مجادله حسن آیت و حسن روحانی درباره تعهدات دولت کارتر برای دولت ریگان/۱۳۵۹

حسن روزی طلب در وبلاگ یادنامه نوشت: تقارن جالبی است، تحویل دولت به حسن روحانی و سالروز شهادت حسن آیت.

بیست و سه سال پیش، پس از آغاز جنگ تحمیلی قرار به تحویل گروگانهای امریکایی ۱۳ آبان شد. بهزاد نبوی با شروط اعلامی مجلس اول و به میانجگری الجزایر راهی الجزیره شد تا با امریکایی ها به تفاهم برسد. گرچه بحث های پیرامون قرارداد الجزایر تاسف آور و زیاد است اما به هرحال روز ۲۲ دی ماه ۱۳۵۹ و در جلسه ۹۴ دوره اول مجلس شورای اسلامی، بهزاد نبوی از طرف دولت «لایحه دولت در مورد ارجاع به داوری یا صلح دعاوی در مورد اختلافات مالی بین ایران و امریکا» را با قید دو فوریت به مجلس آورد و در این روز به بحث و بررسی گذاشته و دو فوریت آن تصویب شد.

در این جلسه شهید حسن آیت با این استدلال که «این بحث را اینجا مطرح کردم که مجلس به این مسئله رسیدگی کند اگر چه فکر می‌کنم دیگر راه دیگری هم نیست که این قسمت باید به این لایحه ضمیمه بشود، اگر مجلس پذیرفت که قاعدتاً باید بپذیرد و اگر نپذیرد من جداگانه پیشنهاد سلب فوریت می‌دهم که ما در جو عجله قرار نگیریم و دو روز هم بیشتر فاصله نیست و در این دو روز هم من فکر می‌کنم که اگر با این عجله ما بخواهیم کار را تمام بکنیم یک کلاه گشادی سر ملت ایران می‌رود بعد از این همه مبارزه و مقاومت.» به مخالفت با دو فوریت لایحه دولت پرداخت و از سوی دیگر مهمترین حرف موافقان فوریت نیز پایان دولت کارتر و روی کار آمدن ریگان می گفتند که معلوم نیست دولت بعدی امریکا تعهدات دولت قبلی را گردن بگیرد.

حسن روحانی در این باره می گوید: «آقای آیت می‌فرمایند چه اشکالی دارد دولت بعد هم که می‌آید تعقیب می‌کند خب، اینجا ما بنشینیم و بگوییم که تعقیب می‌کند ساده است. اما این مسئله خیلی روشن است در تعهداتی که رئیس‌جمهور امریکا در آنها دخالت دارد در خیلی از موارد شما نام رئیس جمهور را بردید این رئیس جمهور عوض می‌شود رئیس‌جمهور جدید می‌آید شما چه جور می‌خواهید تعهداتی را که رئیس‌جمهور سابق کرده است به گردن رئیس‌جمهور بعدی بگذارید؟ و ثانیاً هیأت‌هایی که تاکنون در متن مذاکره بودند و بررسی کردند همین می‌شود دولت تقاضای فوریت کرده بود به همین لحاظ بود که کارها دوباره کاری نشود از نو شروع نشود، آغاز نشود و این مسئله به تأخیر نیفتد کاری که تاکنون روی آن هفته‌ها و روزها وقت صرف شده است.»

سید محمد خامنه ای نیز دیگر مخالف فوریت این لایحه بود که وقتی با مخالفت هاشمی رفسنجانی نتوانست سخنرانی کند، این گونه لب به شکایت گشود: «آقای هاشمی مثل این که شما بنا دارید که من صحبت نکنم. آقای هاشمی بنا است که یک کاری انجام بشود و تعهدی برای ملت شما می‌خواهید ایجاد کنید با یک دقیقه جلو و عقب کردن و بعد هم فرصت صحبت نمی‌دهید. احتمال دارد که بنده یک حرفی بزنم و درست نباشد.»

به هر حال آنچه در ادامه می خوانید بخشی از مشروح مذاکرات این جلسه مجلس است که در آن شهید حسن آیت و آیت‌الله سید محمد خامنه‌ای به نحوه مذاکرات و نتایج آن اعتراض می کنند و دفاع بهزاد نبوی، حسن روحانی و هاشمی رفسنجانی از این لایحه دوفوریتی قابل توجه است.

مشروح مذاکرات این جلسه را از اینجا می توانید بخوانید.

رئیس: بسم الله الرحمن الرحیم. لایحه دوفوریتی دولت در مورد ارجاع به داوری یا صلح دعاوی در مورد اختلافاتی که در مسائل مالی بین ایران و امریکا وجود دارد مطرح است که دوفوریت آن قبلاً تصویب شده است. شورای محترم نگهبان هم تشریف آوردند و نماینده دولت هم عنقریب می‌رسند.

آیت: آقای هاشمی من اخطار قانونی دارم.

رئیس: اخطارتان را بفرمایید.

آیت: بسم الله الرحمن الرحیم. اخطار من یکی اصل ۱۳۹ است و یکی مواد ۹۸ و ۹۹ آئین‌نامه، گرچه خود من هم طرفدار این قضیه هستم که این موضوع مطابق شرایطی که مجلس تعیین کرده است هر چه زودتر تکلیفش تعیین بشود. ولی قانون هم باید رعایت بشود. اصل ۱۳۹ می‌گوید که صلح دعاوی و داوری را باید مجلس تصویب کند. در اینجا کلمه دعاوی به کار رفته است و دعاوی یعنی ادعاهای به خصوص یعنی باید مشخص بشود. در این لایحه تقدیمی صرفاً کلمه داوری به کار رفته که من نمیدانم این «یائی» که به کار رفته «یاء» وحدت است یا «یاء» مصدری است. چون آن روز هم که آقای نبوی عبارت را خواندند سبک خواندنشان «یاء» مصدری بود و نمی‌دانم منظورشان داوری است یا داوری مرضی الطرفین. به هر حال در این لایحه دعواها مشخص نیست میلیاردها دلار بین ما و امریکا مورد بحث است کدام دعوا؟ اینها باید ضمیمه باشد در حالی که ضمیمه نیست.

این بحث را اینجا مطرح کردم که مجلس به این مسئله رسیدگی کند اگر چه فکر می‌کنم دیگر راه دیگری هم نیست که این قسمت باید به این لایحه ضمیمه بشود، اگر مجلس پذیرفت که قاعدتاً باید بپذیرد و اگر نپذیرد من جداگانه پیشنهاد سلب فوریت می‌دهم که ما در جو عجله قرار نگیریم و دو روز هم بیشتر فاصله نیست و در این دو روز هم من فکر می‌کنم که اگر با این عجله ما بخواهیم کار را تمام بکنیم یک کلاه گشادی سر ملت ایران می‌رود بعد از این همه مبارزه و مقاومت.

رئیس: اجازه بدهید من یک توضیحی بدهم چون آقای نبوی که هنوز نیامده‌اند. این مسئله را قبلا ما با دولت مطرح کردیم وقتی که خواستند دو فوریت را مطرح کنند، گفتیم که در موارد معینی که داوری یا صلح و دعوا مطرح است باید آن مورد را مجلس بداند و تصویب بکند آنها یک بیانی داشتند که برای مجلس قابل توجه است. آنها می‌گفتند ما حرفی نداریم هر موردی هم پیش آمد همان مورد را به مجلس می‌آوریم که همان را مجلس تصویب کند اما الآن اشکال این است که (خوب دقت بفرمایید) می‌گفتند اگر ما قراردادمان را با امریکایی‌ها بستیم و گروگان‌ها را آزاد کردیم و فردا یک موردی پیش آمد که (در این موقع آقای مهندس نبوی در جلسه حضور پیدا کردند) آقای نبوی آمدند متأسفانه نبودی که اشکال آقای آیت را بشنوید حالا من از طرف شما دارم توضیح می‌دهم و می‌گویم.

نبوی: نمی‌دانستم چه ساعتی باید به مجلس بیایم.

رئیس: اول وقت باید تشریف بیاورید. اگر یک مورد خاصی پیش آمد مثلاً یک شرکتی علیه ما شکایت کرد که فلان جا طرح مرا متوقف و لغو کردید من اینقدر خسارت دیدم بعد مذاکرات هم به نتیجه نرسید و خواستیم ارجاع به داوری کنیم. ما گروگان‌ها را آزاد کردیم رفتند و مجلس نخواست ارجاع به داوری بکند. مجلس به دولت اعتراض می‌کند که شما آن روزی که گروگان‌ها اینجا بودند و ما قدرت داشتیم به ما نگفتید حالا ما اگر ارجاع به داوری نکنیم چه بکنیم؟ مشکل آنجا گیر می‌افتد بنابراین الآن دولت می‌خواهد از مجلس مجوز بگیرد برای اصل شیوه ارجاع به داوری، اما موارد ارجاع به داوری را که یکی یکی هر وقت لازم بود باید از مجلس اجازه بگیرد.

آیت: مربوط به همین کلاهی است که سر ما می‌رود.

هادی: آقای هاشمی من اخطار دارم.

رئیس: آقای هادی اخطارتان را بگویید تا آقای نبوی هم جواب بدهند.

منشی: آقای هادی بفرمایید.

رئیس: اول آقای آیت اگر می‌خواهد تقاضای سلب فوریت بکند این مسئله روشن بشود که اگر مجلس سلب فوریت را پذیرفت دیگر جای این بحث‌ها نیست. اگر می‌خواهید تقاضا بکنید باید قبل از این بحث‌ها تقاضا کنید.

آیت: من می‌گویم قانوناً اصلاً نمی‌تواند فوریت داشته باشد تکلیف این را اول مجلس باید تعیین کند اگر مجلس خلاف نظر من نظر داد آن وقت من تقاضای سلب فوریت می کنم.

رئیس: اگر ندارد. باید شورای نگهبان نظر بدهد شما تقاضای سلب فوریت‌تان را قبول بکنید چون مدتی باید ما بحث کنیم دوباره شما تقاضای سلب فوریت بکنید.

آیت: باید روی آن بحث شود.

رئیس: بحث روی چه چیز؟

آیت: بحث روی سلب فوریت.

رئیس: برای سلب فوریت یک مخالف بحث می‌کند شما هم بحث کنید. پس آقای هادی اجازه بدهید. ایشان سلب فوریت را تقاضا کنند بعد اگر اخطار قانونی بود بحث می‌کنند.

حسن روحانی: من مخالف سلب فوریت هستم.

رئیس: آقای آیت شما توضیح درباره سلب فوریت‌تان را بگویید. آقای هادی شما بعد اخطارتان را بفرمایید.

آیت: بگذارید اخطار ایشان هم گفته بشود، بعد من…

رئیس: عیبی ندارد، ولی اگر سلب فوریت پذیرفته شد دیگر جای بحثی نیست.

دیالمه: آقای هاشمی اول، باید روشن بشود که این پیشنهاد قابل طرح هست یا نیست؟

رئیس: اصلاً اگر سلب فوریت بشود طرحش طولانی خواهد بود.

دیالمه: این مرحله بعدی است. اول باید روشن بشود که…

رئیس: می‌گویم که اگر سلب فوریت شد اصلاً دیگر طرح نمی‌شود به کمیسیون می‌رود و به شکل دیگری می‌شود و دیگر اصلاً طرح نمی‌شود اگر سلب فوریت شد دیگر در مجلس طرح نمی‌شود. بفرمایید آقای آیت.

آیت: بسم الله الرحمن الرحیم. در مورد آن اخطار چون حالا آقای نبوی هم آمدند من ضمن سلب فوریت این توضیح را هم می‌دهم چون همان اشاره‌ای هم که جناب آقای هاشمی کرده‌اند تأییدی است بر مطالبی که من گفتم، یعنی همین یکی از دلایل سلب فوریت است. آقای نبوی دلیل فوریت را اینطور عنوان کردند که اگر ما الآن تکلیف مسئله را تعیین نکنیم این دولت امریکا که رفت با دولت بعدی باید مذاکرات از نو شروع بشود این درست نیست چون دولت یک امر مستمری است و حزب جمهوریخواه هم که می‌آید همیشه مسائل گذشته را تعقیب و بررسی می‌کند و چه بسا که همان هیأت قبلی را (همانطور که بارها شده است) ابقا می‌کند یا اگر هیأت بعدی هم بیاورد آن هیأت بعدی هم ۶-۵ روز مسائل را مطالعه می‌کنند و مذاکرات را ادامه می‌دهند، اما اگر ما بخواهیم فوری عمل بکنیم همین مطلبی است که جنابعالی می‌فرمایید یعنی ریش امریکا الآن دست ماست آن وقت ریش ما دست امریکا می‌رود به این نحو که گروگان‌ها را آزاد کردیم و رفتند بعد حالا مسائل داوری و توافق در مورد داوری و این داوری مرضی الطرفین چه کسی باشد و ما موافق نیستیم و ضمانتی هم که در این مورد نداریم و این هست که این جو عجله به ضرر ما تمام می‌شود و بعد هم دولت می‌آید و می‌گوید که خودتان داوری را تصویب کردید، در حالی که اصلاً گفتم این قابل طرح نیست. مطابق نص صریح قانون اساسی چون می گوید «دعاوی» این دعاوی باید مشخص بشود دعاوی مبهم نیست. مثل این است که ما قانونی تصویب کنیم و بگوییم که تمام امور را دولت می‌تواند با داوری حل بکند پس این قانون اساسی نقض غرض شده است. وقتی که قانون اساسی می‌گوید دعاوی منظورش این است که دعاوی برای مجلس روشن باشد، داور روشن و تمام اینها روشن باشد. پس اولاً این لایحه به این صورت اصلاً در مجلس قابل طرح نیست و ثانیاً همین طور که گفتم فوریت به ضرر ماست و کلاه سر ما می‌رود و ریش ما را دست امریکا می‌دهد و بعد هم آن ضدانقلاب که دیدیم می‌گویند که اینها این کار را کردند (مثل آن چیزی که یک وقت در کیهان نوشتند که آیا مترجم لازم بود؟ یا مترجم…) که اگر مسئله بحث شد من آن جواب ضدانقلاب را هم، خواهم داد به هر حال من طرفدار سلب فوریت این مسئله هستم.

یکی از نمایندگان: آقای توکلی من مخالفم.

رئیس: اول آقای حسن روحانی اعلام مخالفت کردند.

منشی: آقای حائری زاده شما موافقید؟

رئیس: دیگر موافق صحبت نمی‌کند فقط یک مخالف صحبت می‌کند.

حسن روحانی: بسم الله الرحمن الرحیم. عرض کنم که علت اینکه مجلس فوریت این دو لایحه را تصویب کرد این بود که این مسئله گروگان‌ها که قبلاً مجلس راه حل آن را به تصویب رسانده بود دولت ما با همه گرفتاری‌هایی که داشته ساعتها و روزها و هفته‌ها وقتش را صرف کرده تا این مسئله را به یک جایی رسانده است و چند نکته‌ای هست که مجلس باید روی آن چند نکته تصمیم بگیرد و حل بکند و وقت ما هم وقت ضیقی است. تا شانزدهم ژانویه، بنابراین فوریت به خاطر این بود که از نو دوباره کاری نشود. آقای آیت می‌فرمایند چه اشکالی دارد دولت بعد هم که می‌آید تعقیب می‌کند خب، اینجا ما بنشینیم و بگوییم که تعقیب می‌کند ساده است. اما این مسئله خیلی روشن است در تعهداتی که رئیس‌جمهور امریکا در آنها دخالت دارد در خیلی از موارد شما نام رئیس جمهور را بردید این رئیس جمهور عوض می‌شود رئیس‌جمهور جدید می‌آید شما چه جور می‌خواهید تعهداتی را که رئیس‌جمهور سابق کرده است به گردن رئیس‌جمهور بعدی بگذارید؟ و ثانیاً هیأت‌هایی که تاکنون در متن مذاکره بودند و بررسی کردند همین می‌شود دولت تقاضای فوریت کرده بود به همین لحاظ بود که کارها دوباره کاری نشود از نو شروع نشود، آغاز نشود و این مسئله به تأخیر نیفتد کاری که تاکنون روی آن هفته‌ها و روزها وقت صرف شده است و از جهت دیگر مسئله ملی کردن دلیل فوریت این بود که نماینده دولت…

عده ای از نمایندگان: این مسئله مورد بحث نیست فقط فوریت مطرح است.

رئیس: مسئله ملی کردن مورد بحث نیست فقط فوریت مطرح است.

حسن روحانی: فوریت یک لایحه است یا هر دو لایحه؟

رئیس: فوریت یک لایحه مطرح است.

حسن روحانی: خیلی خوب، راجع به همین لایحه مطلب دیگری دارم. اینکه در قانون اساسی آمده است که صلح و دعاوی وقتی ارجاع به داوری می‌شود. اگر مربوط به دولت خارجی هست باید مجلس تصویب بکند، در اینجا اولاً یک سری دعاوی هست که امریکا علیه ایران دارد و این دعاوی مشخص است. مواردش هم معلوم است. آن دعاوی که مربوط به لانه جاسوسی می‌شود یا انقلاب ما قبلاً تصویب کردیم که امریکا باید آن دعاوی را پس بگیرد آن که مورد بحث نیست. اما آن دعاوی که مربوط به انقلاب نباشد مربوط به لانه جاسوسی هم نباشد یک سری دعاوی هست که باز مورد اختلاف است. این دعاوی مشخص است اگر هم مجلس بخواهد بداند می‌شود طرح بشود اما این مسئله باید روشن باشد که در جایی که بین دو کشور در یک مسئله خاصی در یک قرارداد خاصی یا هر چیزی که قبلاً بسته شده و تصویب شده اختلاف نظر هست یکی از نزدیکترین راه این است که ما داوری را قبول کنیم به چه دلیل؟ به دلیل اینکه اگر ما داوری را نپذیریم سر ما کلاه رفته است. چرا سر ما کلاه رفته است؟ برای اینکه این اموال عرف حقوق بین‌الملل (یکی از نمایندگان: خارج از موضوع است.) اجازه بدهید، خیر، خارج از موضوع نیست.

رئیس: آقای حسن روحانی فعلاً فوریت لایحه مطرح است.

حسن روحانی: آخر ایشان این را مطرح کرد که کلاه سر ما می‌رود. اگر ایشان مطرح نمی‌کرد من این را جواب نمی‌دادم ایشان چون مطرح کرده باید من جواب بدهم ایشان می‌گوید که سر ما کلاه رفته است و این را چند بار هم تکرار کردند مجلس باید مستحضر باشد که سر ما کلاه می‌رود یا سر دیگری کلاه می‌رود این نکته باید روشن بشود اموالی که بیشترش در امریکا هست. اموالی که خیلی از متهمینش در امریکا هستند اگر ما بخواهیم به عرف بین‌الملل مراجعه بکنیم کدام دادگاه باید صالح باشد؟ اگر هم بخواهیم به عرف بین‌المللی مراجعه بکنیم باید دادگاه‌های امریکا رسیدگی بکنند پس داوری بهترین راهی است که ما را از آن حقوق و عرف بین‌المللی که وجود دارد نجات می‌دهد.

حائری زاده: داوری مورد بحث نیست فوریت مورد بحث است. داوری که اشکال ندارد و…

آیت: داوری که مورد بحث نیست. فوریت مورد بحث است.

حسن روحانی: می‌دانم برادر عزیز که مسئله فوریت مورد بحث است، اما در ضمن فوریت ایشان کلاه سر ما می‌رود را هم مطرح کرد. این مسئله باید روشن بشود، اما خلاصه سخن این است که فوریتی که ما قبلاً تصویب کردیم دلایل آن فوریت الآن هم موجود است به این لایحه باید رسیدگی کنیم. البته وقتی به متن لایحه رسیدیم می‌توانیم خصوصیاتش را همین امروز در مجلس بررسی کنیم.

رئیس: آقای بهزاد نبوی شما خودتان اگر توضیحی دارید بدهید.

یکی از نمایندگان: اگر مخالف صحبت کند بایستی دو نفر موافق صحبت کنند.

رئیس: یک موافق هم صحبت کند. اصلا در اینجا حدودش تعیین نشده است. در این سلب فوریت گفته نشده که چه کسی صحبت کند و چه مقدار صحبت کند طبق همان روال معمولی عمل خواهد شد.

منشی: آقای حائری زاده به عنوان موافق سلب فوریت بفرمایید.

حائری زاده: بسم الله الرحمن الرحیم. توضیحی کافی آقای آیت دادند، اما مهم این است که چون بر اساس ماده ۹۸ آئین‌نامه داخلی بایستی آن مواد مقاوله‌نامه یا عهدنامه یا موافقتنامه ضمیمه این لایحه باشد و نیست اگر بخواهد رأی‌گیری بشود دو مرتبه بر اساس اصل
۶۵ قانون اساسی ایراد دیگری خواهم داشت، چون تصویب آئین‌نامه داخلی با دوسوم جمع حاضر یعنی دوسوم ۱۸۰ نفر انجام شده اگر چیزی بخواهد خلاف ماده ۹۸ و ۹۹ آئین‌نامه داخلی باشد که دو شوری را تبدیل به فوریت بکنیم و از طرف دیگر مواد موافقتنامه ضمیمه نیست و باز هم برای این لایحه رأی‌گیری بشود و دوفوریتی انجام بشود حتماً بایستی بر اساس اصل ۶۵ چیزی که آئین‌نامه داخلی را نقض می‌کند بایستی دوسوم آرای عده حاضر را رأی بیاورد. این توضیح من است و با توجه به توضیحات کافی که آقای آیت دادند و مواردی که آقای روحانی یک مقداری خارج از موضوع بحث کردند فکر نمی‌کنیم که چیزی مبهم مانده باشد.

رئیس: آقای بهزاد نبوی بفرمایید.

بهزاد نبوی: بسم الله الرحمن الرحیم. نکته‌ای که من دارم در مورد صحبت‌های برادرمان جناب آقای آیت است که فرمودند دولت امر مستمری است و دولت بعدی هم دنباله تعهدات دولت قبلی را ادامه خواهد داد و برادرمان آقای حسن روحانی هم روی این مسئله البته در مخالفت تأکید کردند که دولت بعدی می‌تواند که آن تعهدات را نادیده بگیرد. مسئله این است که اصولاً هنوز هیچ نوع تعهدی از جانب ما یا از جانب دولت امریکا به دولت الجزایر سپرده نشده است. فقط یکسری صحبت‌هایی شده است و یک سری نقطه نظرهایی است که دولت ایران داده و یکسری نقطه‌نظرهایی هم دولت امریکا به الجزایر داده است و هیچ نوع نتیجه‌گیری نهایی در این زمینه‌ها نشده است و بالطبع چنانچه در این فاصله هیأت‌های نمایندگی عوض بشوند یا اینکه دولت‌ها تغییر کنند چه بسا دولت‌های جدید سلیقه‌های جدیدی هم داشته باشند و نکته‌های جدیدی را ارائه بدهند؛ البته من این نکته را در اینجا صریحاً می‌گویم که برای دولت تفاوتی بین دولت کارتر و دولت ریگان وجود ندارد و صریحاً باید برای برادران بگویم که همه این پاسخ‌هایی که امریکا می‌دهد و نقطه‌نظرهایی که می‌گوید با توافق و با نظر دولت بعدی هم هست و این موضعگیری‌های ظاهری و ژست‌های سیاسی دولت بعدی امریکا اصولاً فقط جنبه نمایشی دارد و این را هم ما می‌دانیم ولی به هر حال این را هم می‌دانیم که وقتی مذاکرات به یک نتیجه قطعی نرسد و به یک توافق یا یک تعهدی نرسد می‌تواند بعد از روی کار آمدن دولت جدید دوباره مسئله ادامه پیدا کند و اشکال خاصی هم پیش نمی‌آید به جز اطاله مطلب و به درازا کشیدن زمان قضیه، که به این علت بوده که ما می‌خواستیم از اطاله مطلب جلوگیری کنیم.

در ضمن اینجا من صریحاً عرض کنم که ما فعلاً می‌خواهیم اصل ارجاع به حکمیت را اجازه بگیریم. هر مورد خاص طبعاً با اجازه مجلس خواهد بود. منتها اگر ما بخواهیم بر اساس بیانیه دولت الجزایر تعهدی را امضا کنیم، لازمه آن این است که ما اصل ارجاع به حکمیت را بپذیریم. به این دلیل که مجلس شورای اسلامی در مصوبه خودش اعلام کرده است که کلیه دعاوی در رابطه با مسئله گروگانگیری و در رابطه با انقلاب اسلامی باید لغو ابطال بشود. دولت امریکا هم این تعهد را به این صورت که من برایتان می‌خوانم کرده است.

رئیس: شما الآن می‌خواهید از دو فوریت صحبت کنید یا…

بهزاد نبوی: من فقط می خواهم علت این که اصولا این لایحه به مجلس می‌آید بگویم…

رئیس: در این مورد شما می‌توانید بعداً بحث بفرمایید.

بهزاد نبوی: ولی خب در مورد دو فوریت فقط همین مطلب است که ما ممکن است مجبور باشیم که یکسری مذاکراتی را دوباره با توجه به تغییر حکومت در امریکا از نو شروع کنیم. یا حداقل زمان بگیرد و در حدود سه الی چهار ماه و به هر حال غیر از این هم دلیل خاصی نداریم.

رئیس: بسیار خب، نظر آقای آیت گفته شد و موافق و مخالف هم صحبت کردند و آقای بهزاد نبوی هم صحبت خودشان را کردند حالا آقایانی که با پیشنهاد آقای آیت راجع به سلب دو فوریت لایحه موافق هستند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد.

آیت: ولی تکلیف آن اخطار چه شد؟

رئیس: جناب آقای هادی جواب اخطار آقای آیت را می‌خواهند بدهند. آقای هادی بفرمایید.

هادی: بسم الله الرحمن الرحیم. من اخطار دارم چون اخطار آقای آیت وارد نیست و من تعجب می‌کنم از آقای آیت که خودشان را علامه پارلمان‌های دنیا می‌دانند (آیت: هیچ چنین چیزی نیست) (خنده نمایندگان) چطور این طور اشتباه بزرگی را مرتکب شدند. (همهمه نمایندگان) مسئله این است که عهدنامه و مقاوله‌نامه و قرارداد که در قانون اساسی آمده است، همه اینها یک معنای خاصی دارد و آن روز هم معنای آن را از ترمینولوژی درآوردند و آقای هاشمی برایتان خواندند که معنای عهدنامه و مقاوله‌نامه و قرارداد این است، بنابراین از شما بعید است که داوری را با عهدنامه و مقاوله‌نامه اشتباه بگیرید. آن ماده ای را که آقای آیت خواندند «اصل ۱۳۹٫ صلح دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی یا ارجاع آن به داوری در هر مورد موکول به تصویب هیأت وزیران است و باید به اطلاع مجلس برسد و در مواردی که طرف دعوا خارجی باشد و در موارد مهم داخلی باید به تصویب مجلس برسد.»

این معنایش این است که اگر الآن ما یک اختلافات مالی با امریکا داریم، نه امریکایی‌ها دادگاههای ما را صالح می‌دانند و نه اینکه ما دادگاه‌های آنها را صالح می‌دانیم. بنابراین یک طرف ثالثی، یک جای ثالثی، یک داوری و حکمیت ثالثی باید بشود که هر دو طرف (رضی‌الطرفین) یعنی طرفین را قبول داشته باشند و این اختلافات مالی به آنجا ارجاع بشود. در مصوبه مجلس هم گفته شده که اختلافاتی که مربوط به انقلاب یا گروگانگیری است حتماً باید دعاوی را که امریکا دارد لغو یا ابطال کند و اینها مربوط می‌شود به قبل از انقلاب و اگر بخواهید جزئیات و ریز آن به مجلس بیاید، ماه‌ها طول می‌کشد که ریز آن اختلافاتی که من مثلاً ۱۰۰هزار دلار از فلان شرکت می‌خواهم به مجلس بیاید. بنابراین به نظر من اخطار آقای آیت به هیچ وجه وارد نیست.

آیت: آقای هاشمی اجازه بدهید من جواب بدهم.

رئیس: خیر شما دیگر نمی‌توانید جواب بدهید.

آیت: خیر ندارد ایشان تحریف کرده‌اند.

رئیس: خیر این تحریف نیست و توهین هم نیست. همیشه موافق و مخالفت ضدهمدیگر صحبت می‌کنند.

آیت: آقای هاشمی این تحریف است. باید جواب بدهم.

رئیس: خیر، تحریف نیست.

آیت: حق من است که جواب بدهم.

رئیس: خیر، تحریف نیست.

آیت: حق من است که جواب بدهم.

رئیس: خیر، شما حقتان را قبلاً گرفته‌اید، حتی بیشتر از حقتان را هم گرفته‌اید.

آیت: من باید جواب بدهم.

رئیس: آقای آیت شما یک بدعتی نگذارید که هر کس حرف دیگری را رد کرد او هم بخواهد تا آخر قیامت…

آیت: این را چه کسی باید تشخیص بدهد؟

رئیس: این را من باید تشخیص بدهم و من تحریف تشخیص ندادم.

آیت: این تحریف است. آقای هاشمی من پنج دقیقه باید صحبت کنم.

رئیس: خیر، اولاً اگر تحریف هم باشد شما باید پانزده دقیقه صحبت کنید. (خنده نمایندگان)

یکی از نمایندگان: آقا تشخیص این موضوع با رئیس است.

آیت: آقا تحریف است.

رئیس: از شما سؤال می‌کنم آقای آیت که این موضوع به تشخیص چه کسی تحریف است؟

آیت - به تشخیص خودم.

رئیس: خب این که کافی نیست. حداکثر جواب شما این است که شما خودتان را علامه دهر نمی‌دانید و تحریف موضوع فقط همین است.

آیت: بهر حال شما رعایت بی طرفی را نمی‌کنید و اصل اخطار من را باید مجلس تکلیفش را معلوم کند، و این تحریف صریح است و در این مورد مجلس باید نظرش را بدهد.

رئیس: خواهش می‌کنم بفرمایید بنشینید چون همه می‌دانند که در مورد قانون اساسی مجلس اصلاً نمی‌تواند نظر بدهد و تفسیر قانون اساسی به عهده شورای نگهبان است

آیت: به هر حال عرض کردم که شما رعایت بی طرفی را نمی‌کنید و اینجا صریحاً تحریف شده است.

رئیس: من هم از شما خواهش می‌کنم که چیزی نگویید که من هم مجبور بشوم که جواب شما را بدهم.

آیت: جواب بدهید اشکالی ندارد.

رئیس: رعایت بیطرفی را نمی‌کنم یعنی چه؟ شما با آقای هادی پیش من چه فرقی دارید؟

آیت: شما می‌خواهید که تصویب بشود. خب تصویب بشود.

رئیس: شما بحثتان را کردید ، صحبتتان را هم کردید. ایشان هم جوابی دادند و مجلس هم نمی‌تواند روی اخطار قانون اساسی تصمیم بگیرد برای اینکه تفسیر…

فؤاد کریمی: اخطار آئین نامه ای کردند.

رئیس: اخطار آئین نامه‌ای نبود.

یکی از نمایندگان: اخطار قانون اساسی است.

رئیس: بله ، اخطار قانون اساسی است، اخطار قانون اساسی اگر روشن بود. بله ولی وقتی که یک نماینده‌ای مثل جنابعالی خلاف شما نظر دارد، نمی‌توانیم بگوییم که نظر شما …

امین سازگارنژاد: صریح بود.

رئیس: بله عرض کردم که به نظر یک نفر صریح است و به نظر یکی هم خلاف است و شورای نگهبان هم اینجا حضور دارند و اگر مطلبی پیش بیاید که خلاف قانون اساسی باشد که ما بخواهیم نظر بدهیم شورای نگهبان جلو این نظر را می‌گیرد. حالا مخالف و موافق صحبت کنند.

آیت: من با این مسئله مخالف هم هستم.

رئیس: بسیار خب شما درهمان مخالفت‌تان ، جواب ایشان را هم بدهید. وقت هم دارید.

سید محمد خامنه‌ای: آقای هاشمی من سؤال دارم.

رئیس: آقای خامنه‌ای شما که باید آئین نامه را بدانید، سؤالتان را بنویسید و بدهید. سؤال در آئین‌نامه پیش بینی نشده است بسیار خوب وقتی سؤال‌تان را نوشتید و دادید و مخالف و موافق هم صحبت کردند آنوقت اگر جواب سؤال شما داده نشد بفرمایید. (همهمه نمایندگان) شما مثل اینکه بنابر این گذاشته اید که نگذارید مجلس ادامه پیدا کند. سؤالتان را بنویسید و بدهید و شلوغ هم نکنید و برای پنجمین بار تذکر می‌دهم که بفرمایید بنشینید.

سید محمد خامنه‌ای: آقای هاشمی بنده اخطار دارم.

رئیس: آقا اگر اخطار قانون اساسی دارید بفرمایید و از اول بفرمایید که اخطار دارم و نگویید که سؤال دارم.

سید محمد خامنه‌ای: بنده برای اینکه وقت کمتری گرفته بشود می‌خواستم در یک کلمه سؤال کنم که …

رئیس: سؤال نکنید آقا اخطارتان را بفرمایید.

سید محمد خامنه‌ای: این سؤالی است که در واقع مجلس دارد به لحاظ اینکه باید …

رئیس: خیر، مجلس مطرح نیست…

خامنه‌ای: عرض می‌کنم، آقا چرا شما نمی‌گذارید که من صحبت کنم.

رئیس: بفرمایید.

سید محمد خامنه‌ای: این قانون اساسی است که ما روی آن سوگند خورده ایم و باید پای آن هم بایستیم…

رئیس: اخطارتان را بگویید.

سید محمد خامنه ای: حالا بر همین اساس است که بنده سؤال می‌کنم و اگر جسارتی هم به شما می‌کنم یا احیاناً بلند صحبت می‌کنم بر این اساس است .

رئیس: آقا اگرتخلف کنید جلو شما را می‌گیرم. قانون اساسی را بگویید.

سید محمد خامنه‌ای: تخلف چیزی است که ممکن است همه بکنند حتی… صلح دعاوی که در اینجا صحبت شده است اینطور است که در هر مورد موکول به تصویب هیأت وزیران در مواردی (یعنی همان هر مورد) که طرف خارجی داشته باشد باید به تصویب مجلس برسد. این مطلبی که آقای نبوی آوردند این در هر مورد است…

رئیس: آقا مطلب تان را بفرمایید.

سید محمد خامنه‌ای: آقای هاشمی مثل این که شما بنا دارید که من صحبت نکنم. آقای هاشمی بنا است که یک کاری انجام بشود و تعهدی برای ملت شما می‌خواهید ایجاد کنید با یک دقیقه جلو و عقب کردن و بعد هم فرصت صحبت نمی‌دهید. احتمال دارد که بنده یک حرفی بزنم و درست نباشد.

رئیس: حرف در مورد خودش بگویید.

سید محمد خامنه‌ای: آخر یک مقامی هم هست که برسد که آیا شما خلاف می‌کنید یا نه؟

رئیس: آقای خامنه‌ای حرف را یا موافق بزنید یا مخالف.

سید محمد خامنه‌ای: آقا اگر قرار بر این است که این کار بشود که بنده بنشینم.

رئیس: خب قضاوت کنید ببینید . آیا…

سید محمد خامنه‌ای: قضاوت یعنی چه؟ من هنوز مطلب را نگفته ام.

رئیس: ببینید آقا سید محمد خامنه‌ای چه حرفی …

سید محمد خامنه‌ای: اگر مجلس اجازه نمی‌دهد که من نظرم را توضیح بدهم من می‌نشینم.

رئیس: اخطاری قانونی بوده که آقای آیت این اخطار را کردند. ایشان هم همان را دوباره دارند می گویند و اینطور می گویند که موارد صلح و موارد دعاوی باید بیاید. من هم می گویم باید بیاید. هر موردی باید بیاید. اصلاً اینجا بحث مورد نیست.

آیت: پس این چه موردی است؟

رئیس: هر وقت موردش شد می‌آید.

آیت: چنین چیزی نمی‌شود.

رئیس: آقای آیت شما چرا در بحث دخالت می‌کنید؟ ‌آقایان بحث بین الاثنینی نکنید، بفرمایید بنشینید.

یکی از نمایندگان: بگذارید حرفشان را بزنند.

رئیس: حرفشان را گفتند. من تعجب می‌کنم از کسانی که خودشان را طرفدار قانون و آئین نامه می‌دانند و این قدر هم شلوغ می‌کنند.