ماموریت جدید عربستان سعودی در سوریه

عربستان سعودی در حالی برای برگزاری نشست گروه‌های معارض سوری جهت انتخاب هیئتی از میان آنها برای مذاکره با نظام دمشق، مامور شده است که پیش از آن نیز قطر و ترکیه نیز در چنین ماموریتی ناکام ماندند.

روزنامه رای‌الیوم در مقاله‌ای در ستون «سخن سردبیر» به قلم «عبدالباری عطوان» نوشت: این روزها، عربستان سعودی با معضل بزرگی به نام برگزاری نشست گروه‌های معارض سوری مواجه است. در این نشست اعضای هیئت مذاکره کننده با هیئت دولت سوریه درباره ماهیت مرحله انتقالی و دولتی که باید آن را مدیریت ‌کند و نیز اختیاراتی که باید داشته باشد، انتخاب خواهد شد.
در نشست گسترده شنبه گذشته «وین» که با مشارکت بیش از ١٧ وزیر خارجه از جمله «جان کری» و «سرگئی لاوروف» وزیران خارجه آمریکا و روسیه برگزار شد، عربستان به انجام این ماموریت دشوار مامور شد.

معضلی که عربستان سعودی با آن مواجه است، ابعاد مختلفی دارد که مهم‌ترین بعد آن این است که بر خلاف همپیمانان خود یعنی قطر و آنکارا، تاکنون نشستی برای معارضان سوری در داخل خاک خود برگزار نکرده است در حالی‌که عربستان حامی اصلی مالی و تسلیحاتی این معارضان به‌شمار می‌رود. بعد دوم این است که این پرونده به علت تعدد گروه‌های معارض سوری، زیاد بودن سران آنها و تشدید اختلاف بین آنها و مهم‌تر از همه وابستگی‌های مختلف سیاسی و منطقه‌ای آنها، بسیار پیچیده است.

این ماموریت اواسط دسامبر آینده را به عنوان آخرین مهلت برگزاری این نشست مشخص کرده است به این معنا که باید پیش از این تاریخ نشست برگزار شود و تماس‌ها همچنان برای مشخص کردن موعد و مکان مورد توافق ادامه دارد و این احتمال وجود دارد که این نشست در شهر ساحلی «جده» برگزار شود.

اطلاعاتی که روزنامه رای‌الیوم در اختیار دارد، نشان می‌دهد که یکی از شاهزاده‌ها که از نوادگان «ملک فیصل» است، مسئولیت این پرونده را عهده‌دار است نه «عادل الجبیر» وزیر خارجه. این شاهزاده جوان به‌طور مستقیم در حال هماهنگی با ٢ مرد قدرتمند سعودی یعنی شاهزاده «محمد بن نایف» ولیعهد و «محمد بن سلمان» جانشین ولیعهد است. این شاهزاده مامور همچنین در حاشیه نشست‌های وین با نمایندگان یکی از گروه‌های معارض سوری دیدار کرد.

همین اطلاعات تأکید می‌کنند که عربستان سعودی فهرست اولیه‌ای بلند بالایی را تهیه کرده بود، ولی بعد از هماهنگی با همپیمانان خود در آنکارا و قطر، اعضای این فهرست را تغییر داد و فهرستی صادر کرد که بر گروه‌های مهم‌تر و معتبرتر تمرکز دارد.

مشکلات مختلفی در مسیر برگزاری نشست جده وجود دارد که بارزترین آن علاوه بر اینکه به نشست جده مربوط می‌شود، به نحوه نمایندگی بیشتر طیف‌های معارض سوری در هیئت پیشنهادی برمی‌گردد زیرا هر گروهی به نحوی کنار زده می‌شود. از سوی دیگر، عربستان سعودی نیز از برخی گروه‌های معارض علیه برخی دیگر جانبداری می‌کند.

مانع اصلی دیگر در مسیر این نشست پیشنهادی، نحوه حضور نمایندگان مخالفان داخلی سوریه است و اینکه مشخص نیست که آیا دولت سوریه به این مخالفان اجازه می‌دهد که برای حضور در نشست جده کشور را ترک کنند یا خیر.
مانع دیگر مربوط به حضور «اخوان‌المسلمین» سوریه، گروه‌های «کنفرانس قاهره» و دیگر گروه‌های تندرو در این نشست است.

ماموریت عربستان سعودی بسیار دشوار و در عین حال طفره رفتن از آن یک چالش دیپلماتیک بزرگی برای آن محسوب می‌شود، به‌ویژه آنکه ایران به شدت با این انتخاب همچنان مخالفت می‌کند و نمی‌توان در این خصوص نقش رسمی سوریه را نادیده گرفت. سوریه از موضع ایران حمایت می‌کند و عربستان را دشمن خود می‌داند و آن هم به دلیل حمایت عربستان از گروه‌های مسلح و نیز درخواست‌های مکرر الجبیر، وزیر خارجه آن برای کناره‌گیری «بشار اسد» رئیس‌جمهوری سوریه پیش از آغاز هرگونه فرآیند سیاسی.

باید گفت که این نشست مانند میدانی پر از مین است که پیش از این هر یک از کشورهای قطر و ترکیه آن را برای عبور بی‌خطر خود امتحان کرده‌اند، ولی هیچ موفقیت ملموسی در این خصوص حاصل نکرده‌اند. حتی ائتلاف معارضان سوری که خروجی تلاش‌های قطری- ترکی با حمایت سعودی است، نفس‌های آخر خود را می‌کشد و حتی یکی از گروه‌های معارض سوری موسوم به «الجبهه الشامیه» به نخست‌وزیر این ائتلاف یعنی «احمد طعمه» اجازه نداد از مناطق تحت تصرف گروه‌های مسلح بازدید کند.

موفقیت عربستان سعودی در این ماموریت در گرو انعطاف، بی‌طرفی، امتیاز دادن و صبر طولانی است که این ویژگی‌ها تاکنون شکل نگرفته است. ولی شکست در این ماموریت به معنای ارجاع پرونده به سازمان ملل متحد و «استفان دی‌میستورا» فرستاده آن در امور سوریه برای انتخاب هیئت (مذاکره کننده معارضان) به عنوان آخرین راه‌حل است.

آیا عربستان سعودی در این ماموریت سخت و پیچیده موفق خواهد شد آن هم ظرف کمتر از ٣ هفته؟

رای الیوم/الوقت