پاسخ عجیب بیکاران به چند سوال مهم

اگر افراد مشاغل مختلف را قابل احترام بدانند و همه به دنبال نوع خاصی از کارها نباشند، قائدتا ظرفیت های بیشتری نیز برای اشتغال همگان وجود خواهد داشت اما وقتی همه جوانان می خواهند از طریق دانشگاه و دریافت مدارک دانشگاهی، صاحب یک صندلی مدیریتی و مانند آن شوند، کار سخت می شود.

کارشناسان می گویند اینکه چگونه جامعه ایرانی به چنین نگاه خاصی از اشتغال رسیده است، به سیستم آموزشی در دوره های مختلف، طرز فکر خانواده ها، افزایش ارتباطات و مانند آن باز می گردد. در عین حال، در مقطعی موج عظیمی از جمیعت جوان کشور در سایه بی برنامگی دولت ها راهی دانشگاه ها شده و این روند همچنان نیز ادامه دارد؛ بنابراین طرز فکر و نگاه جوانی که چند سالی در پشت میزهای دانشگاه ها بوده با فردی که این مراحل را طی نکرده درباره اشتغال متفاوت است.

مطالعات مختلف صورت گرفته نشان می دهد که در بسیاری از کشورها، برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های آموزشی برای نسل جوان کشور با آنچه در ایران پیاده سازی و اجرا شده متفاوت است. استعدادیابی، ایجاد فرهنگ و نگاه درست در افراد نسبت به مشاغل مختلف، آموزش تخصص و مهارت های مورد نیاز بازار کار کشور به جوانان، ارتباط بین بازار کار و دانشگاه ها و مدارس، ارائه متدهای به روز آموزشی برای تربیت آینده سازان کشور و در نهایت مسئولیت پذیری سستم آموزشی در قبال آینده و اشتغال افراد؛ مهم ترین و کلیدی ترین اموری است که در ایران وجود ندارد.

پاسخ جویندگان شغل به چند پرسش مهم

مسلم خانی در گفتگو با مهر با بیان اینکه حدود ۱۰۵ مولفه در زمینه فرهنگ کار احصاء شده است گفت: مهم ترین موضوع این است که به جوانان بگوییم که ثروتمندی از طریق کار اتفاق می افتد. در حال حاضر این نگاه در مدارس و دانشگاه ها وجود ندارد و جوانان به دنبال روش های دیگر غیر از کار برای دستیابی به ثروت هستند.

کارشناس ارشد بازار کار اظهارداشت: در برخی کشورها مانند ژاپن این مسئله که افراد تنها از طریق کار می توانند منشاء اثر باشند و بدرخشند نهادینه شده ولی در ایران ما در این مقوله ضعف داریم، اما در ژاپن کودکان از ۳ سالگی با مشاغل مختلف آشنا می شوند. ما با ضد ارزش هایی مواجه هستیم و برخی فکر می کنند اساسا نباید زیاد کار کرد و ضرب المثل های بدی هم برای آن وجود دارد.

خانی ادامه داد: پژوهشی اخیرا انجام شده در بین کارجویان دارای مدارک تحصیلی تا دکترا که هدف سنجش منزلت کار در دیدگاه این افراد بود. حدود ۲۵ مولفه مطرح شده بود که از نظر آنها کدامیک می تواند منزلت باشد، مانند اینکه اگر گرهی از جامعه باز شود آیا منزلت است؟ آیا جایگاه اجتماعی کار منزلت است؟

وی افزود: یکی از مولفه های مهمی که افراد روی آن تاکید کردند این بود که منزلت اجتماعی کار به درآمد آن است ولی در فرهنگ کار این مسئله در ردیف هجدهم قرار می گیرد چون کار باید ابتدا کار را بپذیریم، تناسب آن با توانمندی های خود را بسنجیم، کار در راستای علایق ما باشد، ارزش آفرینی کند و مانند آن چون خیلی از افراد خلافکار ممکن است درآمدهای بالایی هم داشته باشند ولی هیچ یک از این مولفه ها را ندارند.

این کارشناس عالی کارآفرینی تاکید کرد: همچنین این مطالعه نشان داد که افراد می خواهند شغل آینده شان کارگری نباشد و خیلی درگیر این نباشند که از صبح تا شب پشت میز بنشینند و یا در خط تولید باشند و کار فیزیکی انجام دهند و به صورت کلی شغلی باشد که دستور بدهند و به نوعی فرماندهی و راهبری داشته باشند که این نکته از دیدگاه تحصیل کرده های دانشگاهی کشور جالب بود.

چالش بزرگ دستمزدها در بازار کار

به گفته خانی، نکته سوم از نتایج این پژوهش نشان داد که افراد ترجیح می دهند که کاری داشته باشند که تمام وقتشان را پُر نکند. بنابراین به این نتیجه می رسیم که امروز در قالب فرهنگ کار و ترویج آن نیازمند توسعه نرم افزاری هستیم. به عنوان نمونه یکی از مولفه های نرم افزاری نظام دستمزدها است که یکی از چالش های بزرگ فرهنگ کار در کشور است.

این کارشناس عالی بازار کار تصریح کرد: در حال حاضر اگر بخواهیم یکی از کلیدی ترین موانع ترویج فرهنگ کار در ایران را به ویژه در بین فرهیختگان دانشگاهی نام ببریم، نظام دستمزدها است. هم اکنون تمایلات و خواسته های افراد تحصیل کرده از کار با افراد تا مدرک دیپلم بسیار به یکدیگر نزدیک شده است.

وی خاطرنشان کرد: امروز در دنیا هرچه به سمت توسعه یافتگی پیش می رویم سهم کارهای فیزیکی و جسمانی کاهش می یابد و افراد به دنبال کارهای فکری و پشت میزنشینی هستند. در پژوهش ها به این نتیجه رسیدیم که در فرهنگ کاری کشور تمایل به بازار کار به روز به شدت در حال افزایش است چون بازار کار ایران در دوران گذار قرار دارد.

خانی گفت: در حال حاضر حدود ۸۱ درصد از کل بازار کار ایران تحصیلات دانشگاهی ندارند و تنها ۲۰ درصد کل شاغلان دارای تحصیلات دانشگاهی اند. اگر در ایران نظام دستمزدها به درستی طراحی نشود، فرهنگ کار ارتقاء پیدا نمی کند و مراکز مشاوره شغلی و مانند آن در این زمینه چاره ساز نیست.

این کارشناس عالی کارآفرینی بیان داشت: در این روزها که بحث افشای فیش های حقوقی مطرح شده تاثیر بسیار زیاد و عجیبی روی نیروی کار کشور گذاشته است. اخیرا با کارگرانی در یک شهرک صنعتی برخورد داشتم که در این زمینه بسیار مایوس شده بودند و سوالاتی داشتند.

وی افزود: هم اکنون ۲۱۴ نهاد در حوزه کسب و کار فعالیت دارند و همچنین ۸۰۰ مرکز مشاوره شغلی و کسب و کار در کشور فعالیت دارند که به دنبال کشف استعداد، معرفی نیروی کار به کارفرما و مانند آن فعالیت دارند و ۲۰۰ مرکز کارآفرینی نیز به صورت تخصصی به کارآفرینان مشاوره می دهند.

۸۱ درصد بازار کار فاقد تحصیلات دانشگاهی

این کارشناس عالی بازار کار ادامه داد: مردم امروز می دانند که کار کردن خوب است ولی چون مباحثی مانند شایسته گزینی، استعدادهای حرفه ای و نظام دستمزدها دچار چالش است و مدل سازی نشده اینگونه مراکز خیلی اثرگذار نبوده اند.

خانی خاطرنشان کرد: در فرهنگ کار کشورمان نمی توانیم درباره افراد در سنین ۳۰ سال کار موثری انجام دهیم؛ بنابراین در ترویج فرهنگ کار موضوع فرهنگ سازی پایه از مهد کودک ها و مدارس باید انجام شود. در حال حاضر در دانشگاه ها مراکز کارآفرینی داریم ولی مراکز کشف استعداد نداریم.

وی تصریح کرد: ما هنوز در ایران الگوی شایسته گزینی در مشاغل مختلف را نداریم. در ژاپن به کودکان کار گروهی یاد داده می شود، اما در ایران مشکلات پایه ای و اساسی در فرهنگ کار داریم و تا زمانی که الگوی شایسته گزینی مستقر نشود و مسئله دستمزدها حل نشود و برندسازی حرفه ای ناشی از کار (افراد با کارشان شناخته شوند) منابع به هدر خواهد رفت و ما امروز مشکلات باورها و رویکردها داریم.

این کارشناس عالی کارآفرینی گفت: در حال حاضر ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار دانشجو در حال تحصیل هستند و دانشگاه ها بهترین مراکز برای توسعه فرهنگ کار هستند. الگویی اخیرا با عنوان توانمندسازی، اشتغال پذیری و کارآفرینی دانشجویان (تاک دانش) در وزارت کار تهیه و ارائه شد که ۲۸ موضوع را دنبال می کند.

به گفته خانی، اگر ما بتوانیم به جامعه القا کنیم که راه پولدار شدن تخصص، مهارت و سواد است این مسئله در جامعه نهادینه می شود ولی اگر به دست آوردن ثروت از راه های دیگری باشد، جامعه به آنسو سوق می یابد.