سالروز فرمان تاریخی امام خمینی (ره)/ قطعنامه‌ای که جام زهر بود، اما پذیرفته شد

به گزارش پارسینه به نقل از خبرنگاران جوان، امام خمینی (ره) سخنانی در زمان پیروزی انقلاب اسلامی و پس از آن مطرح کرده آند و به نوعی پس از گذشت بیش از ۴۵ سال پیش همچنان نظرات و صحبت‌ها و سخنرانی‌ها و تصمیمات امام با تکیه بر حضور و رهبری حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب بخش اساسی و اصلی سیاست و اولویت‌های جمهوری اسلامی ایران است.

سخنانی که کافی بود از زبان امام خمینی خارج شود تا یک ملت با تمام وجود خود را برای فراهم کردن و عملی کردن آن مهیا کند.

سخنانی که گاهی نهیبی به دشمن خارجی و گاهی توصیه به بعضی فریب خوردگان داخلی بود. سخنانی که فصل الخطاب بود و پایانی بر هر گمراهی و شک.

امام، اما سی و شش سال قبل در چنین روزی در یکی از مهمترین پیام های تاریخی خود و در در سخنانی از پذیرش جام زهر گفت، جام زهری که روزی تاریخی را برای کشور رقم زد.

این جام زهر، پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل بود.

اما داستان این قطعنامه چیست؟

قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت یکی از قطعنامه‌های شورای امنیت است که در ۲۹ تیر ۱۳۶۶، برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق صادر شد. این قطعنامه از نظر کمی و تعداد واژه‌های به کار گرفته شده مفصل‌ترین و از نظر محتوا اساسی‌ترین و از نظر ضمانت اجرایی قوی‌ترین قطعنامه شورای امنیت در مورد این جنگ بوده‌است.

این قطعنامه بلافاصله از سوی عراق پذیرفته شد، ولی دو روز مانده به سالروز صدور آن در ۲۷ تیر ۱۳۶۷ از سوی ایران پذیرفته شد و امام خمینی (ره) در ۲۹ تیر ۱۳۶۷ پیامی درباره پذیرش قطعنامه منتشر کرد که به «نوشیدن جام زهر» معروف شد.

 پذیرش این قطعنامه هرچند به معنای پذیرش آتش‌بس از سوی ایران بود، ولی عراق به حملات خود ادامه داد و مجدداً داخل خاک ایران شد تا نقاط مهمی از جمله خرمشهر را به دست بیاورد تا با وضع بهتری در مذاکرات حضور داشته باشد، اما هیچگاه موفقیتی بدست نیاورد.

پذیرش قطعنامه از سوی ایران، بازتاب گسترده‌ای در کشور‌ها و رسانه‌های خبری جهان داشت. آمریکا با استقبال از اقدام ایران، آن را نخستین گام در راه صلح دانست. همچنین کشور‌های منطقه با توجه به روند روبه گسترش جنگ در منطقه خلیج فارس، از تصمیم ایران استقبال کردند. عراق با احساس ضعف ایران، پذیرش قطعنامه از سوی ایران را فریبکارانه شمرد و اعلام کرد جنگ ادامه دارد؛ بنابراین در ۳۱ / ۴ / ۱۳۶۷ش / ۲۲ ژوئیه ۱۹۸۸م در خاک ایران پیشروی کرد؛ اما پس از انتشار پیام  امام خمینی (ره) به نیرو‌های مسلح و تشکیل خطوط دفاعی جدید، دستور عقب نشینی نیرو‌های خود را صادر کرد.

 هم زمان با این حمله، منافقین با پشتیبانی ارتش عراق و با هدف براندازی نظام جمهوری اسلامی، حمله گسترده‌ای را از غرب ایران آغاز کرد و به سرعت پیش رفت. این عملیات با طراحی و اجرای عملیات مرصادِ ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، در مراحل نخست با شکست روبه رو شد.

قطعنامه‌های پیشین دربارهٔ «وضعیت میان ایران و عراق» صادر شده بودند؛ اما قطعنامه ۵۹۸ که از مفصل‌ترین قطعنامه‌های شورا به شمار می‌رفت، پس از قسمت مقدماتی، ضمن ده بند (اجرایی) سعی در خاتمه واقع بینانه جنگ داشت؛ بنابراین از همان ابتدای مقدمات، به جای «وضعیت میان ایران و عراق»، دربارهٔ درگیری (congeict) سخن می‌گفت و در مقدمه با تأیید مجدد قطعنامه ۵۸۲، از آغاز و ادامه منازعه، بمباران مراکز غیرنظامی، نقض حقوق بین المللی، به ویژه کاربرد سلاح‌های شیمیایی ابراز تأسف می‌کرد. قطعنامه ۵۹۸ با تصریح به تصمیم برای پایان دادن به همه عملیات نظامی میان ایران و عراق به نحو جامع، عادلانه و پایدار، تعهد همه دولت‌ها به حل مسالمت آمیز اختلافات بین المللی را یادآور می‌شد.

 در پایان بخش مقدماتی، شورای امنیت با حکم به «نقض صلح» در منازعه (Congeict) میان ایران و عراق و بر اساس مواد ۳۹ و۴۰ از منشور ملل متحد:

از ایران و عراق می‌خواست به عنوان نخستین گام در راه حل اختلاف، آتش بس فوری را رعایت کنند و همه نیرو‌ها فوراً به مرز‌های شناخته شده بین المللی بازگردند.

از دبیرکل درخواست می‌کرد گروه ناظران سازمان ملل را با مشورت دو طرف برای تأیید، تحکیم و نظارت بر آتش بس و عقب نشینی اعزام کند.

مصرانه می‌خواست اسیران جنگی پس از قطع عملیات جنگی، بنابر کنوانسیون سوم ژنو مصوب دوازدهم اوت ۱۹۴۹م بدون درنگ آزاد شوند.

از ایران و عراق می‌خواست که در اجرای قطعنامه و در کوشش‌های میانجی گری برای دستیابی به یک راه حل جامع، با دبیرکل همکاری کنند.

از همه کشور‌ها نهایت خویشتنداری را می‌طلبید تا از گسترش بیشتر جنگ پیشگیری شود.

از دبیرکل درخواست می‌کرد با مشورت ایران و عراق مسئله ارجاع تحقیق دربارهٔ مسئولیت جنگ به هیئت بی طرف را بررسی کند و هرچه زودتر به شورا گزارش دهد.

با توجه به ابعاد عظیم خسارت‌های واردشده و ضرورت تلاش برای بازسازی با کمک‌های مناسب بین المللی، از دبیرکل درخواست می‌کرد با انتخاب گروهی از کارشناسان برای بررسی مسئله بازسازی، به شورا گزارش دهد.

همچنین از دبیرکل می‌خواست تا با مشورت با ایران و عراق و دیگر کشور‌های منطقه، راه‌های افزایش امنیت و ثبات منطقه را بررسی کند.

از دبیرکل درخواست می‌کرد که شورای امنیت را در مورد اجرای این قطعنامه آگاه سازد.

شورا همچنین در صورت لزوم، تشکیل جلسه برای بررسی اقدامات دیگر به منظور اجرای این قطعنامه را در دستور کار خود قرار می‌داد.

پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ از سوی ایران، حضرت امام خمینی (ره) بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی ایران پیام مهمی را در این خصوص خطاب به ملت ایران صادر فرمودند.

بخشی از پیام امام (ره) به مسئولان، رزمندگان و ملت ایران به این شرح است:

«… و، اما در مورد قبول قطعنامه که حقیقتاً مسأله بسیار تلخ و ناگواری برای همه و خصوصاً برای من بود این است که من تا چند روز قبل معتقد به همان شیوه دفاع و مواضع اعلام شده در جنگ بودم و مصلحت نظام و کشور و انقلاب را در اجرای آن می‌دیدم، ولی به واسطه حوادث و عواملی که از ذکر آن فعلاً خودداری می‌کنم و به امید خداوند در آینده روشن خواهد شد و با توجه به نظر تمامی کارشناسان سیاسی و نظامی سطح بالای کشور که من به تعهد و دلسوزی و صداقت آنان اعتماد دارم با قبول قطعنامه و آتش بس موافقت نمودم و در مقطع کنونی آن را به مصلحت انقلاب و نظام می‌دانم و خدا می‌داند که اگر نبود انگیزه‌ای که همه ما و عزت و اعتبار ما باید در مسیر مصلحت نظام و مسلمین قربانی شود، هرگز راضی به این عمل نمی‌بودم و مرگ و شهادت برایم گواراتر بود، اما چاره چیست؟»

در فراز‌های پایانی این پیام هم چنین می‌خوانیم: «همه باید به رضایت حق تعالی گردن نهیم؛ دیروز روز امتحان الهی بود که گذشت و فردا امتحان دیگری است که پیش می‌آید. من باز می‌گویم قبول این مسأله برای من از زهر کشنده‌تر است ولی راضی به رضای خدایم و برای رضایت او این جرعه را نوشیدم و نکته‌ای که تذکر آن لازم است در قبول این قطعنامه فقط مسئولین کشور ایران با اتکای خود تصمیم گرفتند. تصمیم امروز فقط برای تشخیص مصلحت بود. بدانید که پیروزی از آن شماست.»