دفاع عجیب یک روزنامه از توهین های کارشناس «دستپخت»

خراسان نوشت: در این کلیپ پربازدید، کارشناس برنامه دست پخت در ارزیابی غذای پخته شده توسط یک شرکت کننده می گوید: «لطفا از این به بعد، هیچ گاه این غذا رو درست نکنید. دوست ندارم این جمله رو بگم ولی اگر قراره من بد بشم و شما پیشرفت کنید، هیچ ایرادی نداره... افتضاح، افتضاح و افتضاح...» در این باره به چند نکته باید اشاره کرد.

این رفتار ترویج فرهنگ انتقادپذیری بود
اولین نکته، از قبل ضبط شدن برنامه است. برنامه ای که به صورت ضبط شده تدوین و پخش می شود، بر خلاف برنامه زنده امکان اصلاح دوباره دارد. در برخی از این برنامه ها با هماهنگی قبلی با شرکت کننده ها از ادبیات انتقادی صریح استفاده می کنند تا فرهنگ انتقاد کردن و انتقادپذیری را ترویج دهند و برنامه هم جذاب تر شود.

از سوی دیگر، اگر فردی صرفا با شنیدن یک نظر منفی اعتماد به نفس خود را از دست بدهد، احتمالا از اول هم اعتماد به نفس بالایی نداشته است. با این حال، اگر واقعا این دیالوگ ها از قبل برنامه ریزی نشده باشد، چند موضوع قابل تامل دیگر وجود دارد.

این شیوه برخورد در برنامه های استعدادیابی خارجی هم دیده می شود
اولین موضوع فرهنگ انتقاد پذیری است. در فرهنگ ایرانی معمولا تعارفات معمول بر بیان واضح عقاید ارجح است اما بدون انتقاد صریح، چیزی قابل تغییر نیست. این شیوه برخورد را در بسیاری از برنامه های استعدادیابی خارجی می توان مشاهده کرد و اشاره به این که فقط در ایران چنین واکنش هایی را می بینیم، از سوی بعضی افراد، نادرست است.

شیوه انتقاد کارشناس اصولی بود
نکته دیگر این که، ما معمولا بیان انتقاد را نوعی توهین تلقی می کنیم چون گویی رفتار و شخصیت فرد را یکی می دانیم. اگر خانم شرکت کننده یک غذای خاص را بلد نیست، قطعا به معنای بی عرضه بودن یا انسان بدی بودن نیست. اگر رفتار و شخصیت را تفکیک و بازخورد را صرفا به یک رفتار محدود کنیم، استفاده صریح از کلمات منفی بی اشکال است.

از سوی دیگر اگر استعداد کاری را نداریم، بهتر است وقت و انرژی خود را صرف آن نکنیم و به دنبال موضوعی بگردیم که در آن امکان پیشرفت وجود دارد. حتی اگر خانم شرکت کننده از آشپزی ناامید شود، می تواند استعداد های واقعی خود را دنبال کند و به موفقیت برسد. البته برخی افراد، پس از مواجهه با انتقاد صریح و تند، انگیزه بیشتری هم پیدا می کنند تا ثابت کنند فرد منتقد اشتباه کرده است.

تفاوت رک بودن و توهین کردن
البته باید بین رک صحبت کردن و توهین کردن تمایز قائل شد. صحبت رک درباره حوادث و نتیجه رفتارهاست اما توهین درباره شخصیت و شعور شخص صحبت می کند. جمله «غذایی که پخته ای افتضاح است»، بیان رک یک نظر است اما «تو هیچ وقت آشپز خوبی نمی شوی»، یک قضاوت نادرست و البته توهین آمیز خواهد بود.

برای انتقاد صحیح، باید به رفتار و حادثه فعلی پرداخت و از قضاوت خودداری کرد. هنر پذیرش انتقاد هم این است که آن نظر را به شخصیت خود تعمیم ندهیم. حتی اگر من بلد نیستم غذای ایتالیایی بپزم به معنی بلد نبودن آشپزی نیست بلکه فقط به معنی این است که غذای ایتالیایی بلد نیستم، فقط همین. در این میان، شاید بیان این که جای این غذا در سطل آشغال است به لحاظ فرهنگی و احترام به برکت خدا جالب نیست.

ندانستن، شخصیت مان را زیر سوال نمی برد
نکته مهم دیگر که نباید بی توجه از کنارش گذشت، سوال نکردن خانم شرکت کننده درباره مسئله ای است که از آن آگاهی ندارد. فرهنگ سوال نکردن درباره موضوعاتی که اطلاعاتی درباره شان نداریم، در بین بعضی افراد وجود دارد که اشتباه و دردسرساز است. گویی شخصیت مان زیر سوال می رود اگر بگوییم که نمی دانیم. این خانم شرکت کننده اگر اعتراف به ندانستن کرده بود، هم یاد گرفته بود و هم این سخنان تند را نمی شنید