.svg)
چطور یک خانواده امن داشته باشیم؟
پارسینه: روابط عمیق عاطفی زوجین مهم‌ترین عامل حفظ امنیت خانواده است، و اگر به هر دلیل این موضوع کمرنگ شود، ناپایداری به سراغ خانواده می‌آید.
حسن میثمی در دخت ایران نوشت:
هر چقدر هم که بخواهیم ادای روشنفکرها را دربیاوریم و پیش خودمان حساب کنیم که ما کلی مترقی فکر می‌کنیم، بازهم باید در معادلات انفجارهای ذهن‌مان پیوندهای خانوادگی را در جامعه‌ای مانند ایران، پیوندهایی مهم و اساسی محسوب کنیم. فارغ از قضاوت درباره خوب یا بد بودنش، باید این جمله را در اندیشه‌های خودمان جا بیاندازیم که برخلاف فرهنگ مغرب زمین، نهاد خانواده در ساختار اجتماعی ایران حرف اول و آخر را می‌زند. این پایبندی به خانواده هم ریشه تاریخی در تمدن ایرانی دارد، و هم جزو سیاست‌های نظام جمهوری اسلامی ایران به حساب می‌آید. به طوری که در نامه ابلاغ سیاست‌های کلی نظام اداری توسط مقام معظم رهبری در آخرین روز فروردین ماه ۱۳۸۹، توجه به استحکام خانواده جزو یکی از بندهای سیاست‌های کلی نظام محسوب شده است و این یعنی ساختار اجتماعی ایران حالا حالاها برای حفظ «خانواده» می‌خواهد تلاش کند.
به همین منظور تصمیم گرفتیم درباره عوامل امنیت خانواده بیشتر بدانیم. از آن جایی که دانسته‌های خودمان تنها به چند جمله ختم می‌شد، برای موشکافی بیشتر موضوع از دیدگاه روانشناسی سراغ دکتر بدری السادات بهرامی، دکترای روانشناسی سلامت رفتیم و به منظور آگاهی بیشتر از منظر جامعه‌شناسی، با حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا ضمیری، کارشناس‌ارشد جامعه‌شناسی گفتگو کردیم.
خانواده امن من!
امنیت یعنی اینکه فرد در یک محیط از عوامل و فاکتورهایی که آزادی او را به خطر می‌اندازند، رها باشد: «در یک کلام می‌توان گفت، امنیت یعنی رها بودن از عوامل مزاحم. دراصل، عوامل برهم زننده امنیت، باعث می‌شوند از انجام کارکرد اصلی یک نهاد جلوگیری شود. حال این نهاد می‌تواند خانواده باشد.»
این تعریفی است که حجت الاسلام ضمیری برای امنیت به طور عام، و برای امنیت خانواده به طور خاص ارائه می‌کند. این تعریف دانشگاهی یا همان کلاسیک‌اش است. اما خودمانی‌اش این می‌شود که خانواده‌ای امن است که اعضای آن برای صحبت‌کردن با یکدیگر به جز داد و هوار کشیدن و حرف‌های رکیک رد و بدل کردن و خدای ناکرده کشاندن موضوع جدایی به وسط، راه دیگری هم بلد هستند! اما چگونه می‌توانیم به این خانواده که کانونش حسابی گرم گرم است دست پیدا کنیم؟ یا به عبارت دیگر، عواملی که امنیت یک خانواده را تضمین می‌کنند چه چیزهایی هستند؟
سعی کردیم در گفت و گو با ۲ کارشناس گزارش، چهار کلید مهم امنیت خانواده را برایتان تهیه کنیم. باشد که یکی از آنها به کار قفل زندگی شما یا نزدیکانتان بیاید.
اول: حرف خدا را گوش کن!
«هنجارهایی که از ناحیه مذهب مشخص شده است، خط‌کش‌هایی است که افراد را هدایت می‌کنند. مسلما هرچه پایبندی افراد به بایدها و نبایدهای دینی بیشتر باشد، همبستگی و اراده برای ایجاد امنیت، بیشتر است. مثلا در خانواده‌ای که حرام منع شود و واجب رعایت شود، می‌توان ثبات و آرامش بیشتری را مشاهده کرد.» این حرف‌های حجت الاسلام ضمیری است. آن هم درباره عاملی که به عقیده او یکی از مهم‌ترین عوامل تضمین ثبات خانواده است.
دکتر بهرامی هم در این باره نظرهای مشابهی دارد. البته با اندکی تفاوت در نگاه: «در دین ما جایگاه موثر زن و مرد، شیوه‌های صحیح ابراز عاطفه و برقراری رابطه، تعهد و پایداری زوجین، حفظ سلامت جسم و روان و صیانت از نفس مشخص و تبیین شده‌است. فقط گاه نیاز به واکاوی و بررسی بیشتر دارد. مسلما اگر باورهای دینی درست و صحیح اجرا شود، در امنیت بیشتر خانواده تاثیر مستقیم دارد.» حالا شاید پیش خودتان بگویید افرادی را می‌شناسید که ظاهری مذهبی دارند، اما در الفبای زندگی خود مانده‌اند. برای همین هم هست که بر اجرای صحیح دستورات دینی تأکید می‌شود. نه اجرای ظاهری آن!
دوم: نقش خودت را بپذیر!
اگر پدر هستید، یا مادر و یا در خانواده نقش فرزند را پذیرفته‌اید، وظایف آن را به بهترین نحو انجام دهید. جامعه‌شناس گزارش در این باره می‌گوید: «آرمان‌ها، اهداف، مسئولیت‌ها و امثال آن باید در هر عضو یک خانواده نهادینه شود. مسلما در این راه باید جوانان را به وظایف‌شان آشنا و آنها را نسبت به آن چه در جامعه بیرونی‌شان می‌گذرد مطلع کرد.»
در همین راستا هم دکتر بهرامی به پدرها و مادرها اکیدا توصیه می‌کند که وظایف خود را در زمینه والدینی بپذیرند و مواظب وارد شدن یک نفر دیگر در حلقه عواطف خانوادگی باشند. چراکه عشق دوم همانا و برهم خوردن روابط عمیق عاطفی بین زوجین همانا: «به اعتقاد من روابط عمیق عاطفی زوجین مهم‌ترین عامل حفظ امنیت خانواده است، و اگر به هر دلیل این موضوع کمرنگ شود، ناپایداری به سراغ خانواده می‌آید.» به اعتقاد دکتر بهرامی یکی از مهم‌ترین دلایل کم شدن این روابط عاشقانه، عشق دوم است. گرچه موضوعات دیگری هم هست که این روابط را کمرنگ کند: «چه زن و چه مرد اگر درگیر عشق دیگری شوند، باعث می‌شود فرزندان از این رابطه آسیب ببینند و خانواده از هم بپاشد.»
سوم: حواست به اطراف باشد!
تا دلت بخواهد در جامعه دلیل هست برای این که گمراه بشوی و سوژه برنامه‌های اجتماعی رادیو، تلویزیون و رسانه‌های جمعی را فراهم کنی. به همین منظور حجت الاسلام ضمیری تأکید می‌کند مواظب مفاسد و کجروی‌های موجود در جامعه باشیم: «اعتیاد از هر نوع و انحرافات اخلاقی باعث می‌شود امنیت خانواده به خطر بیافتد و تضمین نشود.» علاوه بر این خطرات رسانه‌های تعاملی و جمعی اعم از شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنت -فارغ از کاربردهای صحیح- می‌تواند امنیت خانواده را به یک هدف دست نیافتنی تبدیل کند.
البته دکتر بهرامی به این موضوع از منظر دیگری نگاه می‌کند: «سلامت روان و جسم در امنیت خانواده بسیار موثر است. اگر یکی از اعضای خانواده از لحاظ جسمی و به خصوص از لحاظ روحی-روانی بیمار شود، امنیت خانواده به هم می‌ریزد.» دکتر بهرامی هم اعتیاد را بزرگترین خطر امنیت خانواده می‌داند. موضوعی که این روزها دغدغه خیلی‌ها شده است. با این تفاسیر باید حواستان به اطرافتان خوب جمع باشد تا خدای ناکرده مریضی صعب‌العلاجی نگیرید و از نظر روحی هم آمادگی کامل داشته باشید.
چهارم: هوای جیبت را داشته باش!
گرچه شاید برای خیلی‌ها مهم نباشد، اما ثبات اقتصادی هم جزو موارد دیگری است که از دیدگاه دکتر بهرامی امنیت خانواده را به همراه دارد: «ضعف اقتصادی موجبات ایجاد فضای ناامنی را در خانواده فراهم می‌کند و باعث جدایی موقت یا دائم می‌شود.» البته دکتر بدری السادات بهرامی در این زمینه راهکار مناسبی هم دارد: «در باورهای دینی‌مان سفارش زیادی به قناعت، صرفه‌جویی، اعتماد و اتکا به خدا برای رساندن روزی حلال داریم. اما با این حال فراهم‌کردن شرایط حداقلی و اولیه اقتصادی به عهده مسئولین یک جامعه است که نیازمند برنامه‌ریزی کلان است.»
چه باید کرد؟
طبق معمول باید بگوییم برای بحث مفصل پیرامون راهکارهای تضمین امنیت خانواده، نیازمند فرصت‌های بیشتری هستیم. اما «آموزش» و «مطالعه و تحقیق»، دو راهکار اصلی است که دکتر بهرامی و حجت الاسلام ضمیری برای بهبود وضعیت امنیتی خانواده پیشنهاد می‌دهند.
دکتر بهرامی در این باره می‌گوید: «باید در اولین قدم خانواده‌های آینده را آموزش داد. چراکه خانواده‌های فعلی به طور جدی آموزش‌پذیر نیستند. مگر به صورت مقطعی بتوان از طریق رسانه‌ها بر آنها تاثیر گذاشت. اما از طریق گنجاندن واحدهای آموزشی در مقاطع تحصیلی می‌توان به بحث آموزش خوش‌بین بود.» بهرامی نقش رسانه‌های مکتوب، دیداری، شنیداری و مجازی را در آگاهی بخشی بسیار موثر می‌داند: «اگر مثلا مردم درباره سلامت جسمی و روانی اطلاعات کاملی داشته باشند، مسلما امنیت بیشتری را در خانواده‌ها مشاهده خواهیم کرد.»
اما حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا ضمیری مطالعه و تحقیق افراد را بهترین راه برای ارتقای سطح امنیت خانواده‌ها می‌داند: «بسیاری از فاکتورهای جدید وارد معادلات اجتماعی خانواده‌ها می‌شود که شناخت کارکردها و بازخوردهای آنها نیازمند تحقیق و مطالعه بیشتر است. هرچه سطح معرفت و شناخت اعضای خانواده بالاتر برود، ضریب امنیت خانواده افزایش پیدا می‌کند و در کاهش ضررهای اشیای پیرامونی تاثیر مستقیم دارد.» ضمیری تاکید می‌کند که مبنای آموزش در جامعه‌شناسی، آموزش و پرورش است که باید به ۲ صورت رسمی و غیررسمی و از کانال‌های خانواده، رسانه و اصحاب آن، نخبگان، معلمان و روحانیون به ندرت مسائل آموزشی را به جامعه تزریق کرد. جامعه شناس ما کانال‌های تزریق آموزش را «کارگزاران امنیت خانواده» می‌داند.
و حالا کانون گرم خانواده...
شاید اگر قراربود خودمان حرف بزنیم، هیچ راه‌حلی دستتان نمی‌آمد. پس به جای خواندن حرف‌های بی‌سروته من گزارشگر، بروید و ۴ کلید مهم امنیت خانواده را دوباره بازخوانی کنید. به دردتان خواهد خورد یک روز!
ارسال نظر