درآمدزایی از میراث تاریخی و اجاره کاخ نیاوران!/به آجیل فروش که اجاره ندادیم

«ما کاخ نیاوران را به یک‌سری آجیل‌فروش یا فروشنده لباس که اجاره ندادیم تا درآمد داشته باشیم؛ ایجادِ یک اتفاق فرهنگی، درآمدزایی به دنبال داشت، این اشکالی ندارد.»

مدیر اداره کل موزه‌ها معتقد است، با توجه به طبقه‌بندی که نسبت به بناهای تاریخی در میراث فرهنگی وجود دارد‌، نمی‌توان گفت همه ضوابط و شرایطی را که باید برای بناهایی مانند کاخ گلستان یا میدان نقش جهان در نظر می‌گیریم، باید برای کاخ نیاوران هم در نظر بگیریم. وی که سیاست‌اش تغییر نوع نگاه به موزه‌های کشور است، خود را تنها مقصر در صورت بروز هر اتفاقی می‌داند؛ اتفاقاتی از قبیل برگزاری مراسم‌های مختلف و کنسرت و موارد فرهنگی مشابه آن.

با برگزاری آئین رونمایی از آلبوم موسیقی یک گروه فرهنگی در کاخ نیاوران که دو شب قبل برگزار شد، صحبت‌ها و عکس‌های زیادی از هرج و مرج‌های پیش‌آمده در این فضای تاریخی فرهنگی منتشر شد.

اتفاقی که نخستین مدیران سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در دولت تدبیر و امید یعنی محمدعلی نجفی، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی و مهدی حجت، معاون میراث فرهنگی و قائم مقام سازمان میراث فرهنگی با آن مخالفت کردند.

اما محمدرضا کارگر، مدیر اداره‌کل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی، نظر دیگری در این زمینه دارد. او این اقدام را تغییری مثبت در مجموعه‌های تاریخی می‌داند، تغییری که برای موزه‌ها اهمیت دارد، حتی در شرایطی که موزه‌ها بُعد تجاری بگیرند.

نیاوران در مقابل زلزله 9 ریشتری مقاوم است

محمدرضا کارگر در این زمینه به خبرنگار ایسنا اظهار کرد: کاخ نیاوران بنایی با مصالح بتن آرمه و قدمتی به اندازه نیمی از عمر شهر تهران با حدود 50 سال است و حتی در مقابل زلزله 9 درجه ریشتر مقاوم است، در حالی که درباره‌ی عالی‌قاپو و کاخ گلستان نسبت به زلزله هیچ گاه صحبت نشده و جنس‌شان از خشت و آجر است. به همین دلیل اگر بخواهیم این بناها را با یک نگاه ببینیم، اشتباه است. پس نمی‌توان گفت همان ضوابط و شرایط برای کاخ گلستان یا نیاوران باید استفاده شود.

کاخ نیاوران بنایی با مصالح بتن آرمه و قدمتی به اندازه نیمی از عمر شهر تهران با حدود 50 سال است و حتی در مقابل زلزله 9 درجه ریشتر مقاوم است، در حالی که درباره‌ی عالی‌قاپو و کاخ گلستان نسبت به زلزله هیچ گاه صحبت نشده است و جنس‌شان از خشت و آجر است. به همین دلیل اگر بخواهیم این بناها را با یک نگاه ببینیم اشتباه است.

او با اشاره به برنامه‌هایی که در محوطه‌های تاریخی مانند آکروپلیس یا کلوزیم در رم انجام می‌شود، افزود: همان طور که آن‌ها استانداردهایی را برای برگزاری چنین برنامه‌هایی دارند، قطعا در نیاوران هم استانداردهای مورد نیاز تامین شده‌اند. اگر در برنامه دو شب گذشته نیاوران یک شاخه درخت شکسته یا چمنی لگد شده است‌، می‌توان گفت که اتفاق بدی رخ داده، اما آن رخ نداده است.

وی در ادامه خبرنگاران را جزو اقشاری دانست که با حضور مردم در مجموعه‌های تاریخی مخالفند و گفت: حضور مردم وقتی مدیریت شود، هیچ اشکالی ندارد.

این در حالی است که همه‌ مباحث مطرح شده درباره‌ی اتفاقات رخ داده بیشتر از دید خبرنگاران موسیقی یعنی افرادی مانند مردم عادی که چندان درباره‌ی آثار تاریخی و مواردی که به آثار تاریخی

آسیب نمی‌زند یا ضوابط و شرایط حضور مردم در بناهای اطلاعات ندارند، مطرح شد.

کارگر در ادامه وضعیت فضای سبز کاخ نیاوران را با استادیوم آزادی که بازیکنان روی آن 90 دقیقه می‌دوند،‌ مقایسه کرد و ادامه داد: وقتی که می‌دانید اگر از یک روز قبل به چمن آب ندهید، تا مدت زمان خاصی هیچ مشکلی برای چمن پیش نمی‌آید و کاملا شرایط حفاظت رعایت می‌شود، هیچ مشکلی برای فضای سبز کاخ نیاوران نیز به وجود نمی‌آید و در واقع شرایط حفاظتی برای چنین برنامه‌ای تدارک دیده می‌شود، بنابراین چمن صبح امروز با چمن دو روز گذشته در کاخ نیاوران هیچ تفاوتی ندارد.

مدیر سابق موزه ملی ایران با تاکید بر اینکه باید میراث فرهنگی به درد مردم بخورد، گفت: در ایام عید روزانه حدود سه هزار نفر از کاخ نیاوران بازدید می‌کردند و دو برابر آن روزانه در کاخ گلستان حضور داشتند، بنابراین حضورِ مردم را داریم. وقتی مردم قوانین را می‌دانند، وقتی که سیستم‌ها کنترل می‌کند و برای حضور این جمعیت برنامه‌ریزی‌ می‌شود، هیچ مساله‌ای به وجود نمی‌آید. فقط یک نگاه دیگر داریم و این است که هزار نفر برای یک اتفاق فرهنگی در یک مجموعه تاریخی جمع می‌شوند که اتفاق خوبی است.

«کارگر» با بیان این‌که اگر امکان بدهیم که هر نوع آسیبی به این بنای تاریخی وارد می‌شود، در برنامه‌ی بعدی تجدید نظر می‌کنیم، تاکید کرد: با این وجود تاکنون هیچ گزارشی مبنی بر آسیب از مجموعه کاخ نیاوران نداشته‌ایم.

او با بیان اینکه باید فضا را برای حضور مردم باز کنیم، گفت: باید فضای این مجموعه‌ها به گونه‌ای آماده شوند تا مردم از شش تا 9 صبح فقط باغ سعدآباد را ببیند. این اتفاق چیز خاصی نیست،‌ مردم باید یاد بگیرند که چگونه از فضای کاخ‌ها استفاده کنند.

مسئولان میراث فرهنگی درست سرجای خود نشسته‌اند

او با بیان اینکه ما در کشورمان با هر نوع تغییری مقابله می‌کنیم، ادامه داد: چرا زمانی که مطمئن هستیم مدیران کنونی میراث فرهنگی به مراتب آگاه‌تر از هر فردی نسبت به میراث فرهنگی هستند و همه مسائل را می‌شناسند‌ و در جای خود دقیقا نشسته‌اند، برابر تغییرات گارد می‌گیریم؟ اگر برای انجام یک‌سری تغییرات تصمیماتی گرفته می‌شود حتما به تمام مسائل فکر شده است. میراث فرهنگی بخشی از زندگی مردم است، مردم باید با آن تعامل ایجاد کنند.

او با تاکید بر اینکه حفاظت از یک محوطه تاریخی به معنای راه ندادن مردم نیست‌، گفت: اگر بتوانیم حفاظت را برقرار کنیم و مردم را نیز راه دهیم، هنر کرده‌ایم. با ایجاد امنیت باید زندگی مردم نیز ادامه داشته باشد. به عنوان مثال اگر زمانی رئیس جمهور یک کشور بخواهد به ایران بیاید‌، این هنر ما نیست که همه مردم را خانه‌نشین کنیم تا آن رئیس جمهور سالم تردد کند، بلکه کار هنرمندانه این است که مردم کار خود را انجام دهند و آن رئیس جمهور هم یک هفته در کشور به کارهایش رسیدگی کند. این امنیت محصول یک کار مدیریتی شده است.

وی اضافه کرد: ما باید مدعی باشیم که حدود 2 هزار نفر از کاخ گلستان دیدن کرده‌اند و هیچ آسیبی به این مجموعه وارد نشده است. ما می‌توانیم برنامه‌های متنوع را در مجموعه برقرار کنیم.

او مجموعه نیاوران را یک مجموعه مدرن در تهران دانست و گفت: این مجموعه مانند کاخ بیستون نیست که نتوانیم چنین اقداماتی را در آن انجام دهیم. با این وجود همه ما در کنار هم می‌توانیم یک تغییر مثبت ایجاد کنیم. به این موضوع باید بیش از منافع حرفه‌ای خود توجه کنیم.

جمع‌آوری دکه‌های فروش لباس و صنایع‌دستی

مدیر اداره کل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی ادامه داد: در حال حاضر همه موزه‌ها به سیستم‌های پیشرفته مداربسته مجهز شده‌اند، در حالی که در طول 10 سال گذشته چنین اتفاقاتی نبود، اما ما آن را ایجاد کردیم، امروز فضاهای سبز را نجات دادیم. امروز در مجموعه سعدآباد آن همه دکه فروش لباس‌، پارچه و صنایع دستی را جمع کرده‌ایم، همه ساختمان‌ها در حال تبدیل به موزه هستند، این تلاش‌های اصلی ماست که انجام می‌دهیم، حال اگر برنامه‌ای هم بود که حضور مردم را به دنبال داشت،‌ این باعث افتخار ماست که توانستیم مردم را پذیرا باشیم، یک اتفاق فرهنگی ایجاد شود.

کارگر در ادامه به بحث درآمدزایی برای موزه‌ها اشاره کرد و گفت: اگر ما در جهت چارچوب حرکت کنیم، چه اشکالی دارد که بخواهیم برای موزه‌ها درآمدزایی داشته باشیم؟ امروز اقتصادی شدن فرهنگ و هنر در موزه‌هایی مانند موزه‌های لوور، متروپولیتن و بریتانیا‌ وجود دارد. این یک هنر است که بتوانیم درآمد مشروع علمی برای مجموعه‌های خود ایجاد کنیم و این درآمد چه بهتر که با حضور مردم ایجاد شود.

نیاوران را که به آجیل‌فروشان اجاره ندادیم

او تاکید کرد: ما کاخ نیاوران را دو شب گذشته به یک‌سری آجیل‌فروش یا لباس فروش که اجاره ندادیم تا درآمد داشته باشیم. ایجاد یک اتفاق فرهنگی، ایجاد یک درآمد را به دنبال داشت، اشکالی ندارد.

وی همچنین با بیان اینکه در حدود یک سال گذشته هر دو هفته یک موزه در کشور ایجاد می‌شود گفت: باید این آمار را به هر هفته دو موزه تبدیل کنیم و در کنار آن به این قضیه نیز باید توجه کنیم که این موزه‌ها نمی‌توانند آویزان بودجه دولت باشند، بلکه باید راهکاری داشته باشند تا روی پای خود بایستند.

مدیر اداره کل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی، ما زمانی موفق هستیم که در همه این موزه‌ها 10 هزار نفر رفت و آمد داشته باشند و بتوانیم مردم را مدیریت کنیم. مردم هم دارای شعور هستند. وقتی به مردم احترام می گذاریم مردم هم به خواست و قانون احترام می‌گذارند. اگر در جریان یک تغییر یک ناهنجاری کوچک هم دیدیم، سعی می‌کنیم آن را حل کنیم،‌ اما تا امروز آن را ندیده‌ایم.

مسئول همه‌ اتفاقات من هستم

کارگر تاکید کرد: من شخصا این مسئولیت را می‌پذیرم، این تغییر نگاه محصول نگاه من در حوزه‌های کشور است و هیچ‌کس دیگر هم در آن دخالت ندارد. اگر در موزه‌ها کشور چنین نگاهی وجود دارد، سیاست من است. اگر در کاخ نیاوران چنین اتفاقی رخ داده، با نظر من و ناشی از سیاست‌های من است و مدیر آن مجموعه هم هیچ تقصیری ندارد و از این مساله دفاع می‌کنم و شخصا مسئولیت آن را برعهده می‌گیرم.

برگزاری این اتفاقات فرهنگی را ادامه می‌دهم

وی با تاکید بر این‌که در برنامه‌های آینده‌اش این اقدام یعنی برگزاری چنین برنامه‌های فرهنگی در مجموعه‌های میراث فرهنگی را ادامه می‌دهد، افزود: نباید از بحث اجاره دادن محوطه استفاده کرد. بلکه یک مجموعه فرهنگی برای انجام اتفاقی فرهنگی در یک بنای فرهنگی حاضر است به میراث فرهنگی پول بدهد، قطعا چنین کارهایی رایگان نیست. نباید گفت که محوطه را اجاره داده‌ایم.

کارگر تاکید کرد:این پول در حساب درآمدهای دولت ریخته می‌شود و معادلش را دولت به سازمان میراث فرهنگی پرداخت می‌کند و سازمان نیز معادل آن را در موزه‌ها هزینه می‌کند و حتی اگر نیاوران به پولی نیاز داشته باشد درحد نیاز نیاوران به این بنای تاریخی اعتبار می‌دهیم و حتی به بخشی به موزه‌های محروم داده می‌شود.

او تاکید کرد: هیچ اطلاع و حضور ذهنی از میزان پولی که برای برگزاری مراسم رونمایی از آلبوم چارتار پرداخت شده، ندارم.