نقدی بر فیلم «اژدها وارد می شود»/ کابوس دوست‌داشتنی

ماجرای گم شدن مرموز سه دوست قدیمی در سال 1343 دستمایه‌ای برای روایت یک داستان هول‌انگیز است. یک وهم مطلق است. طوری ساخته شده که نمی‌توانی لحظه‌ای از این پدیده بکر چشم برداری.تصاویر فیلم کابوسی می‌سازند که رهایی از آن غیر ممکن است.

خرافه و طلسم و جادو در اینجا همه کهن‌الگوهای پذیرفته شده‌ای هستند برای ساخت جهانی بکر و باطراوت.جهانی که باورکردنش همانقدر که سخت است،جذاب هم هست.مثل کشف می‌ماند.کشف یک پدیده از دل طبیعت.حقیقی به واقع جهانی جدید خلق کرده است.

جهانی که ترسناک است و علت این ترس هم در آن مشخص نیست. دقیقاً به دلیل این‌که ریشه این ترس مشخص نیست ما در این ترس غوطه‌ور می‌شویم.

مهم نیست که زیر زمین در آن جزیره نفرینی چه چیزی خوابیده است. می‌تواند هر چیزی باشد.شاید به قول آن کارگر هندی واقعاً یک موجود بزرگ با فلس‌های سیاه و چشم‌های چون ذغال گداخته باشد.شاید بهشت باشد.شاید...هرچیزی می‌تواند زیر زمین باشد.

مهم آن چیز یا موجود نیست.مهم این است که بعداز دیدن آن نمی‌توان مثل قبل بود.درست مثل خود فیلم که مثل و مانندی ندارد. نمونه‌اش در سینمای ایران ساخته نشده است.نشانگر جسارت مطلق خالقی است که تلاش می‌کند با مدیوم تحت اختیارش خوش بگذراند و در عین حال محصولی متفاوت خلق کند.فیلم تهی از همه‌چیز است.

از طنز، از شعار،از سیاست و از جامعه. یک انتزاع مطلق که ریشه در واقعیتی تاریخی دارد. این هیچ نداشتن و هیچ نبودن و هیچ نخواستن عامل اصلی ترس است. این نگاه نو حقیقی به تاریخ است که می‌ترساند. جهان پست مدرن جهان به هم ریختن قواعد مدرنیته است.

هنر پست‌مدرن در آن واحد چندگونه و شکل و سبک هنری را به هم می‌آمیزد و از دل آن‌ها چیز متفاوتی خلق می‌کند.چیزی که در عین این‌که شبیه تمام آن گونه‌هاست هیچ ربطی به آن‌ها ندارد.

هنر پست‌مدرن مرز بین هنر فاخر و هنر توده‌ای را بر می‌دارد و با آمیختن آن‌ها باعث مطایبه می‌شود.فیلم جدید حقیقی دقیقاً چنین چیزی است. در ظاهر یک داستان پر تعلیق و معمایی پلیسی است. با نگاهی دیگر یک تریلر روان‌شناختی متکی به کهن‌الگوهاست.

مقداری وجوه رمانتیک هم در آن هست.گفت و گوهای مستند رو به دوربین هم دارد.تمام این‌ها هست و در عین حال هیچ‌کدام از این‌ها نیست. در مرز و چهارچوب خاصی نمی‌گنجد.در هنر پست‌مدرن بر خلاف هنر مدرن قاعده و چهارچوب مشخصی وجود ندارد.

اثر از فردیت خالق مهم‌تر است. هنر پست‌مدرن می‌خواهد چیزی فراتر از زیبایی‌شناسی خلق کند و به جای ساخت چهارچوب برای بیان نظرات خود به بافت کلی فرهنگ و اجتماع چنگ بیندازد.اژدها وارد می‌شود نمونه اصیل چنین فرایندی است.مرزی ندارد.چهارچوب‌های بین تخیل و واقعیت را شکسته و از تمام کهن‌الگوها به نفع خلق جهان منحصربه‌فرد به خودش استفاده کرده.

ژدها وارد می‌شود نمونه کامل یک فیلم پست‌مدرن عالی است. فیلمی که مثال و مانندی در سینمای ایران ندارد. یک جسارت کامل برای سینمای محافظه‌کار و متکی به الگوهای مشخص سینمای ایران.

مانی حقیقی هم مانند فیلمش شبیه کسی نیست. پدیده منحصربه‌فرد سینمای ایران است.انسانی جسور و دوست‌داشتنی که به راه خود می‌رود.اژدها وارد می‌شود کاملاً معرف جهان خالق اثر است و برعکس. رسیدن به چنین مرحله‌ای از بلوغ و پختگی مستلزم داشتن اندیشه‌ای پالوده است.برای خلق چنین کابوس زیبایی باید متفاوت ببینی و فکر کنی.کاری که مانی حقیقی در آن اُستاد است. متفاوت دیدن و جور دیگری اندیشیدن.

رویداد24 /مازیار وکیلی