چرا اهل تسنن دست بسته نماز می‌خوانند!

پیش از پاسخ لازم است یاداور شوم که اختلاف بین مسلمانان در مسائل عملی و برخی جزئیات اعمال عبادی و اعتقادی، موجب خروج هیچ یک از فرق مسلمان از دایره اسلام نمی‌شود. علمای اسلام اعم از شیعه و سنی در طول تاریخ به این مهم اذعان داشته و همواره بر اساس آن زندگی همراه با صلح و محبت و برادری با برادران مسلمان خود داشته اند. پس توجه شود که بحث از چرایی برخی اختلاف نظر‌ها و عمل‌ها به معنی جدابودن و متحد نبودن مسلمانان نیست. همه مسلمانان در عین داشتن اختلافات، در ریشه‌ها و اصول دینی مشترکات بسیار زیاد و فراوان دارند.

نکته دیگر درباره ریشه برخی اختلافات در زمینه احکام ومناسک دینی به نوع نگاه مسلمانان به منابع برداشت از سنت رسول خدا (ص) و وظایف شرعی پس از پیامبر گرامی اسلام بر می‌گردد. در این میان به شیعه امامیه بنا به سفارش‌های مؤکد رسول خدا (ص) همواره برای فهم اصول و فروع دین، نگاهش به عترت پاک رسول خدا بوده و سعی می‌کرده سنت و سیره پیامبر را از دریچه نگاه علی (ع) و اهل بیت پیامبر ببیند. شیعیان، در طول تاریخ، از زمان امام علی"ع" تاکنون، همواره بر روش و سیره و تعالیم اهل بیت پیامبر که همان سیره و سنت نبیّ مکرّم اسلام است، مقید و ملزم بوده اند. [۱]البته برخی مسلمانان چنین نگاهی نداشته و به اجتهادات دیگر صحابه پیامبر هم اعتماد می‌کردند. از همین جا تفاوت در برداشت‌ها از سنت رسول خدا آغاز شد. از امتیازات شیعه امامیه نسبت به سایر فِرَق اسلامی این است که حقایق و معارف دینی خود را از طریق معصومین دریافت کرده که عاری از هرگونه خطا و تحریف و برداشت سلیقه‌ای است. یکی از این اختلاف برداشت‌ها در بحث آداب اقامه نماز و احکام مربوط به آن است که شیعه بر اساس سنتی که از اهل بیت پیامبر به او رسیده عمل می‌کند و دیگر برادران اهل سنت از برداشت‌های دیگر صحابه استفاده می‌کنند.

آنچه درباره منشأ نمازخواندن برادران اهل تسنن به صورت دس بسته در تاریخ گفته شده این است که:

در زمان خلافت عمر، جمعی از اُسرای ایرانی را به نزد او آوردند. این گروه به منظور رعایت ادب نزد خلیفه، دست‌ها را روی سینه بر هم گذاشته بودند. عمر از آنان پرسید چرا اینگونه ایستاده اید؟ آنان پاسخ دادند رسم ما آن است که در نزد بزرگان برای رعایت ادب و نشان دادن تواضع خویش، این چنین بایستیم. عمر این مرام را پسندید، و از آن پس دستور داد برای رعایت ادب و تواضع به درگاه الهی دست‌ها را بر هم گذاشته و نماز را اقامه کنند، و این خلاف سنت و دستور رسول خدا "ص" بود. [۲]به نظر شیعه این کار در نماز خلاف سنت رسول خدا بوده و بدعت و حرام است و انجام این کار را باعث بطلان نماز می‌داند.
البته این نکته هم قابل ذکر است که در مساله تکتّف (دست بسته نماز خواندن) حتی بین اهل سنت هم اتفاق نظر نیست. بعضی از علمای اهل سنت این کار را در نماز‌های واجب، مکروه نیز می‌دانند. ابن رشد اندلسی در این باره می‌گوید:
درباره دست روى دست گذاشتن در نماز میان علماء (اهل سنت) اختلاف است، مالک ابن انس در نمازهاى واجب مکروه و در نماز نافله آن را جائز شمرده و جمهور آن را مستحب دانسته اند. علت این اختلاف نظر روایات صحیحى است که به دست ما رسیده که نماز پیامبر را توصیف مى کند و در آن نقل نشده که پیامبر دست راست روى دست چپ مى گذاشته اند. از طرفى به مردم امر شده که دست روى دست گذاشته نماز بخوانند (دستور دهنده معلوم نیست.) [۳][۱]. رهبری امام علی از دیدگاه قرآن، نامه صد و دهم، سید شرف الدین.
[۲]. جواهر الکلام، ج۱۱، ص۱۹؛ (به نقل از شب‌های پیشاور ص. ۲۰۷)
[۳]. (بدایة المجتهد، جلد اوّل کتاب الصلاة فصل دوم، مسأله پنجم، ص۱۳۶ ـ. ۱۹۳ به نقل از شب‌های پیشاور ص. ۲۰۷).

منبع: شهر سوال