خواص روغن شمعدانی، از التهاب پوست تا درد زونا

شمعدانی نام یک سرده از تیره شمعدانیان و شامل گیاهان یک ساله، دو ساله و چند ساله است. این دسته از گیاهان اکثرا در مناطق جغرافیایی معتدل، کوه‌های استوایی و همچنین بخش شرقی منطقه مدیترانه یافت می‌شوند. در این میان اسانس روغنی شمعدانی که از تقطیر برگ‌های Pelargonium graveolens یا همان شمعدانی عطری به دست می‌آید، فواید فوق العاده‌ای را به نمایش گذاشته است. لازم به ذکر است که گیاهان کشت شده در مناطق مختلف سراسر اروپا و آسیا، از نظر بو متفاوت هستند. اما از دید ترکیب، مزایا و کاربرد‌ها تقریبا یکسان به شمار می‌روند.

روغن شمعدانی از قدیم به طور گسترده به عنوان یکی از ترکیبات اصلی عطر‌ها و لوازم آرایشی استفاده داشته است. این اسانس همچنین در رایحه درمانی یا آروماتراپی به منظور کمک به مدیریت یک سری از بیماری‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در تکنیک آروماتراپی، اسانس‌های روغنی به وسیله دستگاه بخور آماده استنشاق می‌شوند و از این طریق فواید خود را اعمال می‌کنند. در مجموع به نظر می‌رسد که روغن شمعدانی دارای خواص آنتی اکسیدانی، ضد باکتریایی، ضد التهابی و قابض باشد.

فواید اسانس روغنی شمعدانی
بر اساس گزارشی از مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا، روغن شمعدانی مزایای بیشماری دارد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره خواهد شد. لازم به ذکر است که همچنان مطالعات بیشتری به منظور تایید ۱۰۰ درصدی فواید زیر از نظر علمی نیاز خواهد بود:

آکنه، درماتیت و شرایط التهابی پوست

با استناد به مطالعه‌ای مروری در سال ۲۰۱۷ که یافته‌های کامل آن از طریق مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا قابل دسترسی است، روغن شمعدانی خواص آنتی باکتریال و ضد عفونی کننده‌ای دارد که می‌تواند آن را تبدیل به یک فرآورده موضعی مناسب برای مراقبت از پوست کند. تا به امروز این ترکیب به صورت مستقل و همینطور در فرمولاسیون محصولات پوستی برای کاهش آکنه، التهاب، سوزش و عفونت‌های پوستی کاربرد داشته است.

طی پژوهشی معتبر دیده شده که اسانس شمعدانی به عنوان یک داروی ضد التهابی قوی با عوارض جانبی محدود، گزینه امیدوار کننده‌ای خواهد بود.

ادم

بر اساس نتایج به دست آمده از مطالعه‌ای حیوانی، خواص ضد التهابی روغن شمعدانی برای کاهش تورم پا ناشی از ادم مفید خواهد بود. به نظر می‌رسد که افزودن اسانس روغنی شمعدانی به آب وان حمام و خوابیدن در این آب برای مدت زمانی نسبتا کوتاه، به درمان ادم پا‌ها کمک کند.

عفونت

مطالعات متعدد نشان می‌دهند که روغن شمعدانی قادر به مبارزه با عفونت‌های باکتریایی خواهد بود. این مزیت به واسطه خواص ضد میکروبی شمعدانی علیه چندین سویه از باکتری‌های بیماری زا ایجاد می‌شود. برای مثال دیده شده که اسانس روغنی این گیاه می‌تواند به اندازه آموکسی سیلین در مقابله با سویه‌هایی از باکتری‌ها نظیر استافیلوکوکوس اورئوس موثر باشد. طی همین مطالعه ثابت شد که مبارزه با سویه متفاوت لیستریا مونوسیتوژنز امکان پذیر نبوده است.

بیماری‌های تخریب کننده سیستم عصبی

برخی از بیماری‌های تخریب کننده سیستم عصبی مانند آلزایمر، ام اس و پارکینسون با درجات مختلفی از التهاب عصبی همراه هستند. مشخص شده که غلظت بالای یکی از اجزای اسانس شمعدانی به نام سیترونلول، مانع از تولید نیتریک اکسید و به دنبال آن کاهش التهاب و مرگ سلول‌های مغزی می‌شود.

از این رو محققان معتقد هستند که محصول مد نظر ممکن است برای افراد مبتلا به بیماری‌های نورودژنراتیو از جمله التهاب در سطح دستگاه عصبی مرکزی مفید باشد.

یائسگی

دیده شده که رایحه درمانی با استفاده از اسانس روغنی شمعدانی می‌تواند در تحریک ترشح استروژن بزاق مفید واقع شود. بر اساس همین یافته، محققان آزمایشات بیشتری را به منظور شفاف سازی نقش شمعدانی در افزایش ترشح استروژن لازم دانسته اند. اکنون این پرسش مطرح است که آیا اسانس شمعدانی می‌تواند با کاهش استروژن و علائم مرتبط با آن طی دوران یائسگی مقابله کند؟

استرس، اضطراب و افسردگی

رایحه درمانی به وسیله اسانس روغنی شمعدانی در کمک به درمان و مدیریت استرس، اضطراب و افسردگی نیز موثر خواهد بود. به دنبال یک کارآزمایی بالینی در بخش زنان و زایمان بیمارستان دیده شد که استنشاق اسانس شمعدانی دارای اثرات آرام بخشی است و می‌تواند اضطراب زایمان را کاهش دهد.

این ترکیب همچنین در محدود سازی علائم افسردگی هم کاربرد دارد. مطالعه‌ای حیوانی روی موش‌های صحرایی حاکی از خواص آرام بخشی و ضد افسردگی گیاه شمعدانی بوده است.

درد زونا

مورد بعدی از سری کاربرد‌های روغن شمعدانی به کاهش درد زونا یا همان نورالژی پس از هرپس مربوط می‌شود. این حالت وضعیتی بسیار دردناک است که فیبر‌های عصبی و پوست را در امتداد عصب درگیر شده تحت تاثیر قرار می‌دهد.

به نظر می‌رسد که مصرف موضعی روغن شمعدانی به طرز قابل توجهی درد عصبی پس از ابتلا به هرپس را ظرف تنها چند دقیقه تسکین می‌دهد. البته این اثرات موقتی هستند و باید مجددا استفاده موضعی را تکرار کند.

آلرژی

این کاربرد نیز به جز سیترونلول موجود در روغن شمعدانی باز می‌گردد. با وجود آن که پژوهش‌های مختلفی از تاثیر ترکیب مذکور بر آلرژی پرده برداشته اند، اما باز هم نیاز به بررسی‌های بیشتری در این زمینه خواهد بود.

اسانس روغنی شمعدانی به صورت موضعی می‌تواند خارش ناشی از واکنش‌های آلرژیک پوستی را هم کاهش دهد. این عملکرد به نقش ضد التهابی گیاه شمعدانی مرتبط خواهد بود.