خانه‌ سینمایی که بسته ماند

اولین جلسه کمیته‌ی اصلاح اساسنامه خانه سینما، 4 بهمن‌ماه برگزار شد و تنها جمال شورجه که در خارج از کشور به سر می‌برد به این جلسه نرفت.

در جلسه نخست، علاوه بر نمایندگان خانه سینما و سازمان سینمایی، اسفندیار رحیم‌مشایی و جواد شمقدری (رییس‌دفتر ریاست‌جمهوری و رییس سازمان سینمایی)‌ هم دقایقی حضور داشتند و جلسات اصلاح اساسنامه خانه سینما روی قلتک افتاد و همه امیدوار بودند که بالاخره مشکل خانه سینما تا پایان سال 91 به پایان برسد.

مسعود جعفری جوزانی که از او به عنوان هماهنگ‌کننده و حَکم جلسات نام برده می‌شد، درباره جلسه نخست به ایسنا گفته بود: «از آن‌جایی که هر دو طرف با دیدگاه‌هایی که بیش‌تر منافع صنفی را دربر دارد، در این جلسه حضور پیدا کردند، جلسه خوب و مفیدی بود و مقرر شد که این جلسات به صورت مرتب پیگیری شود و تا اسفندماه ان‌شاءالله این اصلاح اساسنامه انجام شود ».

پس از آن جلسه و انتشار سخنان جعفری جوزانی، هیچ‌یک از نمایندگان دو طرف اعتراضی نسبت به سخنان وی یا روند برگزاری جلسه انجام ندادند.

به گزارش ایسنا، 10 روز بعد که گویا جلسه دوم کمیته اصلاح اساسنامه خانه سینما هم تشکیل شده بود، جواد شمقدری در گفت‌وگوی خود با خبرنگار ایسنا تاکید کرد که «طبق توافق اولیه‌مان نمی‌توانم مسائلی که در جلسه می‌گذرد را رسانه‌ای کنم اما تنها می‌گویم طبق توافقی که در جلسه اول این کمیته انجام شد، ان‌ شاء الله نتیجه جلسه تا آخر بهمن‌ماه مشخص می‌شود».

پس از مصاحبه شمقدری، تا نخستین روز اسفندماه هیچ خبری از این کمیته به بیرون درز نکرد اما جعفری جوزانی اول اسفند از پایان کار اصلاح اساسنامه خانه سینما خبر داد؛ خبری که امید‌ها را برای پایان اختلاف سینماگران با سازمان سینمایی تا نوروز 92 زنده می‌کرد.

جعفری جوزانی تاکید کرده بود که «همدلی و تلاش دلسوزانه دوستان باعث شد تا نتیجه مطلوب، زودتر از موعد مقرر به دست آید» و «طی جلسات متعدد و بحث‌های کارشناسی فراوان و شنیدن نظرات و دغدغه‌های همه اعضا، این اساسنامه تصویب و به تایید همه اعضا رسید». او در پایان سخنانش هم ابراز امیدواری کرده بود که خانه سینما تا پایان اسفندماه مجددا بازگشایی شود .

چند روز بعد، جعفری جوزانی که همه او را به عنوان هماهنگ‌کننده و حکم در جلسات دو طول دو ماه گذشته قبول داشتند، از ارسال اساسنامه اصلاح شده به همراه گزارش عملکرد هفت نفر اعضای کمیته به رییس دفتر ریاست جمهوری خبر داد و مجددا برای بازگشایی خانه سینما تا قبل از نوروز 92 ابراز امیدواری کرد.

اولین اظهارنظر‌ها درباره اختلاف جدید اساسنامه خانه سینما را جمال شورجه به عنوان نماینده سازمان سینمایی استارت زد. او در مصاحبه‌های خود که دوازدهم اسفندماه انجام داده، برای اولین بار بحث اضافه شدن پسوند «جمهوری اسلامی ایران» را به نام «خانه سینما» مطرح کرده و گفت که دو نماینده دیگر سازمان سینمایی یعنی عباس بابویهی و ابوالقاسم طالبی به‌دلیل آنکه معتقد بودند این پسوند باید به نام اصلی اضافه شده و در بند اول اساسنامه به‌ آن اشاره شود، صفحات اول و آخر اساسنامه را امضا نکرده‌اند.

شورجه البته به صراحت گفته است که او کلیات اساسنامه را امضا کرده و درباره اضافه‌شدن پسوند هم اظهار کرده بود: «این کار الزام نیست ولی تاکید داشتم با توجه به رویکردی که خانه سینما دارد و به طور گسترده در سطح بین‌المللی می‌تواند فعالیت کند و نیز با توجه به ماموریت‌هایی که به آن محول شده خوب است که چنین نامی در کنار نام خانه سینما گنجانده شود».

در آن مقطع خبرنگار ایسنا با بابویهی و طالبی هم تماس گرفت تا وضعیت را جویا شود اما یکی از این‌دو علاقه‌ای به سخن گفتن نداشت و دیگری هم تاکید کرد که جمع توافق‌کرده‌اند که درباره جلسات مصاحبه رسانه‌ای نکرده و این‌کار تنها برعهده یک‌نفر باشد.

همان روز، با توجه به مطالبی که در برنامه «هفت» گفته شده بود و باز شدن خانه سینما را به جریانات مربوط به انتخابات ریاست جمهوری سال 92 متصل می‌دانست، فرهاد توحیدی با ایسنا گفت‌وگو و تاکید کرد که «هنرمندان به عنوان شخصیتی حقیقی می‌توانند از یک نفر طرفداری کنند، بنابراین موضع هنرمندان در انتخابات نباید به پای شخصیت حقوقی خانه سینما نوشته شود... خانه سینما در انتخابات آتی هیچ جانبداری از کسی نخواهد کرد و طمع انتخاباتی ندارد».

او در همان گفت‌وگو، ضمن انتقاد از کشاندن مباحث جلسات کمیته اصلاح اساسنامه خانه سینما به رسانه‌ها گفته بود: «پس از جلسه 30 بهمن و پیش از تحویل اساسنامه به نهاد ریاست جمهوری، نمایندگان سازمان سینمایی علی‌رغم توافق نهایی، نظرات تازه‌ای ارایه دادند این نظرات تازه باعث شد که آقای جوزانی و ما پیش از ارایه اساسنامه، دوباره جلسه‌ای داشته باشیم..ما با آنکه قضیه را تمام شده می‌دانستیم اما با حسن نیت در جلسه شرکت کردیم و بعد از نسخه 30 بهمن ماه به نسخه دیگری رسیدیم و آن نسخه هم امضا شد و در اختیار آقای جوزانی قرار گرفت و به دفتر ریاست جمهوری تحویل داده شد...

نسخه نهایی را آقای شورجه امضا کرد و آقای طالبی و بابویهی همه صفحات اساسنامه را امضا کردند به غیر از صفحه اول و خواستند که بندی اضافه شود. آنها پیشنهاد کردند که در همه مکاتبات عنوان «خانه سینما جمهوری اسلامی ایران» ذکر شود و در همه مراسم‌ها از پرچم ایران استفاده شود ».

توحیدی به عنوان نماینده خانه سینما درباره دلیل مخالفتش با اضافه‌شدن پسوند «جمهوری اسلامی ایران» به نام این تشکل صنفی بیان کرده بود: «ما به دلیل اینکه پیشنهادهایشان، شان اساسنامه‌ای نداشت نپذیرفتیم.

به نظر ما در تعریف خانه سینما در اساسنامه آمده که خانه سینما موسسه‌ای است که تحت قوانین جمهوری اسلامی ایران و زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت می‌کند، لذا تاکید جدید لزومی ندارد، چون خانه سینما متعلق به این کشور است و پیش از این نیز در اماکن مربوط به خانه سینما و نیز همه‌ی مراسمی که توسط این نهاد برگزار شده و خواهد شد از پرچم مقدس جمهوری اسلامی ایران با افتخار استفاده شده و می‌شود. البته در آن مقطع آقای جوزانی هم ضرب‌الاجلی داشتند که باید اساسنامه را تحویل می‌دادند بنابراین جز صفحه اول، نمایندگان سازمان سینمایی همه صفحات را امضا کردند و اساسنامه به دفتر ریاست جمهوری تحویل داده شد. در عین حال آقای جوزانی علاوه بر ارایه اساسنامه، در مورد این اختلاف نظر هم گزارشی دادند و اعلام کردند که تعدادی از اعضا مایل هستند این بند اضافه شود».

روز بعد (12 اسفندماه) جواد شمقدری هم درباره اضافه‌شدن پسوند «جمهوری اسلامی ایران» به نام «خانه سینما» توضیح داد و از سخنان شورجه و توحیدی شدیدا انتقاد کرد و مجددا «پیشنهاد» کرد: « دیگر کسی در کم و کیف موضوع صحبتی نکند که در این صورت قطعاً کار به نتیجه مطلوب نخواهد رسید. معتقدم در این مرحله کار به اتمام رسیده و تصمیم در موارد مورد اختلاف به مراحل بعدی که در سیر قانونی قرار می‌گیرد، واگذار شود ».

او درباره پیشنهاد تغییر نام «خانه سینما» به «خانه سینمای جمهوری اسلامی ایران» هم تصریح کرده بود که « دلیل استفاده از این نام به خاطر آن است که در بعضی مجامع بین‌المللی و در تشکیلات وابسته به بعضی از افراد اپوزیسیون برانداز خارج‌نشین، از نام «خانه سینما» در راستای اهداف خلاف منافع ملی کشورمان سوء استفاده می‌شود».

اما همان روز‌ها، سخنان جواد شمقدری در بخش اخبار 20:30 درباره اصلاح اساسنامه خانه سینما حاشیه‌های جدیدی ایجاد کرد. پس از این گفت‌وگو، نمایندگان خانه سینما که معتقد بودند شمقدری برخلاف نظر رییس‌جمهور رفتار می‌کند، نامه‌ای را به هیات‌مدیره این تشکل نگاشته و درباره جزئیات توافقات انجام شده در جلسات اصلاح اساسنامه اطلاع‌رسانی کردند.

در این نامه آمده است: «1- تمامی جلسات نمایندگان سه طرف ذینفع در موضوع اساسنامه خانه سینما تنها به قصد اصلاح بندهایی از اساسنامه خانه سینما برگزار شد و منظور دیگری از جمله تاسیس مؤسسه‌ای جدید در میان نبود. از این رو ماده‌ای که به تاسیس خانه سینما توسط مؤسسین اشاره دارد، حفظ شد و به امضاء هر سه طرف رسید. 2- در اصلاح اساسنامه بر سر همه مفاد و تبصره‌های آن اجماع حاصل شد جز چند مورد اختلاف زیر:

1-2 در ماده مربوط به ناظر مالی خانه سینما میان ما و نمایندگان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر سر امضای چک‌ها و اسناد تعهدآور خانه سینما در هزینه کرد کمک‌های وزارت ارشاد به خانه اختلاف نظر وجود داشت. ما امر نظارت و رد یا قبول اسناد را پذیرفتیم. اما الزام امضا و اسناد تعهدآور توسط ناظر مالی نپذیرفتیم. این ابراز مخالفت زیر امضای نمایندگان خانه ثبت شد. گفتنی است چنین خواسته‌ای با "ضوابط و مقررات تاسیس مراکز، مؤسسات، کانون‌ها و انجمن‌های فرهنگی و نظارت بر فعالیت آن‌ها مصوب 8 آبان 76 شورایعالی انقلاب فرهنگی " که حدود اختیارات و مسئولیت‌های وزارت ارشاد را تعیین کرده است در تعارض است.

2-2 نمایندگان وزارت ارشاد بر گنجاندن ماده‌ای مبنی بر الزام نصب پرچم در اماکن مربوط به خانه سینما و محل برگزاری مراسم سینمایی اصرار داشتند که به اعتقاد ما چنین اموری مربوط به نحوه تشریفات برگزاری جلسات هیات مدیره خانه سینما و مراسم است که در صورت لزوم می‌باید در آئین نامه‌های پیوست اساسنامه ذکر شود و شان اساسنامه‌ای ندارد لذا با نوشتن چنین ماده‌ای مخالفت کردیم.

3-2 اضافه کردن پسوند جدیدی به نام خانه سینما و تبدیل نام خانه سینما به خانه سینمای جمهوری اسلامی را با غیر دولتی بودن خانه سینما در تعارض می‌دانستیم، و این پسوند را ویژه نهادها و مؤسسات دولتی می‌دانیم. کما اینکه هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، یا راه آهن جمهوری اسلامی ایران و نهادهای دولتی دیگر از راه همین پسوند است که وابستگی دولتی‌شان برای ارباب رجوع آشکار می‌شود و به عکس خانه هنرمندان ایران یا خانه موسیقی ایران، خانه تئاتر ایران و یا خانه سینمای ایران به خاطر منع از کاربرد چنین پسوندی ماهیت دولتی ندارند.

4-2 نکته دیگر ثبت اساسنامه اصناف عضو خانه سینما است که چون طول انجام آن روشن نبود با تبصره‌ای مرحله تحویل اساسنامه‌های آن‌ها را به مرجع ذیربط پیش بینی کرده‌ایم».

این اعتراض و نامه‌ای که می‌توان از آن به عنوان یک پاسخ‌نامه سرگشاده تعبیر کرد هنگامی منتشر شد که جواد شمقدری در برنامه 20:30 گفت: «اساسنامه خانه‌سینما پس از تصویب و اجماع باید وارد مسیر قانونی و در مرکز رسیدگی به امور مراکز فرهنگی تصویب تا هیات موسس و هیات امنا مشخص شود، خانه‌سینما باید طبق اساسنامه صنوف شکل بگیرد و بدون صنوف قانونمند حوزه سینما نمی‌توانیم به مجمع عمومی، هیات مدیره و مدیرعامل خانه‌سینما برسیم».

پس از این نامه، هیات مدیره خانه سینما در نامه‌ای به رییس‌جمهور از اینکه به اعتقاد آن‌ها جواد شمقدری برخلاف توافق آن‌ها با بالاترین مقام اجرایی کشور عمل می‌کند، گله کرده و آورده بودند: «گمان می‌رفت با تقدیم نسخه اصلاح شده اساسنامه و تصویب آن بر پایه راهکار پیشنهادی حضرتعالی تحقق وعدة حل مشکلات خانه سینما از هر زمان دیگری نزدیک‌تر باشد. اما با اظهارنظرهای ریاست سازمان سینمایی در برنامه 20:30 شبکه دوم سیما مورخ 14 اسفند ماه گویی امور به مدار سابق خود باز گشته است. ابراز این نظرات در تناقض کامل با هدف تشکیل هیات اصلاح اساسنامه است که نمایندگان سازمان سینمایی در آن حضور و مشارکت داشته‌اند...

از ظواهر چنین برمی‌آید که در راستای حل مشکل خانه سینما سیاست دوگانه‌ای در حال اعمال است. سیاستی از سوی دفتر جنابعالی برای حل مسئله و سیاستی دیگر از سوی مدیریت سازمان سینمایی برای لاینحل ماندن همین مسئله . تداوم این دو گانگی جز پریشانی، چند دستگی و تعمیق نفاق در میان جامعه صنفی سینمای ایران پیامد دیگری ندارد».

همانطور که در بالا آورده شد، تا صبح روز 26 اسفندماه اگرچه دو طرف به همراه شمقدری به طورکلی قول و قرار نکشاندن بحث به رسانه‌ها را زیر پا گذاشتند، اما هیچ‌یک به‌کل بازی را برهم نزده و تاکید داشتند که اصلاح اساسنامه خانه سینما به پایان رسیده است و رسیدگی به پیشنهادهای مختلف برعهده نهاد بررسی‌کننده‌ی اساسنامه خواهد بود.

اما در این روز، عباس بابویهی یکی از نمایندگان اصلاح اساسنامه خانه سینما که یکی از اعضای اتحادیه تهیه‌کنندگان و از نزدیکان به سازمان سینمایی تلقی می‌شود، در یادداشتی، هم بر تصویب شدن پیشنهاد نمایندگان این سازمان تاکید کرد و هم پس از دو ماه سکوت و انجام شدن بخشی از اقدامات، حَکم بودن مسعود جعفری جوزانی را زیر سوال برد!

با این اوصاف، به‌نظر می‌رسد اختلاف به‌وجود آمده میان نمایندگان خانه سینما و نمایندگان سازمان سینمایی فراتر از بحث تغییر نام این تشکل صنفی است و ریشه‌های فرامتنی دارد. حال دو سه روز دیگر، اسفندماه هم به‌ پایان می‌رسد و تشکل صنفی سینما بازهم گشوده نشد.