تانک ها در میدان نبرد به شدت نقش تعیین کننده ای دارند و همان قدر هم بدون پشتیبانی لقمه چربی برای جنگنده ها و شکارچیان هستند. آبرامز که در جهان از جنگ کویت و بلایی که سر عراقی ها آورد شناخته شد تا به امروز موفق ترین تانک اصلی میدان نبرد است و البته باید این نکته را هم پذیرفت که  مانند رقبای روسی خود به دیوار سفتی برخورد نکرده است و هر چه کشته بیشتر سربازان پیاده و تانک ها مستهلک عراقی بوده است.

تولد یک نام آور

ام۱ آبرامز یک تانک اصلی میدان نبرد طراحی و ساخت ایالات متحده آمریکا است که ستون فقرات نیروهای زرهی ارتش آمریکا و شماری از متحدان آن را تشکیل می‌دهد. این تانک به نام و احترام ژنرال کریگتون آبرامز، رئیس ستاد مشترک و فرمانده نیروهای آمریکا در جنگ ویتنام نامگذاری شده‌است. همچنین این ژنرال سه ستاره بین سال‌های ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۲ وی فرمانده نیروی زمینی آمریکا بود.

ام۱ برای جنگ‌های زرهی طراحی شده و به خوبی تجهیز و زره‌پوش شده‌است. از مشخصات منحصربه‌فرد آن می‌توان به موتور توربین گاز قوی چندگانه‌سوز به قدرت ۱۵۰۰ اسب‌بخار و زره کامپوزیت پیچیده اشاره کرد. این تانک با حدود ۶۹ تن وزن یکی از سنگین‌ترین تانک‌هایی است که اکنون به کار گرفته می‌شوند.

کارخانه تانک لیما، زرادخانه تانک دترویت با طرح اولیه و پیشنهاد بسیار خوب جنرال داینامیکس یک ریسک میلیون دلاری کرد و حاضر شد برای خوشنام ترین تانک امریکا یعنی  ام ۶۰ جایگزین بسازد.

ام ۶۰ برای ایرانیان نام آشنایی است بدنه به شدت کلاسیک که تانک صمصمام از آن بهره می برد تانکی که به اذعان ایران یکی از پیشرفته ترین سلاح های نیروی زمینی است.اما ام ۶۰ در جنگ ایران و عراق به شدت آسیب پذیر بود و حقیقتا نیاز به تغییر اصلی و قدرت بیشتر بود.

همین اتفاق برای  ام ۶۰ امریکایی افتاد و قرار شد حداقل ابروی مانده برای نیروی زمینی ایالات متحده حفظ شود. در نتیجه ساخت این تانک از سال ۱۹۷۹ آغاز شده و پس از یک سال وارد خدمت رسمی نیروهای مسلح آمریکا شد و به تدریج جایگزین تانک ام۶۰ گشت.

آبرامز در سه مدل ام۱، ام۱آ۱ و ام۱آ۲ ساخته شده‌است. ام۱آ۱ از سال ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۳ ساخته شد و در آن توپ ۱۰۵ میلی‌متری خان‌دار با توپ بدون خان ۱۲۰ میلی‌متری جایگزین شده و بهینه‌سازی‌های دیگری از جمله سامانه تعلیق پیشرفته‌تر، برجک جدید، حفاظت زرهی بیشتر و سامانه جدید حفاظت اتمی-شیمیایی-میکروبی در آن به کار رفته بود. مدل ام۱آ۲ هم ویژگی‌های ام۱آ۱ را به همراه یک سامانه دید گرمایاب مخصوص فرمانده تانک، و سامانه‌های ناوبری، و رادیویی جدید را در خود دارد. ضمن اینکه برخی از مدل‌های قدیمی نیز با بهینه‌سازی‌های دوره‌ای به سطح مدل ام۱آ۲ ارتقا داده شده‌اند.

مشخصات فنی آبرامز

تانک‌های ام۱ از یک موتور توربین گاز لیکومینگ تکسترون با قدرت ۱۵۰۰ اسب‌بخار استفاده می‌کنند. این موتور چندگانه‌سوز است اما سوخت معمولی آن سوخت جت جی‌پی۸ است. زره تانک نیز زره ای که است که در وزارت دفاع بریتانیا برای تانک‌های انگلیسی چلنجر اختراع شد. در صورت نیاز امکان نصب زره واکنشی انفجاری بر روی تانک هم وجود دارد.

آبرامز چهار سرنشین شامل فرمانده، راننده، توپچی و گلوله‌گذار دارد. وزن ام۱آ۲ حدود ۶۹٫۵۴ تن است که از ۶۳ تن در مدل ام۱آ۱ و ۶۰ تن در مدل ام۱ به این میزان افزایش یافته‌است. حداکثر سرعت ام۱آ۲ در جاده بیش از ۶۷ کیلومتر، در خارج از جاده ۴۸ کیلومتر، در سربالایی ۱۰ درجه ۲۷ کیلومتر و در سربالایی ۶۰ درجه ۶٫۵ کیلومتر در ساعت است. ظرف ۷٫۲ ثانیه از سرعت صفر به ۳۲ کیلومتر در ساعت می‌رسد. برد عملیاتی تانک هم ۴۲۵ کیلومتر است. طول تانک با لوله جلو ۹٫۸۲ متر، ارتفاع آن ۲٫۴ متر و عرض آن ۳٫۶۵ متر است. توانایی عبور از موانعی به ارتفاع ۱٫۰۵ متر و خندق‌هایی به عمق ۲٫۷ متر را دارد. با توجه به قدرت ۱۵۰۰ اسب‌بخاری این تانک نسبت قدرت به وزن تانک در مدل ام۱آ۲ معادل ۲۱٫۶ اسب‌بخار به تن است.

سلاح هایی که آبرامز استفاده می کند

سلاح اصلی نخستین مدل ام۱ آبرامز یک قبضه توپ ۱۰۵ میلی‌متری خان‌دار ام۶۸آ۱ بود. این توپ مخصوص تانک معروف در تانک‌های پیشین آمریکا یعنی ام۶۰ پاتون و مدل‌های ارتقایافتهٔ ام۴۸ پاتون هم استفاده شده بود و مدل آمریکایی توپ بریتانیایی ال۷ محسوب می‌شود.

مدل‌های پیشرفته آبرامز از توپ ۱۲۰ میلی‌متری بدون خان ام۲۵۶ با نسبت طول به کالیبر ۴۴ استفاده می‌کنند. این توپ یک طرح آلمانی از شرکت راین‌متال است که در اصل برای تانک لئوپارد ۲ طراحی شده و همه مدل‌های لئوپارد ۲ به جز لئوپارد۲ آ۶ از آن استفاده می‌کنند. در لئوپارد۲آ۶ این توپ با یک توپ بلندتر با همین کالیبر و نسبت طول به کالیبر ۵۵ جایگزین شده‌است. یک مسلسل ۷٫۶۲ م‌م ام۲۴۰ (مدل ساخت آمریکای اف‌ان-ام‌آژ) هم برای استفاده گلوله‌گذار تانک روی سقف قرار گرفته که یک سپر محافظ نیز در مقابل آن قرار دارد. یک قبضه از همین تیربار هم به عنوان سلاح هم‌محور توپ اصلی در برجک قرار دارد که از سامانه کنترل آتش مشابهی با توپ اصلی استفاده می‌کند. یک مسلسل ۱۲٫۷ میلیمتری ام۲ برونینگ هم به عنوان سلاح دفاع هوایی برای استفاده فرمانده تانک بر روی برجک تانک قرار دارد. ظرفیت مهمات تانک هم ۴۲ گلوله توپ ۱۲۰ میلی‌متری، ۱۰۰۰ فشنگ مسلسل ۱۲٫۷ میلیمتری و ۱۰۸۰۰ فشنگ برای مسلسل‌های ۷٫۶۲ میلیمتری است.

رویین تنی آبرامز و رکورد بی سابقه

آبرامز هر چند در سال ۱۹۸۰ وارد خدمت نظامی شد اما تا زمان حمله عراق به کویت در سال ۱۹۹۰ در هیچ جنگ واقعی شرکت نکرده بود. در جنگ خلیج فارس نگرانی‌های زیادی در مورد توانایی آبرامز در زمین‌های شنی منطقه و تحمل ماه‌ها قرار گرفتن در شرایط جنگی مطرح شده بود. در مورد قدرت بقای سامانه الکترونیکی پیچیده برجک تانک در شرایط جنگی هم ابهاماتی وجود داشت. انتقال تانک‌های آبرامز به منطقه هم با توجه به وزن سنگین و اندازه بزرگ آن‌ها مشکل دیگری بود که باعث شد ورود آن‌ها به میدان نبرد به کندی انجام شود اما نیروهای ائتلاف از ورود این تانک به صحنه جنگ استقبال می‌کردند چون توانایی نابودی هر تانک عراقی را داشت. ارتش عراق در آن زمان نیروی تانک قابل توجهی را انباشته بود که اغلب از شوروی خریداری شده و مهم‌ترین آن‌ها حدود ۵۰۰ عراده تی-۷۲ بودند. این تانک مدرن ساخت شوروی از توپ ۱۲۵ میلی‌متری استفاده می‌کرد و بسیاری از ویژگی‌های پیشرفته آبرامز را در خود داشت. اما تی-۷۲ با وجود طرح پیشرفته‌اش در مقابل آبرامز ناتوان بود و بیشتر با تانک‌های ام۶۰آ۳ تفنگداران دریایی آمریکا قابل مقایسه بود. بقیه تانک‌های عراقی از جمله تی-۶۲ و تی-۵۴ نیز کاملاً در مقابل آبرامز ناتوان بودند.

در این جنگ توانایی آبرامز در شلیک دقیق هنگام حرکت در زمین‌های ناهموار بسیار سودمند واقع شد. ابزارهای دید تانک‌های آبرامز هم نه تنها در شب بلکه در میان دود و غبار شدید بسیار کارآمد بود. تانک‌های آبرامز به‌طور میانگین ۱۰۰۰ متر برتری بُرد مفید بر تانک‌های عراقی داشتند. سامانه‌های گرمایی تانک‌های آبرامز هم کارآمدی خود را در ابرهای غلیظ دود سیاه که به دلیل به آتش کشیده شدن چاه‌های نفت کویت ایجاد شده بود، ثابت کردند.

در واقع این دود غلیظ باعث شده بود تا توپچی‌های بسیاری از تانک‌ها در روز هم از سامانه دید در شب استفاده کنند. تانک‌های عراقی از چنین قابلیتی بی‌بهره بودند و بدون اینکه بتوانند دشمن را ببینند با آتش آن نابود می‌شدند. در مجموع ۱۸۴۸ عراده تانک ام۱ آبرامز به این جنگ اعزام شد که فقط ۲۳ عراده آسیب شدید دیدند. از این شمار ۹ عراده کاملاً از خدمت نظامی خارج شدند که ۷ تای آنها توسط آتش خودی و ۲تای دیگر عامدانه منهدم شد تا از غنیمت گرفتن توسط ارتش عراق جلوگیری شود. الباقی هم آسیب‌های قابل تعمیر دیده بودند که بیشتر ناشی از مین‌های زمینی بود و پس از دوره ای تعمیرات دوباره به خدمت بازگشتند. حتی یک نفر از خدمه تانک‌های آبرامز هم در همه طول جنگ کشته نشد. موارد نقص فنی در تانک‌ها هم بسیار نادر بود و فرماندهان زرهی آمریکا در هر زمان ۹۰ درصد آبرامزهای خود را آماده عملیات داشتند که نرخ آمادگی بی‌سابقه‌ای بود

کشورهای شیفته آبرامز

استرالیا  ۵۹ عراده ام۱آ۱ در سال ۲۰۰۶ از آمریکا خریداری شده و جایگزین لئوپارد ۱ اس شدند، در سال ۲۰۱۷ استرالیا تصمیم گرفت شمار آنها را به ۹۰ عراده افزایش دهد.

مصر  ۱۰۰۵ عراده که در مصر به‌طور مشترک توسط آمریکا و مصر ساخته شده‌اند. ارتش مصر ۲۰۰ تانک دیگر هم سفارش داده‌است.

عراق :۱۴۰ عراده ام۱آ۱ام با حذف برخی از قابلیت‌ها و بدون اورانیوم ضعیف‌شده در زره خریداری شدند.

کویت ۲۱۸ عراده ام۱آ۱۲ با حذف برخی از قابلیت‌ها و بدون اورانیوم ضعیف‌شده در زره خریداری شدند.

عربستان سعودی ۳۷۳ عراده پس از جنگ خلیج فارس خریداری کرد و قرار است به استانداردهای ام۱آ۲ ارتقا یابند.

مراکش  ارتش مراکش حدود ۲۲۲ ام۱اس‌آ دست‌دوم مازاد بر نیاز ارتش آمریکا را خریداری کرد.

ایالات متحده آمریکا نیروی زمینی و تفنگداران دریایی در مجموع ۸۷۲۵ عراده ام۱ را در خدمت خود دارند.

یونان، پرو و تایوان هم از جمله کشورهایی هستند که مایل به خرید این ابر تانک امریکایی هستند و باید دید بودجه خرید آن را دارند یا خیر.

دشمنان آبرامز همه جا هستند

کورنت روسی و  شهرت هولناک آن ناشی از برد بسیار زیاد آن است که بسیار فراتر از اکثر موشک های ضد تانک فعلی است. برای مثال FGM -148 Javelin فقط می تواند کلاهک تهاجمی مرگبار خود را در فاصله ۲.۵ کیلومتری حمل کند در حالی که کورنت-E اصلی که توسط دفتر طراحی ابزار (KBP) توسعه یافته بود حداکثر برد ۵.۵ کیلومتر داشت. این سلاح به تعدادی از کشورها صادر شده است و در جنگ مورد استفاده قرار می گرفته است.

سرجنگی شارژی دو طرفه کورنت به اندازه ای ترسناک است که از این موشک با قطر ۱۵۲ میلی متر بعنوان یکی از بزرگترین و قدرتمندترین موشک های هدایت شونده ضد تانک است ساخته است. این ویژگی به منظور شکست دادن تهدید ناشی از زره های واکنشی انفجاری در تانک های مدرن است.

نیزه چینی ها به آن برندگی نیست

هویت این موشک برای اولین بار در سال ۲۰۱۴ به طور عمومی فاش شد. این موشک چینی دارای مشخصات و قابلیت های مشابه با خط پایه FGM-148A Javelin است. برای مشتریان صادراتی به عنوان جایگزینی ارزانتر برای Javelin پیشنهاد شده است.

برد آن ۲۵۰۰ متر است و به ۸۰۰ میلی متر زره فولادی در پشت زره واکنشی انفجاری نفوذ می کند. این موشک از روش هدایت تصویربرداری مادون قرمز مشابه Javelin استفاده می کند و از بالا به اهداف خود حمله می کند.

در واقع موشک های هدایت شونده ضد تانک پیشرفته چینی، مشابه Javelin آمریکا، برای صادرات عرضه می شوند. اینها شامل موشک های هدایت شونده ضد تانک GAM-100 و TS-01 می شود.

موشک های ضد تانک ایران تهدید جدی

زمانی که ایران در صدد شکار تانک های عراقی بر آمد از آرپی جی ۷ شروع کرد و به تاو های معروف رسید اما پیشرفت کشور ما به حدی شده است که تاوهای را بومی سازی کرده و است و به نام توفان از آنها استفاده می کند. اما موشک های ضد زره های مختلفی نیز هستند که می توانند برای آبرامز خطر جدی محسوب شوند مانند: دهلاویه،تونس،تندر و توفان های ۷ که هر زره قدرتمندی را به خطر می اندازد.

در مجموع باید از آبرامز تا این لحظه بعنوان موفق ترین و قدرتمند ترین تانک جهان نام برد.این تانک علاوه بر قدرت تمام ویژگی های منحصر به فرد برای یک تانک را دارد از جمله: زیبایی، چرخش سریع.قدرت شنی ها و توپ بسیار قوی.