عامل اصلی بالا رفتن سن ازدواج در ایران

مهدی ورمزیار با اشاره به اینکه افزایش سن ازدواج به خودی خود نمی‌تواند یک آسیب باشد، اظهار کرد: ممکن است این امر باعث شود که فرد در یک موقعیت زمانی مناسب با فراغ بال و بدون اجبارهای اجتماعی و خانوادگی در بهترین شرایط ممکن همسر مناسب را انتخاب کند.

وی افزود: با این اوصاف آنچه در اینجا به عنوان آسیب تلقی می‌شود، افزایش بیش از حد سن ازدواج و عمومیت یافتن آن در مقیاس وسیع است.

این کارشناس ارشد جامعه شناسی اظهار کرد: ازدواج واقعه‌ای اجتماعی، زیستی و فرهنگی است که بدلیل نقش بنیادین آن در تشکیل خانواده از اهمیت بسزایی برخوردار است، بطوریکه پایندگی گروه و زندگانی کمی و کیفی نسل‌های متوالی به ازدواج بستگی دارد

وی با اشاره به اینکه سن ازدواج به عنوان یک مسئله مهم با عوامل متعددی ارتباط دارد، اعلام کرد: سن بلوغ، آداب و سنن و فرهنگ جامعه، قوانین و مقررات اجتماعی، نوع شغل، میزان تحصیلات و جنس فرد از جمله عوامل موثر در سن ازدواج هستند.

ورمزیار ادامه داد: عامل دیگری که در سن ازدواج موثر بوده نظام خانواده است، بر این اساس در جوامعی که نظام گسترده شایع است، سن ازدواج معمولا پایین‌تر است.

وی با اعلام اینکه در هر جامعه‌ای سن معیار برای ازدواج متناسب با شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آن متغیر است، تصریح کرد: در کشور ما در سال‌های اخیر با پدیده "افزایش سن ازدواج"مواجه هستیم، بر همین اساس در محافل و رسانه پیرامون علل و عوامل و تبعات آن به کرات بحث می‌شود.


به گفته کارشناس ارشد جامعه شناسی، برخی از محققان در یک حالت کلی نوسازی را عامل اصلی تغیرات سن ازدواج در ایران می‌دانند.


وی بیان کرد: نوسازی با تغییر ساختار سنی و جنسی جمعیت و تغییر ایده‌ها و ارزش‌های مرتبط با ازدواج و تشکیل خانواده، وضعیت افراد آماده ازدواج از لحاظ در دسترس بودن همسر مناسب در کشورهای مختلف به ویژه کشورهای در حال توسعه را تحت تأثیر قرار داده است.

وی با اشاره به اینکه نوسازی و مدرنیزاسیون باعث تحرک اقتصادی و تکاپوی بخشی از زنان برای دستیابی به موقعیت‌هایی شغلی می‌شود، عنوان کرد: دستیابی به موقعیت‌های برتر شغلی و اجتماعی در جوامع جدید نیازمند تحصیلات آکادمیک است، مدرنیزاسیون، رفاه اقتصادی، بالا رفتن سطح تحصیلات و تلاش برای دستیابی به شغل می‌تواند سن ازدواج را بویژه در مناطق توسعه یافته کشور افزایش دهد.

ورمزیار با اعلام اینکه تغییرات ارزشی و تغییر نگرش زنان نسبت به خود در افزایش سن ازدواج موثر بوده است، اظهار کرد: در کارکردهای نظام اقتصادی نظیر فقر، بیکاری و ناتوانی طبقات پایین در تدارک مقدمات ازدواج به عنوان عوامل افزایش سن ازدواج است.

وی با اشاره به اینکه امروزه وجود مسائل مختلف اجتماعی بویژه در شهرهای بزرگ پدیده ازدواج را به صورت امری پیچیده و مبهم درآورده است که نهایتا منجر به تأخیر در سن ازدواج می‌شود، ادامه داد: نوسازی در سطح فردی و اجتماعی بر زمان ازدواج تاثیر می‌گذارد.

این کارشناس جامعه شناسی ازدواج و قرارداد ناشی از آن را دارای نوعی تقدس دانست و گفت: در دین مبین اسلام، احادیث و روایات بی‏شماری بر این امر سفارش کرده است، لیکن علیرغم تمام تأکیدات و ضرورت‌های فردی و اجتماعی در خصوص انجام این امر، متأسفانه شاهد افزایش میانگین سن ازدواج در کشور هستیم.

وی بیان کرد: هر چند ازدواج به عنوان یک عمل ارادی، تابع خواست، تمایلات و دیدگاه‌های فردی است، اما زندگی اجتماعی انسان و روابط پیچیده او با پیرامونش، ازدواج را تحت روابطی دوسویه با متغیرهای اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی قرار می‌دهد و لذا به عنوان یک پدیده اجتماعی مورد توجه محققان علوم اجتماعی از جمله جامعه‌شناسان قرار گرفته است.

ورمزیار بیان کرد: نوسانات سن ازدواج برای جمعیت‌شناسان و مورخانی که به مطالعه دقیق تغییرات آن می‌پردازند، پدیده‌ای ارزشمند است، آنان بین تغییر در این عامل و تحولات اقتصادی اجتماعی نوعی همبستگی مشاهده کرده‌اند.

وی اعلام کرد: تغییرات ملموسی در نظام خانواده در جهان در حال وقوع است، که همه این تغییرات در نقطه مشترکی که عبارتند از افزایش سن ازدواج، کاهش ازدواج‌های ترتیب یافته و افزایش آزادی در انتخاب همسر با هم تلاقی می‎کنند که نشان می‌دهد پارامترهای ازدواج در جوامع مختلف به همگرایی نزدیک می‌شوند.

این کارشناس ارشد جامعه شناسی با اشاره به اینکه به تعویق افتادن سن ازدواج پدیده‌ای اجتماعی- جمعیتی است که در چند سال اخیر در محافل علمی ایران به عنوان یک آسیب اجتماعی بویژه برای زنان مطرح شده است، تصریح کرد: البته اگر به تعویق افتادن سن ازدواج به افزایش سرمایه‌های انسانی فرد منجر شود و فرد با دیدی بازتر و اندیشمندتر همسر خود را انتخاب کند، می‌توان گفت که این تاخیر نقش مثبتی در زندگی فرد داشته است.

وی افزود: افزایش بیش از حد سن ازدواج باعث سرخوردگی‌های عاطفی و روانی در فرد می‌شود که حتی افزایش توانمندی‌های فردی هم نمی تواند این سرخوردگی‌ها را درمان کند.

ورمزیار عنوان کرد: بر این اساس می‌توان گفت ازدواج فرد باید در سن مطلوب انجام شود نه آنقدر زود که صرفا مبتنی بر غرایز جنسی و یا اجبارهای اقتصادی باشد و نه آنقدر دیر که منجر به بروز اختلالات روانی اجتماعی و یا حتی آسیب‌های اجتماعی شود.

وی ادامه داد: شهرنشینی یکی دیگر از عوامل مؤثر در افزایش سن ازدواج است و افراد شهرنشین به دلیل کاهش حمایت‌های خانوادگی، اشتغال بیشتر به تحصیلات و تمایل به کسب شغل بهتر و بالاتر، دیرتر ازدواج می‌کنند.

کارشناس ارشد جامعه‌شناسی خاطرنشان کرد: با افزایش ضریب توسعه یافتگی بر میانگین سن ازدواج سن ازدواج افزوده می‌شود. بنابراین می‌توان گفت که شاخص توسعه یافتگی یکی از مهمترین متغیرهای مداخله‌گر در میانگین سن ازدواج به حساب می‌آید.

وی یادآور شد: سن ازدواج با شاخص‌های میزان با سوادی و اشتغال به تحصیل زنان، میزان اشتغال زنان در بخش‌های صنعت و خدمات و ضریب شهرنشینی رابطه مستقیم دارد.