۱۰ فرمان سخن‌سرای اسطوره‌ای/ شکسپیر در سینما ماندگار شد

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از تایم، ویلیام شکسپیر در طول زندگی‌اش بیش از 38 نمایشنامه نوشت اما برای بعضی از آنها تنها شواهدی ضمنی وجود دارد و هیچ نسخه خطی باز مانده‌ای از آنها نمی‌توان یافت. حتی اگر درخشش غزل‌های او در نظر گرفته نشود، اما شکوه و نفوذ شکسپیر موجب شد تا او نامش را به عنوان بزرگ‌ترین نویسنده انگلیسی زبان جهان به ثبت برساند. گرچه برخی معتقدند فرانسیس بیکن، کریستوفر مارلو یا دیگر کاتبان مربوط به دوره ملکه الیزابت تاثیرگذارتر از شکسپیر بودند.

درست است که نمایشنامه‌های وی بارها روی صحنه اجرا شده است اما هنگام نمایش فیلم وسعت نبوغ شکسپیر، بیان متنوع و متفاوت او بیشتر ملموس می‌شود. در هر دوره‌ای فیلم‌های جدیدی در ژانرهای کمدی، تاریخی و تراژدی از آثار او ساخته شده است اما گاهی این آثار از قالب درام‌های کاملاً اجتماعی شکسپیر فاصله گرفته و به حدی به روزرسانی شده که بیان شیوای او به بیراه کشانده شده است. البته هر چند وقت یک بار اثر قوی و متناسب با آثار شکسپیر تولید می شود که جان تازه ای به متون 400 ساله وی می دهد. در این گزارش مروری بر بهترین اقتباس‌های سینمایی از آثار شکسپیر داشته‌ایم.

"هیاهوی بسیار برای هیچ" نسخه 2012

جاس ویدون فیلم "هیاهوی بسیار برای هیچ" را سال 2012 جلو دوربین برد. او این فیلم را در 108 دقیقه و با بودجه کم ساخت. ویدون این فیلم را در 12 روز در خانه خودش در شهر سانتا مونیکا به شکل سیاه و سفید کارگردانی کرد. فیلم "هیاهوی بسیار برای هیچ" به دلیل صرفه‌جویی در هزینه تولید، بودجه کم و صرف زمان کوتاه برای فیلمبرداری مورد توجه همگان قرار گرفت. این ساخته جسورانه ویدون باعث شد تا مجله تایم به 10 فیلم برتر که برگرفته شده از آثار شکسپیر بود، بپردازد.

ریچارد سوم

ریچارد لانکرین سال 1995 فیلم سینمایی "ریچارد سوم" را کارگردانی کرد. این فیلم را شرکت یونایتد آرتیست تولید کرد و در آن بازیگرانی چون ایان مک کالن، جیم براد بنت و آنت بنینگ به ایفای نقش پرداختند.

این فیلم به عنوان یک اثر سرگرم‌کننده از آثار شکسپیر مطرح شده و ایان مک کالن نقش ریچارد را به عهده داشت. در این فیلم مک کالن برای ایفای این نقش به شکل عجیب و غریب گریم شده بود و همین باعث شد تا مورد توجه تماشاگران قرار بگیرد. کالن این نقش را به گونه ای ایفا کرد که مخاطب مجذوب ویژگی های شخصیت ریچارد شد.

لوکیشن فیلمبرداری فیلم "ریچارد سوم" مکانی متفاوت در انگلستان است که مخاطب با دیدن آن، دوران نازی های آلمانی در سال 1930 برایش یادآوری می شود. این فیلم همچون قطاری سریع‌السیر مخاطب را با خودش همراه می‌کند.

داستان وست ساید

رابرت وایز و جروم رابینز سال 1961 فیلم سینمایی "داستان وست ساید" را با حضور بازیگرانی از جمله ناتالی وود، ریچارد بیمر و ریتا مورینو کارگردانی کردند. وایز در این فیلم رومئو و ژولیتی مدرن را در میان گروه‌های نیویورکی دهه 60 به تصویر کشید.

فیلم "داستان وست ساید" توفانی از نبوغ تئاتر و سینما است. فیلمنامه این اثر را ارنست لمن، نویسنده فیلم "شمال از شمال غربی" نوشت و موسیقی ماندگار برنشتاین و ساند هیم این اثر را درخشان‌تر کرد. سازندگان این اثر با تغییر دادن تراژدی سال 1590 شکسپیر آن را به ملودرام قرن بیستم که در نوع خودش شاهکاری است، تبدیل کردند. این اثر ادای احترام به مقام شکسپیر است.
البته برخی از عناصر داستان در این فیلم به خوبی دیگر عناصر پرداخت نشده که در این باره می توان به نقش ناتالی وود اشاره کرد.

مکبث

فیلم "مکبث" را اورسن ولز سال 1948 کارگردانی و خودش هم در این فیلم بازی کرد. در کنار او جَنِت نولان و دن او. هرلیهی هم به ایفای نقش پرداختند.

تاکنون هیچ فردی در بازیگری و کارگردانی سختی های ولز را تحمل نکرده است. او در این راه سختی های زیادی کشیده و شاهکارهایی چون "همشهری کین" و "نشانی از شر" را در کارنامه هنری‌اش به ثبت رساند. او برای به دست آوردن پروژه هایی چون "اتللو" و "دن کیشوت" که از دستش در آورده بودند، تلاش بسیار زیادی کرد.

با وجود اینکه در 20 سالگی لقب نابغه را به ولز دادند اما برای ساخت فیلم هایش باید با التماس پول قرض می کرد و با چنگ و دندان فیلم هایش را می ساخت. می توان گفت فضای فیلم "مکبث" سرگرم کننده، وحشتناک، عجیب و غریب است. ویژگی این فیلم قتل و جادوی سیاه است که ارزش یک بار دیدن را دارد. گرچه سه ساحره عجیب و غریب در این فیلم به تصویر کشیده شدند اما دیدن این سه ساحره آنقدر جذاب است که مخاطب آرزوی دیدن چنین پدیده های عجیب و غریبی را دارد.

هنری پنجم

"هنری پنجم" ساخته کنت برانا در سال 1989 است. برانا در این اثرش در کنار سایمن شفرد و رابی کالترین به ایفای نقش پرداخته است. یکی از ویژگی برانا در کارگردانی، قرار دادن نکات جالب توجه برای ستارگان فیلمش است اما در کارگردانی و بازیگری فیلم "هنری پنجم" خبری از این ویژگی ها نیست.

ولی نکته جالب این است که او بعد از نمایش این فیلم با اعتماد به نفس بالا از این اثرش دفاع کرد و در نشست های نقد و بررسی فیلم همراه دیگر عوامل ساخت آن، از علاقه بیش از اندازه به شکسپیر سخن گفت. برانا در سخنرانی هایش نقد منفی منتقدان را بی اساس قلمداد کرد.

کوریولانوس

رالف فاینس سال 2011 فیلم "کوریولانوس" را با بازی خودش، جرارد باتلر و ونسا ردگریو جلو دوربین برد. رالف فاینس در زمره بازیگران مطرح است. فیلمنامه این فیلم را جان لوگان نوشته و فاینس در این فیلم نقش مردی خشن را بازی می کند.

در این فیلم صحنه های خشونت میان بازی رالف فاینس و جرارد باتلر به حدی زیادی می شود که از زبان نرم شکسپیر فاصله می گیرد اما چیزی که در نهایت فاینس به عنوان میخ فیلم می کوبد، یکی از همان بازی های مختص شکسپیری است که حتی استادان انگلیسی زبان نیز آن را به ندرت به درستی می خوانند، ولی در این فیلم به شکل کاملاً جدیدی به آن پرداخت شده است.

داستان این فیلم مانند آثار دیگر شکسپیر چون "هملت"، " شاه لیر"، "رویای شب نیمه تابستان" و "تاجر ونیزی" قابل پیش بینی نیست و نمی توان آن را حدس زد. در واقع مخاطب متوجه نمی شود که قرار است در ادامه فیلم چه اتفاقی بیفتد. همه این موارد باعث شده تا این فیلم ارزش یک بار دیدن را داشته باشد.

سیاره ممنوعه

"سیاره ممنوعه" عنوان فیلم فرد ام. ویلکاکس است که سال 1956 با حضور بازیگرانی چون والترپیدگون، انه فرانسیس و لزلی نیلسن ساخته شد.

این فیلم براساس "توفان" شکسپیر در سال 1956 نوشته شده و فیلمی کلاسیک و علمی و تخیلی محسوب می شود که پس از گذشت هفت دهه از تاریخ نمایشش، هنوز نیز در نوع خود جسورانه و غیرمنتظره به حساب می آید. اما آن چیزی که "سیاره ممنوعه" را در این فهرست قرار می دهد، ظرافتی است که ویلکاکس در مقام کارگردان و نویسندگان آن یعنی سیریل هیوم، ایروینگ بلاک و آلن ادلردر تولید آن به خرج داده اند.

فرار

فیلم "فرار" را آکیرا کوروساوا سال 1985 با بازیگرانی چون تاتسویا ناکادایی، آکیرا تراو و دایسوکه ریو ساخت. اقتباس آکیرا کوروساوا از "شاه لیر" برای ساخت این فیلم را می توان تجربه ای جالب دانست. چیزی که فیلم "فرار" را از دیگر تجربیاتِ اقتباسی از "شاه لیر" جدا می کند دید وسیع و بلندپروازانه کوروساوا، هدایت استادانه او در صحنه های جنگ های تاریخی و همچنین نفوذ عجیب وی بر احساس اندوه درونی انسان در زمان مناسب است.

اگر فیلم "فرار" را در گذشته دیده اید دوباره آن را ببینید. اگر هرگز آن را ندیده اید همین الان به تماشای آن در صفحه نمایشی بزرگ بنشینید.

ژولیوس سزار

جوزف ال. منکیه ویچ سال 1953 فیلم "ژولیوس سزار" را ساخت. در این فیلم مارلون براندو، جیمز ماسون و جان گیلگاد بازی کردند.

مجله تایم در بررسی هایش فیلم "ژولیوس سزار" را به عنوان بهترین فیلم تولید شده از آثار شکسپیر درهالیوود خوانده است. اما بعد از گذشت 60 سال از تولید این فیلم در هالیوود آثار قوی تری ساخته شد و کارگردانان دیگر توانستند از این فیلم پیشی بگیرند. با این که فیلم "ژولیوس سزار"با مهارت بالایی تهیه شد و هر چند در دوره خودش توانمند و با شکوه بود، اما شاید امروزه خنده دار هم به نظر برسد.

البته مارلون براندو برای ایفای نقش مارک آنتونی نامزد اسکار شد. این در حالی است که خود منکیه ویچ اغلب برای این که شکسپیر در آثارش به خوبی بدرخشد از مسیر تلاش برای گرفتن جایزه فاصله گرفته تا ردپای شکسپیر به خوبی به چشم بیاید.

" هیاهوی بسیار برای هیچ " (نسخه 1993)

فیلم "هیاهوی بسیار برای هیچ" را کنت برانا سال 1993 کارگردانی کرد. در این فیلم او خودش در کنار اِما تامسون و دنزل واشنگتن بازی کرد.

این فیلم جزو پرستاره ترین و بهترین نسخه تصویری از کمدی های شکسپیر است که با وجود فیلم های قوی همچون "هرطور شما دوست دارید"، "رویای شب نیمه تابستان" و "رام کردن زن سرکش" واقعاً می توان گفت حرفی برای گفتن دارد. حتی اگر بخواهیم تمام نبوغ فیلم را کنار بگذاریم، به اِما تامسون برمی خوریم که انگار برای ایفای نقش قدرتمند، با هوش و شوخ طبع بئاتریس زاده شده است؛ کسی که برای گفتن دیالوگ هایی چون "اگه من یه مرد بودم، قلبشو تو بازار قورت می دادم" ساخته شده تا با این نوع سخنوری هیجان را خلق کرده و مو را به تن سیخ کند.

هملت (1948)

"هملت" عنوان فیلمی است که لارنس اولیویه سال 1948 ساخت. در این فیلم خود او نیز بازی کرده است و در کنارش باسیل سیدنی و نورمن وولاند نیز حضور دارند.

این فیلمِ دو جایزه اسکار برای لارنس اُلیویر به همراه آورد که یکی برای بهترین فیلم و دیگری برای بهترین بازیگر نقش اول مرد بود. "هملت" یکی از تاثیرگذارترین فیلم‌های روانشناسی است که تاکنون در ژانر کلاسیک ساخته شده است.

با وجود اینکه مدت فیلم دو ساعت و نیم است و شخصیت های مهمی چون روزنکرانتز و گیلدسترن به طور کامل از متن داستان حذف شدند اما این مساله باعث نشد که از جذابیت ها و ارزش های فیلم کاسته شود. تماشای جوان لاغر اندامی که از عهده سرمایه گذاری وسیع در این پروژه بر می آید همچون تماشای ورزشکاری افسانه ای است که در ابتدای راه بوده و هیچ فرد دیگری به گرد پایش نیز نمی رسد.

مترجم: محمد عودباشی