سردرد ، بغرنج ترین بیماری روز

سردرد یکی از بغرنج ترین مسائل طب داخلی به شمار می رود، زیرا به نوعی رایج ترین بیماری روز به شمار می رود و همچنین بین انواع گوناگون آن فقط علت قطعی چند نوع از آنها شناخته شده است، منشأ سردردها در واقع علل داخلی هستند که به قسمت های بالای بدن سرایت می کنند و عده معدودی از آنها مربوط به خود جمجمه است.

سردردهایی که مبداء آنها درون جمجمه است:

خود مغز فاقد حس درد است، حتی بریدن قسمتی از آن دردی ایجاد نمی کند، از این رو بیشتر سردردها علتی غیر از آزردگی خود مغز را به عهده دارند.

کشش جیب های وریدی، آزردگی چادرینه مخچه یا کشیده شدن سخت شامه در قاعده مخ، همگی می توانند سردردهای شدیدی ایجاد کنند. تقریبا تمام ضربه ها و کشش هایی که به عروق خونی سخت شامه وارد می شوند، می توانند سردرد ایجاد کنند، یکی از شرائین بسیار حساس درون مغز، شریان مننژه میانی است که حتی در جراحی از دست زدن به آن خودداری می شود.

اگر سردرد مربوط به خود جمجمه باشد درد آن به کجا تیر می کشد؟

اگر آسیب و رنج در بالای چادرینه مخچه باشد، درد در مسیر عصب پنجم ایجاد می شود که بیشتر در حوالی قسمت فوقانی سر در جلوی گوش بوده، لذا دردهای مربوط به مخچه و چادرینه آن، به ناحیه پیشانی منتشر می گردد.

حال اگر درد در زیر چادرینه مخچه باشد، از راه دومین عصب گردنی به دستگاه مرکزی اعصاب وارد می شود و چون پوست سر در ناحیه پشت گوش جزء قلمرو این عصب است، لذا درد در پشت سر خواهد بود.

اقسام سردردهای درون جمجمه

۱ سردرد مربوط به مننژیت: مننژیت یکی از شدیدترین سردردها را ایجاد می کند، این بیماری موجب التهاب تمام قسمت های مننژ یا پرده مغز از جمله مناطق حساس سخت شامه و نواحی حساس اطراف جیب های وریدی می شود، در این هنگام درد آن تمام کاسه سر را فرا می گیرد.

۲ سردردهایی که در اثر ضربه به پرده مغز ایجاد می شود. در اثر جراحی مغز بیمار، به علت دستکاری پرده مغز روزها حتی هفته ها سر درد ممکن است پیش آید.

۳ تومورهایی که به پرده مغز فشار وارد می آورند موجب سردرد شدید می گردند، این سردردها معمولا مربوط به منطقه خود تومور هستند یعنی هر جایی که تومور یا غده باشد همانجا درد ایجاد می شود و این درد موقعی مربوط به تحت فشار قرار گرفتن ناحیه ای از پرده مغز است که تومور در مجاورت آن قرار گرفته باشد، اگر به خاطر داشته باشیم که تومورهای بالای چادرینه مخچه دردی به طرف جلوی سر و تومورهای زیر چادرینه مخچه دردی به طرف عقب سر ایجاد می کند به آسانی جای تومورهای دیگر مغز را خواهیم شناخت.

۴ سردرد به علت کم شدن مایع نخاع: اگر تنها بیست سی سی از مایه نخاع گرفته شود درد شدیدی در سر ایجاد خواهد شد، مخصوصا اگر بیمار ایستاده باشد این درد به علت فشار منفی است که در مغز به وجود می آید، زیرا فشار مایع نخاع در ازای هر ۲۰ سی سی مایع کشیده شده در حدود ۲۰۰ میلی لیتر آب تنزل می کند که این کاهش باعث کشیده شدن سطوح مختلف سخت شامه می شود و درد ایجاد می کند، مغز در مایعی که درون جمجمه قرار گرفته است وجود دارد مثل پرتقالی که در ظرف آبی قرار گرفته باشد، کم شدن مایع درون ظرف باعث می شود که پرتقال بتواند به سطح ظرف برخورد کند. یکی از موهبت های آفرینش وجود مایع درون جمجمه است والا در هر ضربه و با تکان تصادفی که برای آدمی در اثر اصطکاک مغز با استخوان جمجمه درد شدیدی به وجود می آمد.

سردرد بر اثر ضربه و سقطه

علائم: وجود حادثه یا تصادف یا عامل ضربه و آثار آن در ضربه های سر و تصادفات اگر شکستگی در کار نباشد. اگر بیمار دارای فشار خون و زیادی خون باشد، مقداری از آن را می توان گرفت تا از فشار و قدرت آن کاسته شود و درد بیمار کمی آرام گیرد و فشار درون جمجمه کمترشود. مورد، گل رس، آرد عدس، مامیثا، حضض، آقاقیا، صندل و روغن گل را مخلوط کرده به محل ضربه ضماد نمایند تا از هماتون و خونریزی زیر جلدی جلوگیری کرده و جمجمه محکم ترشود.

روغن گل و سرکه نیز مفید است، اگر بیمار دچار تب، ورم و قرمزی شدید محل ضربه باشد، باید از صندل سرخ گل ارمنی به صورت نرم شده و کوبیده شده که در آب تاج ریزی حل شده باشد به محل درد ضماد کند.

اگر ورم و درد کمتر نشد، آنها را در سرکه پخته به محل درد ضماد کنند.

اگر اختلالات حواس به وجود آمد و تب نیز پیدا شود، آثار ورم مغز و خون ریزی داخلی مشهود است. از چوب درخت گز، پوست انار و میوه کاج و کندر و گل سرخ که همه را درهم کوبیده و نرم کرده باشند می توان به صورت ضماد استفاده کرد و آرد جو گل زوفا، برگ بید، و روغن گل به محل ضربه ضماد کرد. گل بنفشه، سیب، گلاب برای بویایی اینگونه بیماران مفید است.

درمان سردردها به طور عموم

به طور کلی داروهای لینت بخش در کلیه سردردها موثر می باشد. لذا دادن مربای هلیله و مربای آمله مفید واقع می شود. مطابق معمول پاکسازی بدن از خلط غالب یا عامل بیمار کننده لازم است. در معالجه سردردها رعایت نکات زیر در بهبودی سردرد کمک بیشتری می کند. هوا، غذا، سالم کردن مزاج، تقلیل خوراکی ها به خصوص آشامیدنی ها و مایعات، و برقراری آرامش و سکون. در سردردهایی که با آب ریزش بینی همراه است شستن سر و روغن مالی به سر خیلی مفید نیست و خودداری از آن بهتر است. در سردردهایی که توأم با بالا بودن فشار خون است و نیز بیمار چاق است، کم کردن خون یکی از راه های مفید درمان است.

نظریه ای درباره درمان سردردها

پاکسازی مربوط به خلط غالب در هر سردردی لازم است و بیمار باید در جایگاه معتدلی که در آنجا بوهای مختلف وجود نداشته باشد، استراحت کند، تقلیل غذا نموده و تکثیر خواب کند و دارویی لازم بر سر و پیشانی قرار دهد، ساییده سنگ مرمر و حل کردن آن در سرکه به طور مالیدنی به محل درد برای کسانی که سردرد آنها از پشت سر و گردن شروع می شود مؤثر است. (ساییده سنگ مرمر ۲۵ گرم، سرکه ۲ استکان، به محل درد روزی چهار مرتبه بمالند.)

گل ارمنی ۱۵ گرم، سرکه یک استکان، این محلول نیز برای مالیدن به وسط سر، در اینگونه سردردها موثر است. خمیر آرد گندم و ریشه بارهنگ به صورت ضماد به پشت گردن موثر است و بستن کوبیده گیاه مقدس بر شقیقه مفید است.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد