چه کنیم سرطان نگیریم؟

با وجود پیشرفت‌های فزاینده در زمینه پیشگیری و درمان سرطان، میزان کل ابتلا به انواع سرطانها در سراسر جهان در ۲ دهه آینده ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت. در حال حاضر تقریبا ۲۰ میلیون نفر در دنیا با سرطان زندگی می‌كنند كه در سال ۲۰۲۰ این رقم به ۳۰ میلیون نفر می‌رسد. همچنین سرطان در ایران سومین عامل مرگ و میر در میان افراد است.

سرطان چیست؟

در این بیماری معمولا برخی از سلولهای بدن به‌صورت نامنظم و بدون تدبیر خاص شروع به تکثیر می‌کند. ویژگی بیماری‌های توموری این است که این بیماری‌ها از یک سلول شروع می‌شوند و پس از یک زمان معین که می‌تواند چند هفته یا ۳ تا ۵ سال باشد یک گروه سلولی پدید می‌آیند که به‌طور عمده از محیط پیرامونشان متفاوتند.

در واقع این گروه از سلولها از لحاظ عملکرد و ساختار از سلولهای دیگر متفاوتند.مهم‌ترین خصوصیت این سلولها،تقسیم شدن خارج از کنترل آنهاست. به‌طور متوسط ۴ الی ۵ سال طول می‌کشد تا یک سلول تکی رشد کند و به یک تومور یک سانتیمتری تبدیل شود. در واقع هنگامی‌تومور قابل تشخیص است که اندازه آن به این حد برسد.

تعداد سلولهای سازنده تومور در این حالت ۱۰میلیون است. سرطان دراین مرحله نهفته است. در این ۴ الی ۵ سال اول هنگامی‌که اندازه تومور سرطانی در حد قابل تشخیص نیست، تعداد فراوانی سلول می‌توانند از تومور جدا شوند. در این مرحله بیمار هیچگونه علائمی‌از بیماری نداشته و شکایتی نمی‌کند. اگر حتی یکی از این سلولهای جدا شده از تومور اصلی در جای دیگر رسوب و جذب شود، فرد بیمار ممکن است دوباره دچار تومور گردد.

این مساله حتی در شرایطی که تومور اولیه در سال‌های ابتدایی برداشته شود نیز اتفاق می‌افتد.در اینجا این مساله مهم است که بیماری هر چه سریعتر تشخیص داده شود زیرا اگر تشخیص سریعا انجام شود می‌توان با این عمل جراحی و سایر روش‌های درمانی،کلیدی تومورها را از بین برد.براساس اصول امکان دارد که بیماری برای فردی مقدر گردد اما خوشبختانه این مساله حتمی‌نیست.یک سلول سرطانی مانند سایر اجزای زنده بدن برای زنده ماندن می‌جنگد.

سیستم دفاعی بدن به‌طور دقیق توسعه مداوم سلولهای سرطانی را کنترل می‌کند. سلامتی یک حالت پویا از این تعادل است.بیماری هنگامی‌ظاهر می‌شود که این تعادل به هم بریزد و حالت پویای سلامتی نامتعادل گردد. این مساله مهم است که در طول زندگی مان نگذاریم این تعادل فیزیکی و روحی به هم بخورد.

سرطان در ایران

سن سرطان در ایران به زیر ۳۰ سال رسیده است. روند رشد سرطان در ایران در سال‌های اخیر بسیار نگران كننده است و براساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی، بالاترین میزان شیوع سرطان در خاورمـــیانه را دارد. به عقیده کارشناسان در این حوزه، در آینده نزدیک ایران با سونامی‌سرطان روبه‌رو خواهد شد.

درآینده نزدیک سرطان یکی ازمعضلات اصلی سلامت کشور خواهد بود و این معضل و مرگ و میرناشی از این بیماری هزینه سرسام‌آور اقتصادی را به خــانواده‌ها و کشور تحمیل خواهد کرد. این در حالی است که بنا بر آمارهای موجود سرانه سلامت درایران حدود پنج درصد است و این در حالی است که سرانه سلامت در کشورهای پیشرفته ۲۰درصد و در کشورهای متوسط ۱۷ درصد است.

سالانه حدود ۷۰ تا ۸۰ هزار بیمار جدید در ایران به جمع مبتلایان به سرطان افزوده می‌شوند، مشکلات این بیماران بر هیچ کس پوشیده نیست؛ کمبود نهاد در زمینه سرطان، هزینه‌های بالای درمان و عدم پوشش دهی بیمه‌ای آن‌ها و غیره، تنها مواردی هستند که بیماران در هر نقطه‌ای از ایران از آن گله دارند.

بیماران سرطانی برای درمان علاوه بر هزینه‌های دارویی، مجبورند برای هر دوره شیمی‌درمانی ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان هزینه پرداخت کنند به‌طوری که در بسیاری از مواقع فشار سنگین هزینه بیمار را از ادامه روند درمان منع می‌کند و متاسفانه اکثر خدمات درمانی بیماران مثل انواع آزمایشات و عکس برداری‌ها و سی تی اسکن در بیرون از بیمارستان و توسط مراکز خصوصی انجام می‌گیرد.

توصیه‌هایی به بیماران سرطانی

تحقیقات مختلف ثابت کرده است حمایت روانی از بیماران، به‌خصوص بیمارانی که به سرطان مبتلا هستند می‌تواند بر روند درمان و کیفیت زندگی آنها موثر باشد. حتما شما هم تا به حال داستان زندگی بیماران مبتلا به بیماری‌های صعب‌العلاج را شنیده‌اید که توانسته‌اند با بیماری خود مبارزه کنند.

در این میان شخصیت و نوع اعتقادات بیمار بر روند تطابق او با زندگی و بیماری‌اش بسیار موثر است. پزشکان معتقدند بیمارانی که چنین ویژگی‌ و نگرش مثبتی دارند و به علاوه از حمایت خانوادگی خوب و ارتباط اجتماعی خوب نیز برخوردارند در مقایسه با گروه‌هایی که فاقد این سه خصیصه هستند روند بهبود و درمان را با کیفیت مطلوب طی می‌کنند و از زندگی خود بهره می‌برند.

بسیاری از بیماران که با سرطان خود زندگی می‌کنند و نوشته‌هایی دارند، در لابه‌لای متون روزانه خود ذکر کرده‌اند که امید، چیزی است که آنها برای مقابله با بیماری نیازمند آن هستند.

تغذیه مناسب در پیشگیری

رژیمی‌متنوع داشته باشید. به خاطر داشته باشید که مواد مغذی مورد نیاز شما تنها از یک یا دو منبع تأمین نشود. در رژیم روزانه خود از تمام گروه‌های غذایی، میوه‌ها، سبزیها، غلات، گوشت، محصولات لبنی و ... استفاده کنید.

وزن خود را همواره در حد متعادل نگه دارید. چاقی عامل اصلی به‌وجود آورنده بسیاری از بیماری‌ها از قبیل بیماری‌های قلبی عروقی، فشار خون، دیابت و زمینه ساز بعضی از سرطان‌هاست.مصرف چربی زیاد، غذاهای حاوی چربی اشباع شده و کلسترول را محدود کنید. رژیمی‌که چربی آن بالاست می‌تواند خطر ابتلا به سرطانهای سینه، پروستات، کولون و رکتوم را افزایش دهد.میزان غذاهای نشاسته‌ای و فیبری را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.

به آسانی می‌توان مقدار نشاسته و فیبر رژیم را با خوردن میوه‌ها، سبزی‌ها، سیب زمینی، دانه‌ها، نان‌ها و غلات کامل افزایش داد. یک رژیم پرفیبر احتمال ابتلا به سرطان کولون و رکتوم را کاهش می‌دهد.مصرف شیرینی را محدود کنید. الگوهای غذایی حاوی شیرینی و غذاهای شیرین، اغلب پرچرب، با کالری و تهی از مواد مغذی و معدنی می‌باشند که چنین رژیمی‌زمینه‌ساز بروز بعضی از سرطان‌هاست.

نمک را کاهش دهید

مصرف نوشابه‌های الکلی را قطع کنید. مصرف الکل می‌تواند منجر به سرطان دهان، حلق، مری و کبد شود. میزان ابتلا به سرطان در الکلی‌هایی که سیگار می‌کشند چندین برابر است.در رژیم غذایی روزانه خود تا حد امکان از گوشت‌های کم چرب استفاده کنید. قبل از این که گوشت را بپزید تمام چربی‌های قابل رویت آن را جدا کنید و دور بریزید و اگر چربی باقی ماند، قبل از خوردن آن را جدا کنید. مصرف ماهی را افزایش دهید.

گوشت سفید را به جای گوشت قرمز استفاده کرده و قبل از پخت، پوست و چربی آن را جدا کنید.میوه‌ها و سبزی‌ها را جایگزین تنقلات پرچرب کنید.به جای مواد لبنی پرچرب (شیرکامل، خامه، سرشیر و ...) از محصولات لبنی کم چرب استفاده کنید. این گروه از مواد غذایی منابع خوبی از پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی به ویژه کلسیم هستند که برای حفظ سلامت فرد مفید می‌باشند.مصرف غذاهای حاوی ویتامین A ، بتاکاروتن و ویتامین C احتمال ابتلا به سرطان‌ها را کاهش می‌دهد.

میوه‌ها و سبزیهای زیادی وجود دارند که دارای مواد فوق می‌باشند. سعی کنید در رژیم غذایی روزانه خود از سبزی‌های برگی شکل سبز تیره، زرد، نارنجی و میوه‌ها بویژه مرکبات استفاده کنید.سبزی‌های خانواده کلم اغلب کاهش دهنده احتمال ابتلا به انواع سرطان‌ها هستند. این سبزی‌ها منابع خوبی از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی‌ می‌باشند. از این خانواده می‌توان به کلم چینی، کلم بروکلی،‌کلم بروکسل،‌کلم پیچ، گل کلم و کلم قمری اشاره کرد.

از روش‌هایی برای پخت غذا استفاده کنید که نیازی به افزودن روغن نداشته باشد مانند تنوری کردن، بخارپز کردن و آب پز کردن.سعی کنید با توجه به برچسب غذاها و میزان چربی، کالری و فیبر در آنها برای هر روز خود یک برنامه غذایی تنظیم کنید.