آخرین «ریه تهران» نابود می شود؟

سازماني مانند شهرداري همواره خواستار به دست گرفتن مديريت آلودگي هواي شهر تهران بوده است. اما همين سازمان با دادن مجوز‌هاي ساخت‌وساز، عملا ريه‌ و شريان‌هاي تنفسي شهر تهران را بسته‌است. آنچه در منطقه دركه و تپه‌هاي آن در حال وقوع است، يكي از هزاران موارد از اين دست است.

«کوهسار» محله‌ای ميان درکه و اوین شهر تهران است که به دلیل قرار گرفتن در دره و احاطه‌شدن با کوه‌های بسیار، یکی از مناطق خوش‌ آب‌وهوای تهران محسوب مي‌شود. اما خوش آب و هوا بودن منطقه باعث شده دركه مورد هجوم افراد سود‌جو قرار بگیرد. آنان با ساخت‌وسازهاي خود طبیعت آن منطقه را دست‌خوش تغییرات جدي كرده‌اند، تغييراتي كه در نهايت دود آن به چشم شهر تهران و شهروندانش مي‌رود از آتش زدن عمدی درختان، تا کندن کوه و قطع درختان برای ساخت یک زمین تنیس تا دیوارکشی و برق‌کشی روی کوه آن هم از سوي سازمان‌هاي دولتی، از جمله مشكلاتي است که این روزها کوهسار را گرفتار خود کرده است. دست‌درازی‌ها به طبیعت تا جایی پیش رفته‌است که به گفته کارشناسان، تنها ریه شهر تهران در شمال اين شهر، در حال نابودی‌است.

کوهسار؛ مرز شهر تهران

آقای جعفری از اهالی محله کوهسار در گفت‌وگو با «قانون» می‌گوید: 10 سال در محله ساکن هستم و 48 قطعه مسکونی در کوهسار وجود دارد. در گذشته این محله، تپه بود و زمین زراعی نبود. همچنین در انتهای محله، شهرداری تهران یک میخ به منظور مشخص كردن حریم شهر نصب کرده‌ است و این خود گویای این مسئله است که این محله مرز شهر تهران است و خارج از آن، حریم است که طبق قانون هرگونه ساخت و ساز در حریم ممنوع است. وی می‌افزاید: در محله کوهسار کوهی وجود دارد که در امتداد حاشیه جنوبی رشته‌های کوه‌های البرز قرار دارد. این کوه ریه شهر تهران نامیده می‌شود. این محله زیر 1800 متر ارتفاع قرار دارد. به همين دليل برج‌سازی نیز در این محله ممنوع است و مالکان فقط مجاز به ساخت 5 طبقه هستند. اين شهروند تصريح مي‌كند: 15 سال پیش شهرداری تهران روی این کوه درختکاری کرد، اما در چند سال اخیر اقداماتی در راستای از بین بردن این فضای سبز و به‌منظور ساخت و ساز از سوي افراد سودجو صورت گرفته است.

اغماض مسئولان!

جعفری با اشاره به سرنوشت مناطق مشابه کوهسار می‌گوید: محله‌هايی مانند کوی فراز، ولنجک و بهرود زمانی وضعیت مشابه کوهسار را داشتند، اما به دلیل بی‌توجهی یا اغماض مسئولان دیگر اثری از آن طبیعت زیبا نمانده است و شاهد پیشروی مناطق مسکونی تا کنار کوه اصلی هستیم که به لحاظ محیط زيستي و شهرسازی مشکلات بسیاری را به وجود آورده است. وي تاكيد مي‌كند: به عنوان مثال برج‌سازی که در دره اوین انجام شده، از لحاظ شهرسازی مشکل دارد. زيرا مانع جریان هوا از پایین به بالا و بالعکس می‌شود. اگر مسئولان به این محله بی‌تفاوت باشند، کوهسار نیز به سرنوشت به این محله‌ها دچار خواهد شد.

خطر ساخت و ساز غیر مجاز دولتی

جعفري تصریح می‌کند: خطری که کوه کوهسار را تهدید می‌کند، ساخت و ساز روی کوه از سوي بخش خصوصی و سازمان‌هاي دولتی است. این اراضی 3 هزار هکتار وسعت دارند که نبايد در آن‌ها ساخت و ساز صورت بگیرد. البته ساخت وساز در این منطقه قطره‌چکانی و خیلی آرام است، اما بعد از مدتی تمام این منطقه را فرا می‌گیرد. وي اضافه مي‌كند: 10 سال پیش تعاونی هفت‌گانه، روی کوه در منطقه دشت بهشت که زمین‌های همواری بود، اقدام به ساخت و ساز در سطح وسیعی کرد. شهردار وقت آقای احمدی‌نژاد با آن تعاونی برخورد کرد و مانع انجام کار شد. از آن زمان تاکنون هیچ سازماني به صورت رسمی ساخت و سازی در این کوه انجام نداده است.

دیوارکشی روی کوه

بررسي‌ها نشان مي‌دهد به تازگي در پشت تپه، منطقه‌ای که آن تعاونی‌ها ساخت و ساز انجام داده بودند، دیوارکشی شده است که البته ‌شهرداری در اين باره اظهار بی‌اطلاعی می‌کند. این ساخت و ساز به اندازه‌ای عیان است که شهرداری نمی‌تواند بی‌اطلاع باشد. اينكه هدف از این دیوارکشی چیست و اینکه چه سازماني مسئول آن است، خود جای سوال دارد كه البته پاسخي از سوي شهرداري ارائه نمي‌شود.

وقتی کوه را می‌کنند تا زمین تنیس بسازند

خانم محمدی از دیگر اهالی محله کوهسار درباره مشکلات محله به «قانون» می‌گوید: در قسمت پایین محله، یک فاجعه محیط زيستي اتفاق افتاده است. در گذشته در این منطقه یک ورزشگاه کوچک وجود داشت، اما اكنون به دلیل نبود زمین برای احداث یک زمین تنیس کوه را حفاری کرده و درختان بسیاری را قطع کرده اند. شخصی که این کار را کرده از یک رانت استفاده کرده و هزینه‌ای را به شهرداری پرداخت كرده است. به گفته اين شهروند، اكنون پرسش اینجاست كه ساخت یک زمین تنیس آن هم از سوي بخش خصوصی در این منطقه در اولویت است یا حفظ کوهی که جزو منابع ملی و طبیعی است و متعلق به همه مردم است؟ وی می‌افزاید: صدها بار با شهرداری تماس‌هايی گرفته و این موضوع اعلام شده است، اما نکته اینجاست که کوچک‌ترین اقدامی برای جلوگیری از این فاجعه زیست محیطی انجام نشده است.

حريق عمدی درختان کوه

محمدی می‌گوید: شواهدی وجود دارد که افرادی به شدت در حال فعالیت برای تخریب فضای سبز این کوه برای رسیدن به اهداف مورد نظر خود هستند. آتش سوزی‌هایی که در چند سال اخیر در کوه انجام شده و باعث از بین رفتن درختان شده، هدف آنان از این کار بایر كردن این کوه است. وي تاكيد مي‌كند: این کوه جزو منابع طبیعی نیست و برخی از این زمین‌ها سند شخصی دارند. اما طبق قانون نمی‌توانند کوچک‌ترین اقدامی حتی فنس‌کشی کنند، زيرا در حریم شهر تهران است.

کوهسار؛ درکه دیگر

وی یادآور می‌شود: وضعیت فعلی کوهسار مشابه وضعیت چند سال قبل درکه است. محدوده درکه نیز به همین صورت مورد هجوم افراد سودجو قرار گرفته است. بیش از 90 درصد رستوران‌های درکه مجوز ندارند. در ابتدا مالکان رستوران‌ها، درختکاری و فضای سبز ایجاد کردند. شهرداری نیز اغماض کرد. این مسئله به جايي رسید که رستوران‌هايی که غیرمجاز ساخته شده بودند از همه خدمات مانند آب، برق و گاز برخوردارند. اين شهروند مي‌افزايد: این کار از سوي مسئولان رده پایین شهرداری انجام شده و هنگامی‌که یک نفر بتواند مجوز بگیرد، دیگران نیز ترغیب به انجام این کار می‌شوند. به همين دليل ما می‌بینیم که در دل کوه رستوران طبقاتی احداث شده‌است، در حالی‌که به راحتی می‌توان پیش‌بینی کرد 20 سال دیگر که اين اراضي سنددار شدند، تبدیل به یک مجتمع مسکونی می‌شوند.

احتمال ساخت و ساز توسط قوه قضاییه

آقای مافی یکی دیگر از اهالی کوهسار درباره مهم‌ترین مشکل محله کوهسار به «قانون» می‌گوید: مهم‌ترین خطری که می‌تواند این منطقه را تهدید کند، این است که مانند 15 سال پیش، یک نهاد قدرتمند دولتی روی این منطقه دست بگذارد و اقدام به احداث مجتمع‌های مسکونی کند. وي ادامه مي‌دهد: شواهدی وجود دارد مانند اینکه روی قسمتی از کوه به سمت اوین، چراغ‌هایي نصب کرده‌اند و حتی مجوز برق 3 فاز هم گرفته‌اند. به گفته مافي، این کار از سوي قوه قضاییه انجام شده است و اينكه به چه منظور این برق را گرفته‌اند شنیده‌ها حاکی از آن است که مانند تعاونی‌ هفت‌گانه‌ای که چند سال پیش اقدام به ساخت‌وساز کرد، قرار است که ساخت و ساز‌هاي تازه‌اي در منطقه انجام شود.

اين شهروند تاكيد مي‌كند: این خطر بزرگی است که کوهسار را تهدید می‌کند. اگر این اتفاق رخ دهد، تنها ریه باقی مانده در شمال دشت بهشت نابود می‌شود. باتوجه به اینکه یکی از مهم‌ترین معضلات شهر تهران، آلودگی هواست، اگر هر فردی کوچک‌ترین صدمه‌اي به منطقه بزند، به تمام 10 میلیون نفر خیانت کرده‌است. وي ادامه مي‌دهد: حفظ این کوه یک وظیفه شهروندی و ملی است و این کوه جزو منابع طبیعی است که به شهرداری تحویل داده شده است. شهرداری نیز می‌تواند با ایجاد امکانات عمومی، رفاهی و فضای سبز مانع ساخت و ساز و از طرفی هم موجب تلطیف هوا شود. درحالی‌که 6 سال است که حتی یک قطره آب به این درختان داده نشده است.

احتمال نابودي درختان

بررسي‌ها نشان مي‌دهد اگر این روند ادامه پیدا کند باتوجه به خشکسالی و کمبود بارندگی، در 5 سال آینده این درختان نابود می‌شوند و این مشکل فقط به درختان کوه ختم نمی‌شود. اين امري است كه شهرداري بايد پاسخگوي آن باشد. اين درحالي است كه شهرداری حتی زیر بار آبیاری فضای سبز داخل محله نیز نمی‌رود. آنان دلیل اصلی آن را ترافیک سنگین، باریک بودن خیابان‌ها برای ماشین‌های ويژه آبياري فضای سبز می‌دانند. این در حالی‌ است که شهرداری می‌تواند با حفر چاهی در کنار رودخانه کوهسار مشکل آبیاری فضای سبز محله و کوه را حل کند.