پول خردهای مترو در کجا و با چه اجازه‌ای خرج می‌شوند؟

زمانیکه به ایستگاههای فروش بلیت واقع در متروی تهران می رویم و در ازای خرید بلیت تک سفره که مبلغ آن ذکر شد 5000 ریال پرداخت می کنیم باید به ندرت در انتظار دریافت پول خرد باقی مانده باشیم این قضیه عیناً درباره ی بلیت دوسفره نیز مصداق دارد.

تهران را نمیشود بدون در نظر گرفتن پایانه های مسافربری، بی.آر.تی ها و مترو در نظر گرفت چرا که در غیر اینصورت احتمالاً به دلیل افزایش حجم ترافیکی باید شاهد آسمانی کاملا سیاه باشیم. آمارهای بدست آمده از متروی پایتخت نشان می دهد که روزانه قریب به 4 میلیون نفر با مترو جابجا میشوند که آمار بسیار قابل توجهی است.

متروی تهران اما در بین متروهای دنیا در چندین شاخص در ردیف برترینها قرار دارد که از آن جمله می توان به رتبه ی یک آن در شاخص بهای بلیت و رتبه ی دوازدهم آن در تعداد مسافر اشاره کرد.

در چندوقت اخیر به دلیل کنجکاوی یکی از خبرنگاران ما، بر آن شدیم تا از ایستگاههای فروش بلیت گزارشی تهیه کنیم که با دیدن صحنه ای این گزارش را تبدیل به یک تحقیق میدانی دوماهه کردیم تا مبادا در تحلیل خود دچار اشتباه شده باشیم که برای روشن شدن موضوع در نزد همشهریان عزیز تهرانی نظر آنان را به نتایج بدست آمده جلب می کنیم.

همانطور که در ابتدا گفته شد روزانه حدود 4 میلیون نفر با مترو سر و کار دارند و با آن رفت و آمد می کنند.

شاخص بهای بلیت تک سفره برای هر نفر 4500 ریال تعیین شده و برای بلیت دو سفره یا رفت و برگشت 6500 ریال در نظر گرفته شده است.

اما زمانیکه به ایستگاههای فروش بلیت واقع در متروی تهران می رویم و در ازای خرید بلیت تک سفره که مبلغ آن ذکر شد 5000 ریال پرداخت می کنیم باید به ندرت در انتظار دریافت پول خرد باقی مانده باشیم این قضیه عیناً درباره ی بلیت دوسفره نیز مصداق دارد.

قبول اینکه در شرایط کنونی مبالغی بسیار بیشتر از آنچه که گفته شد برای هر نفر ممکن است بسیار ناچیز باشد بسیار آسان خواهد بود اما همه ی ما شعر شاعر مرحوم گرانمایه ی کشورمان، قیصر امین پور را شنیده ایم که پنجه بر دل زد و گفت قطره قطره جمع گردد وانگهی دریا شود.

بر اساس گفتگو خبرنگار با بسیاری از مسافران آنچه در بالا گفته شد به دفعات رخ می‌دهد و این یعنی جمع شدن مقدار قابل توجهی نقدینگی در یک روز کاری در مترو.

ارایه‌ی خدمات شهری و مسافربری از سوی عوامل متروی تهران بر ما پوشیده نیست اما رفتاری که بسیار مورد دار به نظر می رسد و این استدلال را در نزد ما به وجود می آورد اینست که چطور وقتی در ازای مبلغ اضافه تقاضای باقی مانده‌ی آن را می کنیم با رفتاری مواجه می شویم که انگار این مبلغ حق ما نیست و اینجا کورس عقب نماندن از جمع آوری پول خردهاست.

این اتفاق به دفعات برای خبرنگار رخ داده است و هر بار که از فروشندگان بلیت تقاضای باقی مبلغ شد با رفتاری بسیار نامناسب و طلبکارانه و گاهی نیز تمسخر آمیز مواجه شد.

جالب اینجاست که برای مثال برای دریافت بلیت دوسفره که مبلغ آن 650 تومان میباشد وجه 1000 تومانی را به فروشنده میدهید مبلغ 300 تومان آنرا برمیگردانند بدون آنکه حرفی از نداشتن پول خرد بزنند.انگار برای این عزیزان کلمه عذرخواهی بی معناست و برایشان سخت است که بگویند پول خرد نداریم.

مجبورید خودتان بگویید که "پس 50 تومان طلب ما" که با گفتن این جمله با خاطری مکدر تازه یادشان می افتد که بگویند پول خرد نداریم.

گاهی وقت ها هم بعضی از فروشنده های بلیت که انگار در آن روز کمی مهربانترند پس از دریافت پول از مسافران اول سوال می کنند که پول خرد ندارید؟ و پس از شنیدن جمله "نه" به کار خود ادامه می دهند و هر چه قدر که دوست دارند باقی مانده مبلغ را پرداخت می کنند.


صنعت که چندین دفعه در ایستگاه های مختلف با این مشکل مواجه شده بود برآن بر آمد که روزی برای خرید بلیت دو سفره از یک ایستگاه که چندین دفعه پول خرد خود را دریافت نکرده بود مبلغ 600 تومان بپردازد. پس از پرداخت مبلغ فروشنده محترم فرمودند که 50 تومان کم است. وی در جواب ایشان عرض کرد که چندین دفعه پول خرد خود را دریافت نکرده است که با جواب جالب صندوق من نبوده است مواجه شد.

گفتگو با چندین مسافر مترو نیز خبر از نارضایتی شدید مسافران از این وضعیت می دهد که همه از نوع برخورد و دریافت نکردن مبلغ باقی مانده خود ابراز نارضایتی شدید می کردند.

در مرامنامه‌ی متروی تهران در همان بند نخست کسب رضایت حق تعالی به چشم می خورد اما دوستان مترویی عزیز، این مقدار کم باقی مانده از پول(500 ریال) هرکسی جزء بیت المال است که هرگز گذشتنی نیست.

گرفتاریهای زندگی روزمره آنقدری هست که مردم خود را گرفتار کارهای اداری پر دردسر رسیدگی به این تخلف نمی کنند ولی آیا این عمل در قاعده ی اخلاقی گنجاندنیست؟

در روز علاوه بر گردش مالی خرید بلیت و کارتهای اعتباری مدت دار مبلغ قابل توجهی از همین پول خردها در مترو جمع آوری می شود که از مردم دریافت می گردد ولی به مردم داده نمی شود و توضیحی هم به جز رفتار ناشایست و دور از شأن از طرف عده ای از دوستان در مترو نمی بینیم و این در کجای قدمت فرهنگی اسلامی و ایرانی ما جا دارد؟

آیا مسئولین رده بالای خدمات شهری و مترویی تا کنون به صورت سرزده و نامحسوس از ایستگاههای خرید بلیت بازدید نکرده اند یا اگر این کار انجام شده صرفاً جنبه ی مانور و سمبلیک داشته؟

طبیعی است که این اتفاق مدتهاست در مترو رخ می دهد که مردم به آن عادت کرده اند ولی خوبست که در این مورد دیدگاه شرعی را جویا شویم تا با فتوای قاطع حرام بودن خرج سرمایه ای که از راه نادرست و نامشروع بدست می آید کمی بیشتر اندیشه کنیم.

رجوع دوباره به مرامنامه مترو ما را با دو مسئله ی دیگر روبرو می کند که یکی عزت و احترام و تکریم مسافران است و دیگری دادن هرگونه توضیح در حوزه ی فعالیتشان است ضمن احترام به همه ی دوستانی که رعایت این دو اصل را سرلوحه ی کاری خویش می کنند اما معمولاً عده ی زیادی از دوستان مترویی از اجرایی کردن آن سرباز می زنند.

در بند دیگری از همین مرامنامه خواهیم خواند که مبنای ارزیابی فعالیت دوستان در مترو رضایت مسافران است اما این رضایت چگونه تفسیر شدنی است؟ آیا به صرف اینکه مردم با گرفتن بلیت راهی مقصد می شوند برآورده می شود؟ آیا رضایت اخلاقی و شرعی به سبب حقی که از طرف مردم بر گردن مترو نهاده می شود مهم و ارجح نیست؟

با یک حساب سرانگشتی کوچک و با خیلی کوچک کردن جمعیت و رقم در ماه مبلغی میلیاردی علاوه بر خرید بلیت و کارتهای اعتباری مدت دار در مترو گردش سرمایه داریم که این مبلغ در واقعیت خیلی بیشتر از اینست که ما با ارفاق چرتکه زدیم که این میزان در سال به رقمی سرسام آور می رسد که می تواند برای هر نفر از دوستان مترویی سهم قابل ملاحظه ای باشد.

با این حساب همشهریان عزیز حتماً پی خواهند برد که این میزان سرمایه در سال از راه همان پول خردهایی جمع آوری می شود که به سادگی از کنار آن می گذرند.

حال می خواهیم مبنا را بر این بگذاریم که این سرمایه در خدمات شهری خرج می شود ولی باز هم اشکال شرعی مانع به سادگی خرج کردن حتی موارد خیریه می شود. زیرا ما آموخته ایم حتی ساختن مسجد با پولی که پیدا کرده ایم مغایر با آموزه های دینی است و بر گردن ماست تا رضایت صاحب آن را جلب کنیم.

حال چگونه است که این امر از چشم دست اندرکاران مترو دورمانده سؤالی است که ما به شدت دنبال جواب آن هستیم و وظیفه دوستان مترویی می دانیم که پاسخگوی این سؤال باشند که پول خردهای مترو در کجا و با چه اجازه ای خرج می شود؟


منبع: میهن صنعت