همسرآزاری فیزیکی، روی مرز بحران

دست های هیچ تازه دامادی سنگین به نظر نمی رسد. نمی شود عروس و دامادی را که در ماشینی گل آذین، کنار هم ، به مردم لبخند می زنند در حال کتک کاری تصور کرد اما حقیقت این است که به گفته دکتر جعفر بوالهری، رئیس انستیتو روانپزشکی تهران، از میان هر 10 زوج ایرانی، دستکم دو زوج ، در آمار خانواده‌های درگیر خشونت فیزیکی می گنجند.

این روانپزشک می گوید به این آمار اگر بخواهیم خشونت های کلامی را هم اضافه کنیم آنوقت اعداد بزرگتر و نگران کننده تر می شود. او اعتقاد دارد علت اصلی شیوع پدیده همسرآزاری در کشورمان، ناآگاهی زوج ها از مهارت های زندگی است؛ مهارت هایی که مدتی است بوالهری و همکارانش آنها را در چند استان کشور،به شکل آزمایشی به زوج های درگیر مساله همسرآزاری آموزش می دهند.

شما در یکی از گفتگوهای اخیرتان اعلام کردید پدیده همسرآزاری در 20 درصد خانواده های کشور دیده می شود. این آمار ، هم خشونت فیزیکی را در بر می گیرد و هم خشونت کلامی را ؟

گرچه ما در تعریف علمی همسرآزاری هم خشونت فیزیکی و هم خشونت کلامی را در نظر می گیریم اما آماری که من اعلام کرده ام صرفاً درباره همسرآزاری هایی است که منجر به ضرب و شتم شده است اما اگر بخواهیم انواع خشونت های کلامی مانند توهین های لفظی و بددهنی یا انواع دیگری از آزار همسر مانند بی توجهی و غفلت نسبت به شریک زندگی را هم به آن اضافه کنیم، آنوقت این آمار بسیار بیشتر از این می شود.

وضعیت شیوع همسرآزاری در کشورهای دیگر چگونه است؟

همسرآزاری در همه کشورهای دنیا وجود دارد اما در کشورهای جهان سوم میزان آن بیشتر است برای مثال در بنگلادش شیوع این آسیب، حدود 50 درصد است.

با توجه به این که خشونت فیزیکی میان همسران در جامعه ملموس تر و عینی تر است به نظر می رسد کنترل آن هم باید در اولویت باشد.

دقیقاً همینطور است. ما طرحی برای کاهش همسر آزاری در کشور داریم که چند سالیست به شکل آزمایشی آن را در چهار استان ایلام، خوزستان، چهارمحال و بختیاری و گلستان اجرا می کنیم.

خانواده های درگیر با مسأله همسرآزاری را در این طرح چگونه شناسایی می کنید ؟

ما از مراجعان به مراکز بهداشتی درمانی می پرسیم که آیا مورد خشونت فیزیکی قرار گرفته اند یا نه.

بیشتر از مراجعان دچار جراحت جسمی شده اند و به این مراکز آمده اند، این سوال را می پرسید ؟

خیر ما حتی از کسانی که عوارض جسمی ضرب و شتم ندارند هم سوال می کنیم که آیا تا کنون همسرشان به آنها آسیب زده است یا نه.اگر پاسخ این افراد مثبت باشد از آنها می پرسیم که آیا تمایلی دارند در برنامه های مشاوره ای و کلاس های روانشناسی ویژه ما برای کاهش همسرآزاری شرکت کنند یا نه و در صورتی که باز هم جواب شان مثبت باشد، ما برای شان دوره های آموزشی برگزار می کنیم و به آنها خدمات مشاوره ای ارائه می دهیم.

محتوای کلاس های ویژه کاهش همسرآزاری چیست؟

در این کلاس ها به زوج هاف چهار مهارت اصلی را یاد می دهیم که مطمئنیم اگر شرکت کنندگان به خوبی همه محتوای درسی شان را یاد بگیرند، دیگر در خانه درگیر نخواهند شد. این چهار مهارت عبارتند از کنترل خشم، ارتباط مؤوثر ، حل مساله و حل کشمکش .

درباره این مهارت ها بیشتر توضیح می دهید؟

در آموزش کنترل خشم یاد می گیرید طوری خشم تان را مهار کنید که به دیگران مثلاً همسر یا فرزندتان منتقل نشود و به خودتان هم آسیب نزند. در آموزش کنترل کشمکش می فهمید چگونه می توانید در مواجهه با فردی که می خواهد شما را به چالش بکشد، از درگیری بپرهیزید و آرامش تان را حفظ کنید و با تمیز دادن مسائل منطقی از عاطفی،اجازه ندهید جدل ادامه پیدا کند یا نگاه تان به مسأله تحت تأثیر احساسات تند قرار بگیرد.

در آموزش حل مسأاله یاد می گیرید برای حل مشکلات زندگی نیازی به گریه کردن، فریاد کشیدن، توهین کردن یا متهم کردن دیگران نیست و می شود در قالب یکسری مراحل علمی،بهترین راه را برای حل مسأله پیدا کرد.

در آموزش ارتباط مؤثر که متأسفانه زوج های ما در آن بسیار ضعیف هستند، می آموزید شرایط طرف مقابل را عمیق تر درک کنید و آنوقت می فهمید چگونه باید به او کمک کنید که شرایط بحرانی اش، کنترل شود و جو خانواده را آشفته نکند.

این مهارت ها رایگان به مردم آموخته شده است ؟

بله ما این خدمات را با پشتیبانی وزارت بهداشت به شکل کاملاً رایگان برگزار کرده ایم. این پروژه متعلق به وزارت بهداشت است.

مردم در استان های دیگر چگونه می توانند این مهارت ها را یاد بگیرند ؟

از دیدگاه من ضروری است که زوج ها این دوره ها را پیش از ازدواج بیاموزند اما از آنجا که هم اکنون فرصت افراد بزرگسال محدود است و سخت می توانند به مراکز روانشناسی و مشاوره برای آموختن این دوره ها مراجعه کنند پیشنهاد من این است که چنین مهارت هایی از دوران راهنمایی یا دبیرستان به نوجوانان آموخته شود تا از همان زمان برای زندگی مشترک در آینده آماده شوند. علاوه بر این از محیط مدرسه می شود برای آموزش اولیای دانش آموزان هم استفاده کرد با این روش، دیگر لازم نیست آنها وقت اضافه زیادی را صرف یادگیری این مهارت ها کنند.

این مدل برای کاهش کودک آزاری هم کاربرد دارد؟

کودک آزاری دوره های مخصوص به خودش را دارد اما به هر حال یاد گرفتن این مهارت ها حتما آمار کودک آزاری را هم کاهش می دهد.

با توجه به پژوهش هایی که در این چند سال داشته اید، به نظرتان اصلی ترین علت همسر آزاری در کشورمان چیست؟

نبود آموزش و نظام تربیتی صحیح برای زوج ها. مطمئن باشید اگر زن و شوهرها، مهارت های زندگی را بیاموزند دست به خشونت نمی زنند. از سوی دیگر متأسفانه ما ناخواسته در جامعه مان خشونت را تبلیغ می کنیم. مردم ما صحنه های خشن را بی هیچ نگرانی تماشا می کنند و به فرزندان شان هم اجازه می دهند ببینند.

خشونت به یک تئوری قالب در همه روابط انسانی ما تبدیل شده و طبیعتا در روابط مان با شریک زندگی مان هم همینگونه است.دیروز در فرودگاه از تلویزیون های تبلیغاتی داخل سالن، قسمت هایی از یک فیلم سینمایی را دیدم که در آن مردی به صورت زنی مشت می کوبید. این صحنه بارها و بارها تکرار شد! به نظر شما تأثیر چنین تصویری بر اذهان عمومی چیست؟

منبع: روزنامه جام جم / مریم یوشی زاده