دلایل و انواع خیانت بین همسران ایرانی

آمار‌ها و گزارش‌های روان‌شناسان و دادگاه‌های خانواده نشان می‌دهد در دهه گذشته گرایش به خیانت به همسر در جامعه ما بسیار افزایش یافته است. روان‌شناسان و متخصصان دلایل و انواعی از خیانت بین همسران را برمی‌شمارند و چنان که برخی از آن‌ها معتقدند، این خیانت‌ها در حال گرفتن شکلی بحرانی به خود است. از این رو، در ادامه مطلب سعی شده به طرح مسئله، ریشه‌یابی و علل دخیل در آن اشاره شود.

روان‌شناسان و متخصصان، از بین رفتن عشق و علاقه، عدم جذابیت همسر، سهل‌انگاری همسر، هوسرانی، عقده‌های جنسی، اخلاق و رفتار غیرقابل تحمل همسر، بی‌خطر شمردن خیانت، زیاده‌خواهی و تنوع‌طلبی را از دلایل اصلی خیانت و بی‌وفایی همسران به یکدیگر می‌دانند.

در زمینه دلایل، نقش جامعه، انواع خیانت و عکس العمل همسران نسبت به این ناهنجاری اخلاقی با دکتر محمد کاظم عاطف وحید، روان‌شناس و عضو هیئت علمی انستیتو روانپزشکی تهران گفتگو کرده‌ایم.

*خیانت بین همسران در حال حاضر به چند شکل دیده می‌شود؟

- خیانت در رابطه خانوادگی دارای انواع و اقسام مختلفی است که عبارتند از:

۱ - خیانت رفتاری: منظور از خیانت رفتاری این است که یکی از همسران به صورت رفتاری و با ارتباط برقرار کردن با شخصی خارج از سیستم خانواده به همسرش خیانت کند که بخش اعظم آن را ارتباط‌های جنسی تشکیل می‌دهد و در جامعه ما نیز رایج است.

۲ - خیانت ذهنی: افرادی که در فکر و تخیلاتشان مدام به شخصی دیگر می‌اندیشند و از آنجا که‌زاده ذهنشان است، آن فرد شخصی ایده آل به شمار می‌آید و در این موقع است که برای زندگی مشترک خطر می‌آفریند چرا که آن شخص دایماً شریک زندگی‌اش را با فرد ایده آل ساخته ذهنش مقایسه می‌کند و چون در حال قیاس است، در ارتباط با همسرش به مشکل برمی‌خورد و رابطه سرد می‌شود.

۳ - خیانت کلامی: در این نوع خیانت، زن یا مرد به صورت تلفنی یا اینترنتی یا اینکه در هر موقعیتی که فراهم شود با یکدیگر صحبت کرده و گرم می‌گیرند. متاسفانه امروزه به دلیل وجود اینترنت، ارتباط جنسی کلامی و حتی ویدئویی وجود دارد که این هم به نوعی، خیانت محسوب می‌شود. ناگفته نماند این نوع خیانت نوعی انحراف جنسی به حساب می‌آید.

*چه دلایلی منجر می‌شود زن یا مرد به همسرش خیانت کند؟

- دلایل زیادی وجوددارد که آن‌ها را به طور خلاصه ذکر می‌کنم اما نمی‌توان برای آن‌ها اولویت و مرتبه‌ای در نظر گرفت.

۱ - سردی روابط: وقتی بین زوج‌ها روابط محبت آمیز، عاطفی و هیجانی کم می‌شود و دیگر خبری از احساس شور و عشق اولیه نیست، در این زمان ممکن است یکی از زوج‌ها وارد رابطه خیانت آمیز شود.

۲ - سرد شدن از ظاهر یکدیگر: در زندگی زناشویی افرد به تدریج ممکن است نسبت به ظاهر همسرشان دلسرد شوند یا اینکه جذابیت‌های فرد مقابل برایشان یکنواخت و تکراری شده باشد.

۳ - اعتماد به نفس پایین و خودانگاره منفی از خود: افراد برای آنکه عزت نفس و خودانگاره‌شان را حفظ و تقویت کنند، می‌کوشند تا از طریق رفتار‌هایشان نشان دهند عزت نفسشان بالاست و در این زمینه مشکلی ندارند. این دسته از اشخاص به دنبال رابطه‌هایی خارج از سیستم خانواده می‌گردند تا خودشان را اثبات کنند. البته گاهی هم فرهنگ‌ها باعث ایجاد این تصورات می‌شوند. مرد می‌خواهد از طریق مردانگی و زن از طریق جذابیت، خود را نشان دهد.

۴- داشتن اختلالت و مشکلات روان‌شناختی: افرادی که دچار یکسری از اختلالات بالینی هستند بیشتر در معرض خیانت به همسرانشان قرار می‌گیرند. مثلاً اشخاصی که کنترل‌های هیجانی ندارند یا اینکه دچار ضعف شخصیت‌اند.

۵ - ازدواج‌های اجباری: زن یا مردی که برخلاف می‌لشان و به دلیل اصرار خانواده تن به ازدواج می‌دهند، احتمال آنکه به همسرشان خیانت کنند بیشتر از سایرین است.

۶ -انتقام گرفتن: زن و شوهر ممکن است به خاطر رنجشی که از یکدیگر دارند دست به انتقام بزنند و راه خیانت را انتخاب می‌کنند. مثلاً مردی که به همسرش بدبین است و او را تحت فشار قرار می‌دهد، همسرش برای انتقام گرفتن از او بی‌وفایی می‌کند. این مورد در زنان شایع است چرا که دائماً زنان به این فکرند کارهای بدی را که همسرشان در حقشان کرده تلافی کنند.

۷ - برآورده نشدن نیازهای جنسی: افرادی که در روابط جنسی به مشکل برمی‌خورند به جای آنکه از طریق مشاوره و مراجعه به متخصصان مشکلاتشان را حل کنند، سعی می‌کنند به همسرشان خیانت کنند.

۸ - هیجان خواهی: یکسری از افراد دوست دارند دست به کارهای پنهانی بزنند چرا که برایشان تولید هیجان می‌کند و این احساس را به دست می‌آورند که افرادی زرنگ‌اند و دیگران نمی‌توانند این قضیه را بفه‌مند اما این را باید دانست بالاخره روزی این روابط آشکار می‌شود.

۹ - علل اقتصادی: وقتی یکی از همسر‌ها در زندگی مشترک، خواسته‌های مادی‌اش برطرف نمی‌شود وارد رابطه‌ای قرار می‌گیرد که مرکز توجه‌اند و نیازهای اقتصادیشان فراهم می‌شود که بیشتر در مورد زنان مصداق دارد.

۱۰ - کنجکاوی: گاهی افراد به دلیل صحبت سایرین درباره روابط خارج از سیستم خانواده، به دنبال بی‌وفایی می‌روند و به اصطلاح می‌خواهند ببینند چه خبر است.

*با توجه به عللی که برشمردید در جامعه امروز ما، کدام یک از دلایل در زمینه خیانت همسران پر رنگ‌تر است؟

- نمی‌توان جواب قطعی به این سوال داد، چرا که ما در زمینه آمار مشکل داریم. در مورد خیلی از پدیده‌ها، تحقیقات محکم، علمی و دقیق انجام نمی‌شود، لذا با نداشتن آمار نمی‌توان پاسخ دقیقی داد اما اگر بر مبنای تجربیات و مشاوره‌های بالینی بگوییم، دلایلی چون هیجان خواهی، سرد شدن روابط از جمله توجه نکردن زنان به ظاهر خود و مشکلات جنسی نقش‌های پررنگ‌تری دارند. در مورد مسائل جنسی باید اشاره کرد به دلیل نگاه متفاوت زنان و مردان نسبت به این قضیه، ممکن است دچار مشکلات جنسی شوند. از نگاه مردان ارتباط جنسی، نشان دهنده مردانگی است و برای زنان، بعد عاطفی و هیجانی دارد، حال هر کدام از آنان با توجه به این نگاهی که دارند اگر در روابط زناشوییشان آن ابعاد مورد توجه قرار نگیرد در جایی خارج از روابط خانواده، به دنبالش می‌گردند. باید این نکته را یادآوری کرد در جامعه کنونی که افراد تحت فشارهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی هستند، امید خود را به آینده از دست می‌دهند و به رفتارهایی چون اعتیاد یا خیانت گرایش پیدا می‌کنند.

*جامعه و فرهنگ حاکم بر آن، تا چه حد در افزایش خیانت زن و شوهر نسبت به به هم دخیل هستند؟

- نقششان، به خصوص در آموزه‌ها و تربیت‌های گذشته، بسیار زیاد است. به عنوان مثال این فرهنگ در جامعه ما جا افتاده که خیانت مردان قابل قبول‌تر از خیانت زنان است. اگر مردی خیانت کند، گفته می‌شود شیطنت کرده است اما در مورد زن می‌گویند مشکل اخلاقی دارد. در جامعه‌ای که به طور ضمنی تعدد زوجات را تایید می‌کند آن هم بدون مسئولیت و تعهد، مسلم است به رواج خیانت کمک می‌شود. فشارهای اجتماعی در جامعه نیز سبب استرس می‌شود و این استرس بر روی زندگی تاثیر می‌گذارد و منجر به اختلالات زناشویی و تعارضات می‌شود. برخی از افراد برای‌‌ رها شدن از این استرس‌ها می‌خواهند آرامش را در رابطه دیگر جستجو کنند. وقتی جامعه آستانه تحملش را نسبت به این دسته از رفتارهای غیرمعقول بالا می‌برد و هیچ راهکاری برای جلوگیری از آن ارائه نمی‌دهد، زشتی این مسئله از بین می‌رود و ما خیانت را چه در دوران پیش از ازدواج یا بعد از ازدواج می‌بینیم.

*خیانت به همسر تا چند سال گذشته بیشتر از طرف مردان بود اما امروزه شاهد هستیم زنان نیز به این ناهنجاری اخلاقی روی آورده‌اند، از نظر شما دلیل این موضوع چیست؟

- زمانی که مردان در گذشته خیانت می‌کردند، زنانشان برای مقابله با نارضایتی شوهر، خود را وقف امور خانواده می‌کردند و از این طریق تحملشان را بالا می‌آوردند و پیش خود می‌گفتند واقعیت زندگی همین است، مردان همه اینگونه‌اند اما امروزه با توجه به اطلاعاتی که از رسانه‌های مختلف کسب کرده‌اند و اینکه در جامعه حضوری پررنگ دارند، درصدد تغییر تابوهای گذشته برآمده‌اند. برنامه‌های تلویزیونی ماهواره نیز به این وضعیت دامن زده است. این برنامه‌ها که معمولاً با توجه به فرهنگ‌های کشور دیگر است، برای بالا بردن جذابیت و هیجان، به پخش فیلم و سریال‌هایی می‌پردازند که تمرکز اصلی بر روی خیانت است، همه به هم خیانت می‌کنند و هیچ اتفاقی نمی‌افتد و تبعاتی نیز ندارد و نشان دادن اینگونه از برنامه‌ها سبب می‌شود خیانت، زشتی خود را در خانواده از دست بدهد.

*آینده خیانت در جامعه را چگونه می‌بینید؟

- با توجه به شرایط خاص جامعه‌مان، آینده درخشانی را در زمینه ازدواج نخواهیم داشت چرا که سیاستمداران و سیاستگذاران و متخصصان به این مسئله از دیدگاه علمی نگاه نمی‌کنند و آسیب‌شناسی دقیقی انجام نمی‌دهند که برمبنای آن راهکار ارائه دهند. فقط روش‌های ضربتی مقطعی است که نمی‌تواند عملکرد موفقی داشته باشد. چیزی که روی زمین است به زیر زمین خواهد رفت و از بین نمی‌رود و پنهانی‌تر خواهد شد.

*زمانی که همسر با خیانت زن یا شوهرش روبرو شد، از منظر شما مناسب‌ترین عکس العملی که باید نشان داد، چیست؟

- در ابتدا آرامش خود را حفظ کنند و سریع واکنش نشان ندهند. باید این اجازه را به خود بدهند چند روزی از این مسئله بگذرد و در فرصتی مناسب با همسرشان این موضوع را مطرح کنند، دلایل این اتفاقات را بررسی کنند، علت این رفتار را بیابند و نگاهی به رفتار و عملکردهای خودشان در زندگی مشترک داشته باشند. از تصمیم گیری‌های عجولانه بپرهیزند. بیشتر افراد وقتی با این وضع روبرو می‌شوند فوراً از طلاق حرف می‌زنند. بهترین کار این است بعد از ماجرا، سراغ مشاور بروند و مسائل را حل کنند و یک بازنگری در رابطه‌شان داشته باشند. با همه این موارد اگر دیدید شرایط زندگی فعلیتان سخت است، در نظر بگیرید اگر جدا شوید آیا شرایط بهتر می‌شود یا بد‌تر.

*آیا ازدواج‌هایی را که بر اثر خیانت زن یا مرد تخریب شده است، می‌توان دوباره ترمیم کرد؟

- بله. البته به دلایل خیانت کردن بستگی دارد. مثلاً اگر دلیل خیانت سرد شدن روابط نسبت به هم باشند می‌توانند با کمک مشاور، رابطه را بهتر کنند. به هر حال خشم و عصبانیتی که در افراد قربانی خیانت ایجاد می‌شود با تأمل حل و فصل خواهد شد.

*بهترین کمکی که به فرد آسیب دیده از بی‌وفایی همسر می‌توان کرد چیست؟

- باید به آن‌ها گفت بلافاصله خودشان را محاکمه نکنند، مقصر نشمارند و قبول کنند این رفتاری است که رخ داده و حقشان است که دچار خشم و عصبانیت شوند. باید حتماً آن‌ها را به روان‌شناس ارجاع داد، چرا که مشاور به فرد آسیب دیده کمک می‌کند به این مسئله از نگاه واقع‌بینانه‌تر بنگرد. گاهی ممکن است این دسته از افراد دچار اختلالات افسردگی و اضطرابی شوند که نیاز به دارو درمانی دارند. باید به این اشخاص امیدواری داده شود احتمال ترمیم وجود دارد، هر چند که زمانبر است.

*همسران چگونه باید زندگیشان را از خطر خیانت و بی‌وفایی همسران حفظ کنند؟

- اول اینکه زن و مرد باید در انتخاب همسر دقت کنند و فقط بر اساس یک بعد مانند زیبایی یا پول ازدواج نکنند چرا که در طول زمان این ابعاد در نظر زن و شوهر عادی می‌شود. پس باید حتماً یکسری اصول در انتخاب شریک زندگیشان در نظر بگیرند. دوم اینکه زمانی که زن و شوهر ازدواج کردند نباید فکر کنند حالا همه چیز درست است. زندگی مشترک نیاز به توجه و تقویت دارد. ازدواج مانند گیاهی است که باید به آن رسید تا رشد پیدا کند. وقتی دختر و پسر با یکدیگر ازدواج کردند مثل آن است نهالی را کاشته باشند و اگر آبیاری نشود، خشک می‌شود. توصیه‌ام این است که افراد پس از ازدواج خاطرات خوب خود را با یکدیگر مرور کنند و اینکه ازدواجشان براساس عشق و علاقه بوده است همیشه زنده نگهدارند.

منبع: روزنه آنلاین