.svg)
بم ۱۰ سال پس از زلزله در چه حال است؟
فرماندار شهرستان بم هم از حادثه پنجم دي ماه 1382 مصون نماند. او بيش از 10 نفر از اعضاي خانواده‌اش را از دست داد و خانه‌اش هم 70 درصد خرابي داشت. حسين زين الصالحين ، مثل بقيه اهالي بم وام گرفت و خانه‌اش را ساخت و حالا هم در خانه‌اش مي‌نشيند. شايد به همين خاطر است كه خيلي از چيزهايي كه من به نقل از مردم مي‌گويم، قبول ندارد يا امايي درش مي‌آورد. خودش را بمي مي‌داند اما به نظر، يك بمي ا ست كه به خاطر مناصب دولتي كه در سال‌هاي گذشته داشته، همان نگاه دولتي خط‌كشي شده در ذهن او هم حكومت كرده. حالا هم مردم زمزمه رفتنش را سر زبان‌ها دارند و منتظرند كه درباره گزينه جديد بشنوند. گفت‌وگو با او درباره بم و بازماندگانش را مي‌خوانيد.
جمعيت شهر بم پيش از زلزله 5 دي 82 چه رقمي بود و امروز چه تعداد در شهر ساكن هستند؟
قبل از سال 82 جمعيت شهرستان بم حدود 400 هزار نفر بود. در زلزله سال 82، حدود 32 هزار نفر از ساكنان شهر بم جان باختند. امروز جمعيت شهر بم 107 هزار نفر است.
داستان استان شدن بم چيست كه مردم درباره آن صحبت مي‌كردند؟ آيا اين امكان با توجه به جمعيت شهرستان بم وجود داشته؟
بم بيش از 9 هزار سال قدمت دارد. كاوش‌ها، 3 هزار سال زندگي در ارگ قديم بم را ثبت كرده و سال 1318 كه وزارت داخله تشكيل شده، با تقسيم كشور به 10 استان، كرمان استان هشتم كشور بوده كه بم هم مركز مجموعه هرمزگان و خاش و چند شهرستان همجوار به شمار مي‌آمده. انتظار مردم بم اين است كه شرق استان كرمان مورد توجه قرار گيرد كه البته تبديل شدن بم به استان، حتما از نظر قانوني نيازمند ظرفيت‌هاي خاص خود بوده و بايد در تقسيمات كشوري از نظر جمعيت و مسافت توجيه داشته باشد. اما به هر حال تبديل شدن بم به استان، يك احساس مردمي است.
تبديل شدن يك شهر به استان نيازمند زير ساخت‌هايي است و شهر بايد به شاخص‌هاي توسعه دست پيدا كند تا بتواند جايگاهي بين 31 استان كشور داشته باشد. آنچه من در شهر ديدم فقر نبود آقاي فرماندار. محروميت بود. مردم بم از ساده‌ترين امكانات محروم هستند. به عنوان نمونه تنها چند خيابان و كوچه‌هاي منتهي به آن آسفالت كامل دارند اما اكثر خيابان‌ها خاكي است. البته خرابي‌هاي ناشي از زلزله واقعا قابل انكار نيست اما آسفالت خيابان‌ها، ساده‌ترين شاخص توسعه يك شهر است كه به نظر مي‌رسد محروميت بم از چنين شاخص‌هايي نخستين مانع براي هدايت بم به سمت قرار گرفتن در مقام يك استان شدن باشد.
اما ظرفيت‌هاي خوبي در شهر ايجاد شده. امروز سرانه ورزشي بم 5/1 متر مربع است كه در مقايسه با مركز استان، 60 سانت بيشتر است. ما بزرگ‌ترين مجموعه ورزشي را در بم داريم. از اواسط 91 تا امروز بيش از 50 درصد خيابان‌هاي اصلي شهر و كوچه‌ها آسفالت شده. ابتداي سال 92 و بعد از پيگيري‌هاي استاندار و نماينده بم در مجلس، 72 ميليارد تومان به بخش‌هاي مختلف بم تزريق شد و 5/20 ميليارد تومان هم براي آسفالت اختصاص يافت اما با مشكلات ناشي از تحريم مواجه شديم و قراردادها دچار مشكلاتي شد وگرنه صددرصد هزينه آسفالت از سوي دولت پرداخت شده بود.
تخصيص صددرصد بود؟
20ميليارد تومان تخصيص از مجموعه بودجه تكميل بازسازي بم بود كه ربطي به ساير اعتبارات نداشت. اگر با مشكلات تحريم و افزايش قيمت قير و مصالح مواجه نشده بوديم تا امروز آسفالت شهر تكميل شده بود. امروز اكثر كوچه‌هاي بالاي 16 متر آسفالت است و كوچه‌هاي كمتر از 12 متر هم مشاركت مردمي بوده كه بخشي از آنها هم آسفالت شده. اما براي تكميل عمران شهري‌مان هنوز نيازمند 100 ميليارد تومان اعتبار هستيم. با اين حال، كارهاي بزرگي در بم انجام شده. بم، مقاوم‌ترين، مدرن‌ترين و مستحكم‌ترين شهرستاني است كه از زير آوار بيرون آمده. كجاي جهان توانستند بعد از 6 سال چنين شهرستاني بسازند؟
چرا سهم بم تا اين حد از توسعه در كشور پايين است؟
چه سهمي؟
شما چند فرزند داريد آقاي فرماندار؟
دو فرزند. 12 ساله و 15 ساله.
پس فرزند نوجوان‌تان علاقه‌مند به رفتن سينماست. بچه‌هايتان را كدام سينما مي‌بريد؟
الان فناوري به‌روز شده. در طول 4 ماه گذشته، 20 شبكه ديجيتال به خانه‌هاي مردم بم آورديم و امروز 20 شبكه تلويزيوني و 10 كانال راديويي بخشي از نيازهاي مردم را پوشش داده است. شبكه رسانه‌هاي تصويري هم داير شده است. قبل از زلزله در شهر دو سينما داشتيم. سينماي شهر تماشا و سينماي متعلق به مرحوم هرندي. صاحبان سينماي مرحوم هرندي ديگر تمايلي به ساخت سينما نداشتند اما براي ساخت سينماي شهر تماشا، راه‌اندازي ساختار فيزيكي مربوط به بخش خصوصي است و بخش خصوصي هم نيازمند سرمايه‌گذاري است كه دولت تسهيلاتي در اختيار متقاضي گذاشت و مي‌توانيد برويد و ببينيد كه فوندانسيون و تيرهاي سينما گذاشته شده.
بخشي از تسهيلات هم در حال پيگيري است تا يك سينما در بم شكل بگيرد. البته در كنار پيگيري براي راه‌اندازي سينما فضا را براي مردم پر كرديم. يك مجتمع فرهنگي هنري راه انداختيم و مجموعه فرهنگسراي بانوان تا سه ماه آينده در بم راه مي‌افتد و فقط حصار‌كشي‌اش مانده. حوزه هنري را در بم راه انداختيم و هر ماه برنامه‌هاي فرهنگي هنري در بم اجرا مي‌شود. طي هفته فرهنگي بم، با هماهنگي مردم، مفاخر و ظرفيت‌هاي فرهنگي بم را معرفي كرديم. گرچه اين كارها كافي نيست اما گام‌هاي بلندي برداشته شده. خود من هم از حوزه فرهنگ به اين مجموعه آمدم و نگاهم، عمراني اقتصادي با پيوست فرهنگي است. پارك‌هاي شهر را ساماندهي كرديم و ايجاد چندين پارك محله در دستور كار قرار دارد. يك شهر بازي هم داريم.
10 سال البته زمان كمي نيست براي بازسازي.
اما حجم كار را در نظر بگيريد. يك شهر كاملا ويران كه بايد بازسازي روحي و اقتصادي مي‌شد. در حال حاضر بيشترين زمينه را براي جذب سرمايه‌گذاري در بم ايجاد كرده‌ايم. بهترين مجموعه خودروسازي را در بم داريم كه 32 نوع خودرو توليد مي‌كند و بيش از 5 هزار نفر فقط در خودروسازي مشغول كار هستند. براي اشتغال مردم هم كار كرديم و بيش از 200 مجموعه نگهداري و 10 مجموعه فرآوري خرما در بم وجود دارد. براي جذب سرمايه‌گذاران داخلي و بمي‌هاي مقيم خارج هم زمينه‌سازي شده و امروز املاك بم هم ترقي كرده. بازار بم شكل گرفته و 6 هزار كسبه مشغول كار هستند. بمي‌ها برگشتند و دارند شهرشان را مي‌سازند. كاستي‌هاي اقتصادي و اجتماعي در حال جبران است.
با نگاهي كه دولت و استاندار جديد در حوزه اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي دارند وضعيت بم بهتر از اين خواهد شد. فرودگاه بم كه در زمان زلزله بسيار قدرتمند بود، مي‌تواند به يك فرودگاه بين‌المللي تبديل شود. تا امروز صددرصد آوار‌برداري ارگ قديم انجام شده و در حال مرمت است كه از مسوولان كشوري هم دعوت كرديم روز 5 دي ماه بازديدي از ارگ قديم داشته باشند. رويكرد امنيتي در بم بسيار مناسب است و در كاهش ناامني رتبه بالاي كشوري را كسب كرده‌ايم. البته هنوز يك مساله موجب نگراني مردم بم است و آن اينكه مردم بم قبل از زلزله تسهيلات بانكي گرفته بودند و بعد از زلزله تمام سرمايه‌شان را از دست دادند و نتوانستند اين تسهيلات را پرداخت كنند و امروز وام‌ها سه برابر افزايش يافته. توقع مردم از دولت اين است كه تسهيلات قبل از زلزله بخشيده شود. مردم بعد از زلزله هم وام بازسازي گرفتند كه همان اقساط وام زلزله را هم نمي‌توانند بپردازند و امروز بانك‌ها استعلام تسويه حساب مي‌خواهند.
به ياد دارم كه تا چند سال قبل اين هشدار مطرح بود كه بهتر است مسافران از عصر به بعد در جاده بم كرمان نباشند.
امروز امن‌ترين شهرستان استان هستيم و همين اتفاق زمينه‌ساز سرمايه‌گذاري و فعاليت اقتصادي در بم شده است. آماده‌ايم تمام امكانات شهر را در اختيار سرمايه‌گذاران قرار دهيم و همكاري كنيم.
در چه بخـش‌هايي مي‌تـوانـند سرمايه‌گذاري كنند؟
در حوزه فرآوري خرما.سالانه بيش از 200 هزار تن توليد خرما داريم و در 6 ماه اول ا مسال 20 هزار تن صادرات داشتيم كه پيش‌بيني مي‌كنيم تا پايان سال به 50 هزار تن برسد. مي‌خواهيم همايش بزرگ آژانس‌هاي مسافرتي را در بم برگزار كنيم كه مديران آژانس‌ها ضمن آشنايي با بم، تورهايشان را به اين سمت هدايت كنند. برويد و بزرگ‌ترين قنات را در بروات ببينيد كه از يك قنات، 500 ليتر در ثانيه آب استحصال مي‌شود در حالي كه اين ميزان براي موتور پمپ 30 ليتر آب در ثانيه است.
پس چرا براي لايروبي قنات‌هايتان، امكانات در اختيار افراد نمي‌گذاريد و پيشنهاد استفاده از موتور پمپ و حفر چاه مي‌دهيد؟
ما هيچ پيشنهادي نداديم مگر براي قنات‌هايي كه ديگر توليد نداشته. تمام توان ما براي حفظ قنوات است و دولت هم براي حفظ و لايروبي تمام قنات‌ها بودجه گذاشته است. در هيچ نقطه‌يي، دولت پشتيباني از قنات را تعطيل نكرده اما بعضي قنات‌ها به هيچ‌وجه جواب نداده و استحصال نداشته بنابراين مردم براي حفظ زندگي‌شان متقاضي حفر چاه شدند.
اما من با افرادي صحبت كردم كه مي‌خواستند با كمك مقني لايروبي قنات‌شان را انجام دهند اما اداره مربوط گفته چرا مي‌خواهي لايروبي كني؟ ما به تو موتور پمپ مي‌دهيم.
شايد كارشناس بي‌اطلاعي بوده. اداره آبياري ما سعي مي‌كند مجوز موتور پمپ ندهد. مگر زماني كه كارشناس تاييد كرد كه هزينه كردن براي اين قنات بي‌تاثير است و پيشنهاد چاه مي‌دهد.
در حال حاضر چند قنات با اين مشكل مواجه است كه دادن هزينه لايروبي، هدردهي سرمايه است و موتور پمپ جايگزين مي‌شود؟
شهرستان بم حداقل دو دهه خشكسالي داشته و روند خشكسالي هم ادامه دارد. علاوه بر آنكه شهرستان كويري هستيم و بم با افت شديد منابع آبي مواجه است و افت منابع آبي در بازدهي قنات‌هايمان تاثير داشته و قنوات خشك شده. در مجموعه بروات شش قنات خشك شده. طي 10 الي 20 سال گذشته در مجموعه شهر 20 الي 30 قنات خشك شده اما رويكرد اين بوده كه قنوات حفظ شود در غير اين‌صورت از بعد تاريخي و تمدن و حتي از بعد ارزش منابع آبي با مشكلات جدي مواجه مي‌شويم.
در حال حاضر چند قنات در حال خشك شدن است كه هزينه كرد براي لايروبي‌شان بي‌فايده است؟
از مجموع 60 رشته قنات، حدود 20 قنات خشك شده يا در حال خشك شدن است البته در شهر بم شايد 20 قنات داشته باشيم كه 90 درصد آنها آب دارد.
آقاي فرماندار نگفتيد. بچه‌هاي شما كدام سينما مي‌روند؟
بچه‌هاي من سينما نمي‌روند. با همين شبكه‌هاي ديجيتال برنامه‌هايشان پر شده. در حال حاضر براي ساخت سينما فقط يك متقاضي داريم كه او هم دنبال تسهيلات ارزان قيمت است. بارها با مسوولان ارشاد استان مكاتبه كرديم و گفتند در دستور كار قرار گرفته. قول‌هاي مساعدي هم دادند و اميدواريم با رويكرد جديد، مشكل سينماي بم حل شود. مردم بم فرهنگ سينما و برنامه هنري را دارند اما از كار بي‌كيفيت استقبال نمي‌كنند. در هفته فرهنگي بم بيش از نيمي از مردم شركت كردند.
چون تفريح ديگري در شهر نيست.
هم تفريح ديگري نيست هم كيفيت برنامه‌ها خوب بوده. مردم بم كيفيت برنامه را مي‌شناسند. علاوه بر اينها، از محيط‌هاي تفريحي هم استقبال مي‌كنند. فاصله ارگ جديد با شهر 12 كيلومتر است كه استخر و درياچه و آلاچيق دارد. در خود بم هم چند پارك داريم.
ابتداي ورودي شهر يك شهربازي ديدم كه تمام وسايلش دست دوم است و شنيدم كه مردم هم استقبال نكرده‌اند.
بله مستهلك است و تا استاندارد نشود اجازه استفاده نمي‌دهيم. متاسفانه در سنوات قبل، پيمانكار وسايل دست دوم آورده كه به‌شدت با او برخورد شده اما سالن سرپوشيده بازي با بهترين امكانات تا پايان سال توسط بخش خصوصي راه مي‌افتد و يكي از اولويت‌هاي ما است كه شهر بازي به سامان برسد. ما هم دنبال شادي و نشاط مردم هستيم و در شرايط كنوني بايد روحيه شادي و نشاط و عاطفي و اجتماعي مردم تقويت شود تا مردم بتوانند از رفاه اجتماعي بيشتري برخوردار شوند. هنوز بخشي از عمران شهري باقي مانده كه البته بعد از زلزله دولت و نظام بايد در ابتدا براي خانه و كاشانه مردم فكري مي‌كرد.
كه براي آن هم به‌طور كامل كار نشده.
بايد تسهيلات بازسازي به‌موقع مورد استفاده قرار مي‌گرفت. متاسفانه شهرستان بم نخستين تجربه مديريت بحران كلان بود. پيمانكاراني از شهرستان‌هاي ديگر آمدند و پول مردم را گرفتند.
و سازه‌هاي غير‌مقاوم تحويل دادند.
و بخشي از پول مردم را هم ندادند و به همين دليل هم بسياري از مردم بي‌خانه ماندند در حالي كه دولت تسهيلات داد. اما پيمانكاران مربوط به دولت نبودند و به‌طور مستقيم به مردم مراجعه مي‌كرد و مردم خودشان پيمانكار را انتخاب مي‌كردند. بعضي ساختمان‌ها به همين دليل نيمه‌كاره باقي ماند. دولت پول را داد اما اين پول ماند و با افزايش قيمت مصالح، ديگر تكميل خانه در توان مردم نبود.
من اسكلت‌هايي ديدم كه حتي اگر ساخته شود هم يك خانه مقاوم تحويل مردم نخواهد داد. علاوه بر آنكه بعد از اين سال‌ها اين اسكلت‌ها زير باد و باران فرسوده شده و اگر ساخته شود هم، ساختمان، مستهلك است. جوشكاري‌هايي ديدم كه مقاوم نبود و آسيب‌پذير بود. نقشه‌هاي سنگين به اين مردم تحويل داده شد كه در صورت ساخت، يك امكان بسيار بالقوه براي نابودي تمام ساكنان خانه‌هاست. مردم مي‌گفتند كه برخي مهندسان ناظر از داخل خودرو مراحل ساخت را تاييد مي‌كردند. شايد به همين علت تا امروز اقساطي از مردم دريافت نشده چون دولت مي‌دانسته كه ساختمان‌ها با چه شرايطي ساخته شده و مردم بم در زلزله‌هاي بعدي هم در معرض خطر قرار دارند.
شايد نظر شما اين باشد. تمام مراحل ساخت فاز به فاز توسط مهندس ناظر چك شده. اگر موارد اينچنين بوده كه مردم بايد گزارش مي‌دادند و به نظر من نادر است.
مردم فكر مي‌كردند كه روال كار اين است كه از داخل خودرو تاييد شود.
اين موارد نادر است. من هم يك بمي هستم. بعد از گذشت 10 سال ممكن است بعضي‌ها بنا بر احساس صحبت كنند. من اطمينان مي‌دهم كه شهرستان بسيار خوب و مستحكمي ساخته شده و در همه ابعاد محكم است و در ايران چنين شهر محكمي نداريم. شايد يكي، دو مورد هم ايراد بوده و در هر كاري آزمون و خطا وجود دارد. شايد يكي، دو مورد هم پيمانكار كوتاهي كرده اما دليل بر زير سوال بردن اصل كار نيست. فوندانسيون و اسكلت و تير‌آهن خانه‌هاي بم بسيار خوب و محكم است. من خانه‌هاي بم را ضعيف نمي‌بينم. مگر اينكه كسي بعد از اينكه ساخت واحد مسكوني‌اش تمام شده خودش به‌طور غيرقانوني كاري انجام داده كه البته در همان موارد هم شهرداري و نظام مهندسي بم وارد عمل و مانع شده‌اند. ما در بم خانه غير مقاوم در مقابل زلزله 6 ريشتري نداريم.
آقاي فرماندار، خانه‌ها غيرقانوني نبوده. من حداقل 10 اسكلت را ديدم و خواهش مي‌كنم كه شما را همراهي كنم تا از نزديك جوشكاري‌هاي غير اصولي را ببينيد.
ما نظام مهندسي و شهرداري بم را دعوت مي‌كنيم براي بازديد. اگر اين وضعي كه شما مي‌گوييد در 10 مورد اتفاق افتاده باشد ما مجموعه را از طريق مراجع قانوني به دادگاه معرفي مي‌كنيم.
اما اين اتفاق مربوط به 10 سال قبل است.
پيمانكار و مهندس ناظر مشخص است و تمام كارها شناسنامه داشته. يك فرد عام نمي‌تواند درباره جوشكاري اظهارنظر كند.
من به همراه يك مهندس ساختمان به محله‌هاي شهر رفتم.
من مي‌گويم اين موارد نادر است. نمي‌گويم نيست. شما در يك شهرستان با اين عظمت 10 مورد ديديد. اين 10 مورد را در مقابل 30 هزار خانوار ساكن بگذاريد. ما بين همين مردم زندگي مي‌كنيم. خود من هم در همان زمان خانه‌ام را ساختم. نمي‌گويم در بم كاستي نيست. كاستي هست. اما كارهاي خوب در بم خيلي بيشتر است. در 99 درصد موارد، خدمت انجام شده است. ظرف چهار سال بعد از زلزله اين شهر ساخته شد. حتي در ژاپن هم اين اتفاق نيفتاد. پس ايران اوج توانمندي خود را در يك بحران نشان داد.
در حال حاضر چند خانه در بم ممكن است اين مشكل را داشته باشند؟
تعداد را نمي‌دانم اما كم است. همه مردم در خانه‌شان هستند.
فكر مي‌كنيد از 33 هزار واحد مسكوني، چه تعداد نيمه‌تمام مانده باشد؟
اكثر مردم در خانه‌هايشان هستند. شايد اين خانه‌ها نيمه‌تمام، يك درصد خانه هم نباشد. تمام سكنه قانوني بم در خانه‌هايشان هستند.
ما هم درباره ساكنان بم صحبت مي‌كنيم.
بمي‌ها در خانه‌هايشان ساكن هستند. شايد نماي خانه يك نفر هنوز تكميل نشده باشد. حصار‌كشي تمام خانه‌ها تكميل شده است. من بازديدي داشتم و ديدم كه يك نفر در حاشيه شهر كانكس زده. پرسيدم خانه‌ات كجاست؟ معلوم شده كه رفته به روستا و امتيازي از دولت گرفته و مي‌خواهد در بم هم خانه داشته باشد كه امكان پذير نيست چون پرداخت وام‌ها ثبت مي‌شود.
با افرادي مواجه شدم كه در كانكس‌ها مستاجر بودند چون وام دريافتي كفاف ساختن خانه را نمي‌داده. اجاره دادن يا فروش كانكس‌ها قانوني بوده؟
كانكس‌ها مال خود مردم بود و از طرف دولت به رايگان در اختيارشان قرار گرفت. اين افراد هم از خارج شهر آمدند و مي‌گويند كه دولت به آنها خانه نداده است. من با دو سال تاخير ساخت خانه 85 متري‌ام را شروع كردم اما ساختم و تمام شد.
جمعيت در سن اشتغال بم چه رقمي است؟
دقيقا نمي‌دانم.
تركيب اشتغال شهر چگونه است؟
حدود 60 درصد مردم شهر مشغول كشاورزي و باغداري هستند. حدود 10 الي 20 درصد در مشاغل صنعتي و اقتصادي مشغولند و مابقي هم كارمند دولت هستند.
چه تعداد بيكار داريد؟
اگر در شهرستان بم نرخ بيكاري بر اساس سرشماري حدود 10 الي 13 درصد باشد، براي شهر بم هم همين رقم خواهد بود.
رقم كمي است؟
بايد كاهش يابد و بر اساس سياست‌هاي نظام بايد تك رقمي شود كه البته رشد داشته. تسهيلات خوبي براي اشتغال در بخش خصوصي اختصاص داده‌اند و به تدريج تا دو سال آينده به عدد تك رقمي مي‌رسيم اما تورم، مشكلاتي براي بخش صنعت ايجاد كرده است. البته اشتغال فصلي پابرجاست.
متوجه شدم كه تمام اين اقدامات در چند ماه اخير اتفاق افتاده و تا پيش از امسال كاري براي بم انجام نشده است.
من نمي‌دانم چه اتفاقي افتاده. مسوولان قبلي هم زحمت كشيدند.
در بم با هر كه مواجه مي‌شويم چند نفر از عزيزان خود را از دست داده. تعداد زيادي از سرپرستان خانوار در زلزله فوت كرده‌اند و نبود اين افراد مشكلاتي را براي وراث املاك ايجاد كرده. چرا مشكلات حقوقي اسناد مالكيت مردم حل نمي‌شود؟
سازمان ثبت اسناد در حال پيگيري است و حتي سندهاي عادي هم به سند اصلي و سندهاي چند برگي به تك برگي تبديل مي‌شود. اما اختلافات بين وراث موضوع قضايي است و به‌ويژه درباره ارث بايد قوه قضاييه نظر بدهد. تا به حال هم مراجعه‌يي نداشتيم وگرنه رايزني و رسيدگي مي‌كنيم.
بعضي موارد نه بر اساس سند و صرفا بر اساس كلام بوده و حالا افرادي هستند كه به همين دليل از تقسيم ارث محروم مانده و در كانكس زندگي مي‌كنند.
قانون بر اساس مستندات است و من هم نمي‌توانم دخالتي داشته باشم حتي اگر گفته‌ها بحق باشد. بايد اين تعهدات مكتوب مي‌شده. البته اغلب زمين‌هاي بم سند رسمي داشته اما قوه قضاييه هم شوراي حل اختلاف دارد و از محلي‌ها و هر روزنه ممكن تحقيق مي‌كند. موردي كه شما با آن مواجه شديد كه خيلي هم نادر بوده احتمالا خيلي بدشانس بوده.
ظاهرا من در تمام اين مدت فقط سراغ موارد نادر رفته‌ام چون تمام موارد از نظر شما نادر است. يكي از اتفاقاتي كه معمولا بعد از وقوع سوانح طبيعي با اين حجم در انتظار شدت يافتنش هستيم، وضعيت آسيب‌هاي اجتماعي است. شما حتما بايد به عنوان فرماندار رصدي براي وضعيت آسيب‌هاي اجتماعي در شهر بم داشته باشيد. به‌ويژه مساله حاشيه‌نشيني كه بعد از زلزله اتفاق افتاد و ساكنان روستاهاي اطراف به بم آمدند و مشكلاتي در مسير امداد‌رساني ايجاد كردند تا از كمك‌هاي امدادي سهمي بگيرند. وضعيت آسيب‌هاي اجتماعي در بم چگونه است؟
شما در شهر بم مشكلات 107 هزار نفر جمعيت را مي‌بينيد در حالي كه شايد در مركز يك استان مشكلات بسيار بيشتر از اين باشد و به چشم هم نيايد. البته من وجود حاشيه‌نشيني در بم را تاييد مي‌كنم. بعد از زلزله خيلي‌ها از اطراف آمدند تا از مزاياي بم استفاده كنند. آن زمان مردم درگير ساخت‌و‌ساز خانه‌شان بودند و افرادي، زمين‌هاي كشاورزي كه تغيير كاربري هم نداشت به مردم فروختند. مردم هم در همان زمين‌ها آلونك درست كردند. بعدها آلونك‌سازي را متوقف كرديم و منتظر تشكيل كارگروه هستيم و بايد سازوكارهاي مسكن اجتماعي دولت جديد ارسال شود تا بتوانيم اين افراد را از حاشيه‌ها منتقل كنيم و به واجدين شرايط خانه بدهيم. زيرا صرف‌نظر از حاشيه‌نشيني در حاشيه ارگ و منطقه گسل و ارگ قديم، از نظر تاريخ تمدني و حتي امداد‌رساني هم ما را با مشكل مواجه مي‌كنند. آن مناطق آب و برق دارد اما به دليل مشكلات خاص همان مناطق، تمام تلاش‌مان اين است كه ساماندهي را در منطقه شروع كنيم و خانواده‌ها را به سامان برسانيم. رسيدگي به آسيب‌هاي اجتماعي در آن مناطق در دستور كار ما است. متاسفانه دشمن هم اعتياد را از مواد سنتي به سمت مواد صنعتي هدايت كرده البته ما هم با ايجاد مراكز خاص و مركز ماده 16 براي معتادان متجاهر خياباني با كاهش چشمگير اعتياد مواجه شديم و با وجود آنكه مساله مواد مخدر در بم به عنوان مسير ترانزيت مطرح بوده اما با تلاش بر مسائل فرهنگي كاهش چشمگيري در حوزه اعتياد داشتيم.
مصرف مواد مخدر در بم كاهش داشته؟
مصرف و خريد و فروش مواد مخدر در مقايسه با 10 سال قبل و مثل ساير جرايم كاهش يافته. وقتي جرايم كم مي‌شود يعني شما روي مسائل فرهنگي و در شهر كار كرده‌ايد.
اگر آماري از افزايش جرايم نداريد شايد به اين دليل است كه جرايم زير زميني شده.
من بچه گوشه‌گوشه بم هستم. ما در بم مصرف سنتي مواد مخدر را داشتيم آن هم پدرها و مادرها و از قشر خاصي مصرف مي‌كرده‌اند. ما 32 هزار نفر از جمعيت‌مان را در زلزله از دست داديم. اگر بم زماني بارانداز مواد بوده به دليل زياد بودن خريد و فروش مواد مخدر نبوده بلكه كاروان اشرار تا نزديكي شهر مي‌آمده و براي تامين آذوقه توقف مي‌كرده كه همان موقع هم توسط ماموران انتظامي دستگير مي‌شده. مواد مخدر از سيستان و بلوچستان به بم مي‌آيد و در بم كشف مي‌شود. كشف بالاي مواد مخدر در بم نشانه فعاليت ماست.
آمار كشفيات 100 روزه بم چقدر است؟
آمار كشفيات مواد مخدر قابل گزارش نيست و بايد از شوراي هماهنگي استان بگيريد اما كشف بسيار زياد است. ممكن است بخشي از مواد از مسير بم بيايد اما براي ترانزيت است و نمي‌خواهند آن را به بم برسانند بلكه به جايي مي‌برند كه ارزش مالي آن افزايش پيدا كند. ما در بم براي اين كاروان سد معبر ايجاد مي‌كنيم و عمده مواد مخدري كه قرار است از اينجا ترانزيت شود توسط نيروي انتظامي ما كشف مي‌شود ولي براي خلافكاران هميشه راه گريز هست.
من در محله سياه خانه به هر خانه يي كه رفتم اعضاي آن معتاد بودند و جوان هاي هم توي خانه بودند
تمام خانه ها معتاد بودند؟
در محله سياه خانه ، بله .
چه مي‌كشيدند؟
بوي آميخته از كراك و ترياك را حس كردم .
چند خانه را رفتيد؟
حدود 15 خانه .
هر 15 خانه هم معتاد بودند ؟
در هر 15 خانه اين وضع را ديدم .
اگر يك نفر در يك خانه دخانيات استعمال كند تا 15 خانه آن طرف هم بوي دخانيات مي‌رود .
خانه‌ها با هم فاصله داشت.
امشب غروب مي‌رويم خانه فرماندار. ببينيد كه بو تا خانه فرماندار هم مي‌آيد. اما اينكه مي‌گوييد سراغ 15 خانه رفتيد و هر 15 خانه...
عجيب نيست چون ممكن است شما آمار مراجعات داوطلبانه يا اجباري درمان اعتياد را داشته باشيد اما تعدادي از معتادان نمي‌خواهند ترك كنند و ذات اعتياد اين است كه پنهان بماند.
باورم نمي‌شود. من نمي‌خواهم چيزي را پنهان كنم اما به عنوان كسي كه سال‌ها در بم زندگي مي‌كند اين مشاهدات، زير زميني هم نيست. من حاضرم همراه شما بيايم. سياه‌خانه را ديگران سر زبان انداختند. ممكن است در يك محل 10 نفر مشكلي داشته باشند اما محل را تحت الشعاع قرار مي‌دهند. شايد مصرف اين افرادي كه شما ديديد تفنني بوده اما در مجموع مي‌گويم كه كاهش اين مسائل در بم بسيار چشمگير است و البته از آن طرف هر چه كار مي‌كنيم دشمن هم بيكار نمي‌ماند. هر روز آمارهاي كشف بايد براي من بيايد و تا امروز افزايشي در اين آمارها نديدم.
آمار 3 ماهه يا شش ماهه طلاق در بم را داريد؟
در حال حاضر ندارم و بايد از حوزه قضايي بگيريد زيرا آنجا ثبت مي‌شود و البته آمار دقيق نيست.
خط فقر در شهر بم چه رقمي است؟
يك چيزهايي اصلا در اختيار من نيست. بم، شهر اقتصادي است. مردم همان دانه خرما را هم بخورند بازدهي دارد.
البته اگر آن دانه خرما آرد مي‌شد و براي دام و طيور استفاده مي‌شد بازدهي بيشتري داشت.
استفاده مي‌شود.
نه چندان.
كار را شروع كرده‌ايم. دفعه بعد كه به بم آمديد بدانيد كه اين اتفاقات در بم افتاده.
تمام اين اتفاقات مربوط به ماه‌هاي اخير است آقاي فرماندار. در 10 سال گذشته كاري براي شهر انجام نشده.
بم در حال حاضر در حال رسيدن به تعادل است.
توليد خرما در بم مربوط به يك سال و 10 سال گذشته نبوده اما در شهرك صنعتي بم فقط مي‌شود سراغ سردخانه نگهداري خرما را گرفت. آيا تعريف شهرك صنعتي اين است كه فقط سردخانه نگهداري خرما داشته باشد؟
دنبال اين هستيم كه دسته‌بندي و شهد‌گيري خرما هم در شهرك صنعتي داير شود. حرف شما درست است. بايد از ظرفيت‌ها بهينه‌تر استفاده كنيم و در حال تلاش هستيم. تغييرات به تدريج اتفاق مي‌افتد. همه خوب كار كردند اما اين شهر يك‌باره ساختارها را از دست داد. همان سردخانه هم نابود شده بود و دوباره ايجاد شد چون حفظ و نگهداري خرما براي بم مهم بود. ما از خط فقر در بم تعريفي نداريم. چون توان و نيروي انساني خوبي داريم.
يعني جمعيت زير خط فقر نداريد؟
من آماري به عنوان زير خط فقر ندارم.
خط فقر در بم چه رقمي است؟
درآمد كمتر از قانون كار زير خط فقر محسوب مي‌شود. خط فقر شهرستاني و استاني را نداريم. اقتصاددانان مي‌گويند كه خط فقر استان كرمان درآمد كمتر از يك ميليون و 50 هزار تومان است كه البته اين اظهارنظر هم رسمي نيست.
آمار سرقت را داريد؟
آمار سرقت‌مان هم كم شده. در 19 روز گذشته چهار سرقت داشتيم كه هر چهار مورد را كشف كرديم.
نسبت به 19 روز سال گذشته در ماه آذر چقدر كاهش داشته؟
كاهش صددرصدي بوده.
بايد رقم داشته باشيد و آمار امسال را در مقايسه با دوره مشابه سال گذشته بگوييد.
شهر ما نياز به معرفي دارد كه بتوانيم سرمايه‌گذار وارد كنيم. من نبايد از آمار سرقت در بم براي شما بگويم. من نبايد درباره آسيب‌هاي اجتماعي در بم براي شما بگويم چون اين اتفاقات همه جاي ايران هست. مطرح كردن حاشيه‌نشيني در بم، به بم ضرر مي‌رساند. مطرح كردن وضعيت اعتياد در بم، به درد بم نمي‌خورد. بايد به درد بم برسيم و كارهاي اقتصادي و فرهنگي انجام دهيم تا هر آسيبي هم كه هست حذف شود و جامعه به سمت پويايي برود. شما به خاطر جان باختگان بم، زيبايي‌هاي بم را به كشور معرفي كنيد كه به كمك ما بيايند و سرمايه‌گذار بداند كه بم، امن و هماهنگ براي سرمايه‌گذاري است. ما نيازمند تقويت شادي و نشاط و حضور تشكل‌هاي مردمي در بم هستيم
جمعيت شهر بم پيش از زلزله 5 دي 82 چه رقمي بود و امروز چه تعداد در شهر ساكن هستند؟
قبل از سال 82 جمعيت شهرستان بم حدود 400 هزار نفر بود. در زلزله سال 82، حدود 32 هزار نفر از ساكنان شهر بم جان باختند. امروز جمعيت شهر بم 107 هزار نفر است.
داستان استان شدن بم چيست كه مردم درباره آن صحبت مي‌كردند؟ آيا اين امكان با توجه به جمعيت شهرستان بم وجود داشته؟
بم بيش از 9 هزار سال قدمت دارد. كاوش‌ها، 3 هزار سال زندگي در ارگ قديم بم را ثبت كرده و سال 1318 كه وزارت داخله تشكيل شده، با تقسيم كشور به 10 استان، كرمان استان هشتم كشور بوده كه بم هم مركز مجموعه هرمزگان و خاش و چند شهرستان همجوار به شمار مي‌آمده. انتظار مردم بم اين است كه شرق استان كرمان مورد توجه قرار گيرد كه البته تبديل شدن بم به استان، حتما از نظر قانوني نيازمند ظرفيت‌هاي خاص خود بوده و بايد در تقسيمات كشوري از نظر جمعيت و مسافت توجيه داشته باشد. اما به هر حال تبديل شدن بم به استان، يك احساس مردمي است.
تبديل شدن يك شهر به استان نيازمند زير ساخت‌هايي است و شهر بايد به شاخص‌هاي توسعه دست پيدا كند تا بتواند جايگاهي بين 31 استان كشور داشته باشد. آنچه من در شهر ديدم فقر نبود آقاي فرماندار. محروميت بود. مردم بم از ساده‌ترين امكانات محروم هستند. به عنوان نمونه تنها چند خيابان و كوچه‌هاي منتهي به آن آسفالت كامل دارند اما اكثر خيابان‌ها خاكي است. البته خرابي‌هاي ناشي از زلزله واقعا قابل انكار نيست اما آسفالت خيابان‌ها، ساده‌ترين شاخص توسعه يك شهر است كه به نظر مي‌رسد محروميت بم از چنين شاخص‌هايي نخستين مانع براي هدايت بم به سمت قرار گرفتن در مقام يك استان شدن باشد.
اما ظرفيت‌هاي خوبي در شهر ايجاد شده. امروز سرانه ورزشي بم 5/1 متر مربع است كه در مقايسه با مركز استان، 60 سانت بيشتر است. ما بزرگ‌ترين مجموعه ورزشي را در بم داريم. از اواسط 91 تا امروز بيش از 50 درصد خيابان‌هاي اصلي شهر و كوچه‌ها آسفالت شده. ابتداي سال 92 و بعد از پيگيري‌هاي استاندار و نماينده بم در مجلس، 72 ميليارد تومان به بخش‌هاي مختلف بم تزريق شد و 5/20 ميليارد تومان هم براي آسفالت اختصاص يافت اما با مشكلات ناشي از تحريم مواجه شديم و قراردادها دچار مشكلاتي شد وگرنه صددرصد هزينه آسفالت از سوي دولت پرداخت شده بود.
تخصيص صددرصد بود؟
20ميليارد تومان تخصيص از مجموعه بودجه تكميل بازسازي بم بود كه ربطي به ساير اعتبارات نداشت. اگر با مشكلات تحريم و افزايش قيمت قير و مصالح مواجه نشده بوديم تا امروز آسفالت شهر تكميل شده بود. امروز اكثر كوچه‌هاي بالاي 16 متر آسفالت است و كوچه‌هاي كمتر از 12 متر هم مشاركت مردمي بوده كه بخشي از آنها هم آسفالت شده. اما براي تكميل عمران شهري‌مان هنوز نيازمند 100 ميليارد تومان اعتبار هستيم. با اين حال، كارهاي بزرگي در بم انجام شده. بم، مقاوم‌ترين، مدرن‌ترين و مستحكم‌ترين شهرستاني است كه از زير آوار بيرون آمده. كجاي جهان توانستند بعد از 6 سال چنين شهرستاني بسازند؟
چرا سهم بم تا اين حد از توسعه در كشور پايين است؟
چه سهمي؟
شما چند فرزند داريد آقاي فرماندار؟
دو فرزند. 12 ساله و 15 ساله.
پس فرزند نوجوان‌تان علاقه‌مند به رفتن سينماست. بچه‌هايتان را كدام سينما مي‌بريد؟
الان فناوري به‌روز شده. در طول 4 ماه گذشته، 20 شبكه ديجيتال به خانه‌هاي مردم بم آورديم و امروز 20 شبكه تلويزيوني و 10 كانال راديويي بخشي از نيازهاي مردم را پوشش داده است. شبكه رسانه‌هاي تصويري هم داير شده است. قبل از زلزله در شهر دو سينما داشتيم. سينماي شهر تماشا و سينماي متعلق به مرحوم هرندي. صاحبان سينماي مرحوم هرندي ديگر تمايلي به ساخت سينما نداشتند اما براي ساخت سينماي شهر تماشا، راه‌اندازي ساختار فيزيكي مربوط به بخش خصوصي است و بخش خصوصي هم نيازمند سرمايه‌گذاري است كه دولت تسهيلاتي در اختيار متقاضي گذاشت و مي‌توانيد برويد و ببينيد كه فوندانسيون و تيرهاي سينما گذاشته شده.
بخشي از تسهيلات هم در حال پيگيري است تا يك سينما در بم شكل بگيرد. البته در كنار پيگيري براي راه‌اندازي سينما فضا را براي مردم پر كرديم. يك مجتمع فرهنگي هنري راه انداختيم و مجموعه فرهنگسراي بانوان تا سه ماه آينده در بم راه مي‌افتد و فقط حصار‌كشي‌اش مانده. حوزه هنري را در بم راه انداختيم و هر ماه برنامه‌هاي فرهنگي هنري در بم اجرا مي‌شود. طي هفته فرهنگي بم، با هماهنگي مردم، مفاخر و ظرفيت‌هاي فرهنگي بم را معرفي كرديم. گرچه اين كارها كافي نيست اما گام‌هاي بلندي برداشته شده. خود من هم از حوزه فرهنگ به اين مجموعه آمدم و نگاهم، عمراني اقتصادي با پيوست فرهنگي است. پارك‌هاي شهر را ساماندهي كرديم و ايجاد چندين پارك محله در دستور كار قرار دارد. يك شهر بازي هم داريم.
10 سال البته زمان كمي نيست براي بازسازي.
اما حجم كار را در نظر بگيريد. يك شهر كاملا ويران كه بايد بازسازي روحي و اقتصادي مي‌شد. در حال حاضر بيشترين زمينه را براي جذب سرمايه‌گذاري در بم ايجاد كرده‌ايم. بهترين مجموعه خودروسازي را در بم داريم كه 32 نوع خودرو توليد مي‌كند و بيش از 5 هزار نفر فقط در خودروسازي مشغول كار هستند. براي اشتغال مردم هم كار كرديم و بيش از 200 مجموعه نگهداري و 10 مجموعه فرآوري خرما در بم وجود دارد. براي جذب سرمايه‌گذاران داخلي و بمي‌هاي مقيم خارج هم زمينه‌سازي شده و امروز املاك بم هم ترقي كرده. بازار بم شكل گرفته و 6 هزار كسبه مشغول كار هستند. بمي‌ها برگشتند و دارند شهرشان را مي‌سازند. كاستي‌هاي اقتصادي و اجتماعي در حال جبران است.
با نگاهي كه دولت و استاندار جديد در حوزه اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي دارند وضعيت بم بهتر از اين خواهد شد. فرودگاه بم كه در زمان زلزله بسيار قدرتمند بود، مي‌تواند به يك فرودگاه بين‌المللي تبديل شود. تا امروز صددرصد آوار‌برداري ارگ قديم انجام شده و در حال مرمت است كه از مسوولان كشوري هم دعوت كرديم روز 5 دي ماه بازديدي از ارگ قديم داشته باشند. رويكرد امنيتي در بم بسيار مناسب است و در كاهش ناامني رتبه بالاي كشوري را كسب كرده‌ايم. البته هنوز يك مساله موجب نگراني مردم بم است و آن اينكه مردم بم قبل از زلزله تسهيلات بانكي گرفته بودند و بعد از زلزله تمام سرمايه‌شان را از دست دادند و نتوانستند اين تسهيلات را پرداخت كنند و امروز وام‌ها سه برابر افزايش يافته. توقع مردم از دولت اين است كه تسهيلات قبل از زلزله بخشيده شود. مردم بعد از زلزله هم وام بازسازي گرفتند كه همان اقساط وام زلزله را هم نمي‌توانند بپردازند و امروز بانك‌ها استعلام تسويه حساب مي‌خواهند.
به ياد دارم كه تا چند سال قبل اين هشدار مطرح بود كه بهتر است مسافران از عصر به بعد در جاده بم كرمان نباشند.
امروز امن‌ترين شهرستان استان هستيم و همين اتفاق زمينه‌ساز سرمايه‌گذاري و فعاليت اقتصادي در بم شده است. آماده‌ايم تمام امكانات شهر را در اختيار سرمايه‌گذاران قرار دهيم و همكاري كنيم.
در چه بخـش‌هايي مي‌تـوانـند سرمايه‌گذاري كنند؟
در حوزه فرآوري خرما.سالانه بيش از 200 هزار تن توليد خرما داريم و در 6 ماه اول ا مسال 20 هزار تن صادرات داشتيم كه پيش‌بيني مي‌كنيم تا پايان سال به 50 هزار تن برسد. مي‌خواهيم همايش بزرگ آژانس‌هاي مسافرتي را در بم برگزار كنيم كه مديران آژانس‌ها ضمن آشنايي با بم، تورهايشان را به اين سمت هدايت كنند. برويد و بزرگ‌ترين قنات را در بروات ببينيد كه از يك قنات، 500 ليتر در ثانيه آب استحصال مي‌شود در حالي كه اين ميزان براي موتور پمپ 30 ليتر آب در ثانيه است.
پس چرا براي لايروبي قنات‌هايتان، امكانات در اختيار افراد نمي‌گذاريد و پيشنهاد استفاده از موتور پمپ و حفر چاه مي‌دهيد؟
ما هيچ پيشنهادي نداديم مگر براي قنات‌هايي كه ديگر توليد نداشته. تمام توان ما براي حفظ قنوات است و دولت هم براي حفظ و لايروبي تمام قنات‌ها بودجه گذاشته است. در هيچ نقطه‌يي، دولت پشتيباني از قنات را تعطيل نكرده اما بعضي قنات‌ها به هيچ‌وجه جواب نداده و استحصال نداشته بنابراين مردم براي حفظ زندگي‌شان متقاضي حفر چاه شدند.
اما من با افرادي صحبت كردم كه مي‌خواستند با كمك مقني لايروبي قنات‌شان را انجام دهند اما اداره مربوط گفته چرا مي‌خواهي لايروبي كني؟ ما به تو موتور پمپ مي‌دهيم.
شايد كارشناس بي‌اطلاعي بوده. اداره آبياري ما سعي مي‌كند مجوز موتور پمپ ندهد. مگر زماني كه كارشناس تاييد كرد كه هزينه كردن براي اين قنات بي‌تاثير است و پيشنهاد چاه مي‌دهد.
در حال حاضر چند قنات با اين مشكل مواجه است كه دادن هزينه لايروبي، هدردهي سرمايه است و موتور پمپ جايگزين مي‌شود؟
شهرستان بم حداقل دو دهه خشكسالي داشته و روند خشكسالي هم ادامه دارد. علاوه بر آنكه شهرستان كويري هستيم و بم با افت شديد منابع آبي مواجه است و افت منابع آبي در بازدهي قنات‌هايمان تاثير داشته و قنوات خشك شده. در مجموعه بروات شش قنات خشك شده. طي 10 الي 20 سال گذشته در مجموعه شهر 20 الي 30 قنات خشك شده اما رويكرد اين بوده كه قنوات حفظ شود در غير اين‌صورت از بعد تاريخي و تمدن و حتي از بعد ارزش منابع آبي با مشكلات جدي مواجه مي‌شويم.
در حال حاضر چند قنات در حال خشك شدن است كه هزينه كرد براي لايروبي‌شان بي‌فايده است؟
از مجموع 60 رشته قنات، حدود 20 قنات خشك شده يا در حال خشك شدن است البته در شهر بم شايد 20 قنات داشته باشيم كه 90 درصد آنها آب دارد.
آقاي فرماندار نگفتيد. بچه‌هاي شما كدام سينما مي‌روند؟
بچه‌هاي من سينما نمي‌روند. با همين شبكه‌هاي ديجيتال برنامه‌هايشان پر شده. در حال حاضر براي ساخت سينما فقط يك متقاضي داريم كه او هم دنبال تسهيلات ارزان قيمت است. بارها با مسوولان ارشاد استان مكاتبه كرديم و گفتند در دستور كار قرار گرفته. قول‌هاي مساعدي هم دادند و اميدواريم با رويكرد جديد، مشكل سينماي بم حل شود. مردم بم فرهنگ سينما و برنامه هنري را دارند اما از كار بي‌كيفيت استقبال نمي‌كنند. در هفته فرهنگي بم بيش از نيمي از مردم شركت كردند.
چون تفريح ديگري در شهر نيست.
هم تفريح ديگري نيست هم كيفيت برنامه‌ها خوب بوده. مردم بم كيفيت برنامه را مي‌شناسند. علاوه بر اينها، از محيط‌هاي تفريحي هم استقبال مي‌كنند. فاصله ارگ جديد با شهر 12 كيلومتر است كه استخر و درياچه و آلاچيق دارد. در خود بم هم چند پارك داريم.
ابتداي ورودي شهر يك شهربازي ديدم كه تمام وسايلش دست دوم است و شنيدم كه مردم هم استقبال نكرده‌اند.
بله مستهلك است و تا استاندارد نشود اجازه استفاده نمي‌دهيم. متاسفانه در سنوات قبل، پيمانكار وسايل دست دوم آورده كه به‌شدت با او برخورد شده اما سالن سرپوشيده بازي با بهترين امكانات تا پايان سال توسط بخش خصوصي راه مي‌افتد و يكي از اولويت‌هاي ما است كه شهر بازي به سامان برسد. ما هم دنبال شادي و نشاط مردم هستيم و در شرايط كنوني بايد روحيه شادي و نشاط و عاطفي و اجتماعي مردم تقويت شود تا مردم بتوانند از رفاه اجتماعي بيشتري برخوردار شوند. هنوز بخشي از عمران شهري باقي مانده كه البته بعد از زلزله دولت و نظام بايد در ابتدا براي خانه و كاشانه مردم فكري مي‌كرد.
كه براي آن هم به‌طور كامل كار نشده.
بايد تسهيلات بازسازي به‌موقع مورد استفاده قرار مي‌گرفت. متاسفانه شهرستان بم نخستين تجربه مديريت بحران كلان بود. پيمانكاراني از شهرستان‌هاي ديگر آمدند و پول مردم را گرفتند.
و سازه‌هاي غير‌مقاوم تحويل دادند.
و بخشي از پول مردم را هم ندادند و به همين دليل هم بسياري از مردم بي‌خانه ماندند در حالي كه دولت تسهيلات داد. اما پيمانكاران مربوط به دولت نبودند و به‌طور مستقيم به مردم مراجعه مي‌كرد و مردم خودشان پيمانكار را انتخاب مي‌كردند. بعضي ساختمان‌ها به همين دليل نيمه‌كاره باقي ماند. دولت پول را داد اما اين پول ماند و با افزايش قيمت مصالح، ديگر تكميل خانه در توان مردم نبود.
من اسكلت‌هايي ديدم كه حتي اگر ساخته شود هم يك خانه مقاوم تحويل مردم نخواهد داد. علاوه بر آنكه بعد از اين سال‌ها اين اسكلت‌ها زير باد و باران فرسوده شده و اگر ساخته شود هم، ساختمان، مستهلك است. جوشكاري‌هايي ديدم كه مقاوم نبود و آسيب‌پذير بود. نقشه‌هاي سنگين به اين مردم تحويل داده شد كه در صورت ساخت، يك امكان بسيار بالقوه براي نابودي تمام ساكنان خانه‌هاست. مردم مي‌گفتند كه برخي مهندسان ناظر از داخل خودرو مراحل ساخت را تاييد مي‌كردند. شايد به همين علت تا امروز اقساطي از مردم دريافت نشده چون دولت مي‌دانسته كه ساختمان‌ها با چه شرايطي ساخته شده و مردم بم در زلزله‌هاي بعدي هم در معرض خطر قرار دارند.
شايد نظر شما اين باشد. تمام مراحل ساخت فاز به فاز توسط مهندس ناظر چك شده. اگر موارد اينچنين بوده كه مردم بايد گزارش مي‌دادند و به نظر من نادر است.
مردم فكر مي‌كردند كه روال كار اين است كه از داخل خودرو تاييد شود.
اين موارد نادر است. من هم يك بمي هستم. بعد از گذشت 10 سال ممكن است بعضي‌ها بنا بر احساس صحبت كنند. من اطمينان مي‌دهم كه شهرستان بسيار خوب و مستحكمي ساخته شده و در همه ابعاد محكم است و در ايران چنين شهر محكمي نداريم. شايد يكي، دو مورد هم ايراد بوده و در هر كاري آزمون و خطا وجود دارد. شايد يكي، دو مورد هم پيمانكار كوتاهي كرده اما دليل بر زير سوال بردن اصل كار نيست. فوندانسيون و اسكلت و تير‌آهن خانه‌هاي بم بسيار خوب و محكم است. من خانه‌هاي بم را ضعيف نمي‌بينم. مگر اينكه كسي بعد از اينكه ساخت واحد مسكوني‌اش تمام شده خودش به‌طور غيرقانوني كاري انجام داده كه البته در همان موارد هم شهرداري و نظام مهندسي بم وارد عمل و مانع شده‌اند. ما در بم خانه غير مقاوم در مقابل زلزله 6 ريشتري نداريم.
آقاي فرماندار، خانه‌ها غيرقانوني نبوده. من حداقل 10 اسكلت را ديدم و خواهش مي‌كنم كه شما را همراهي كنم تا از نزديك جوشكاري‌هاي غير اصولي را ببينيد.
ما نظام مهندسي و شهرداري بم را دعوت مي‌كنيم براي بازديد. اگر اين وضعي كه شما مي‌گوييد در 10 مورد اتفاق افتاده باشد ما مجموعه را از طريق مراجع قانوني به دادگاه معرفي مي‌كنيم.
اما اين اتفاق مربوط به 10 سال قبل است.
پيمانكار و مهندس ناظر مشخص است و تمام كارها شناسنامه داشته. يك فرد عام نمي‌تواند درباره جوشكاري اظهارنظر كند.
من به همراه يك مهندس ساختمان به محله‌هاي شهر رفتم.
من مي‌گويم اين موارد نادر است. نمي‌گويم نيست. شما در يك شهرستان با اين عظمت 10 مورد ديديد. اين 10 مورد را در مقابل 30 هزار خانوار ساكن بگذاريد. ما بين همين مردم زندگي مي‌كنيم. خود من هم در همان زمان خانه‌ام را ساختم. نمي‌گويم در بم كاستي نيست. كاستي هست. اما كارهاي خوب در بم خيلي بيشتر است. در 99 درصد موارد، خدمت انجام شده است. ظرف چهار سال بعد از زلزله اين شهر ساخته شد. حتي در ژاپن هم اين اتفاق نيفتاد. پس ايران اوج توانمندي خود را در يك بحران نشان داد.
در حال حاضر چند خانه در بم ممكن است اين مشكل را داشته باشند؟
تعداد را نمي‌دانم اما كم است. همه مردم در خانه‌شان هستند.
فكر مي‌كنيد از 33 هزار واحد مسكوني، چه تعداد نيمه‌تمام مانده باشد؟
اكثر مردم در خانه‌هايشان هستند. شايد اين خانه‌ها نيمه‌تمام، يك درصد خانه هم نباشد. تمام سكنه قانوني بم در خانه‌هايشان هستند.
ما هم درباره ساكنان بم صحبت مي‌كنيم.
بمي‌ها در خانه‌هايشان ساكن هستند. شايد نماي خانه يك نفر هنوز تكميل نشده باشد. حصار‌كشي تمام خانه‌ها تكميل شده است. من بازديدي داشتم و ديدم كه يك نفر در حاشيه شهر كانكس زده. پرسيدم خانه‌ات كجاست؟ معلوم شده كه رفته به روستا و امتيازي از دولت گرفته و مي‌خواهد در بم هم خانه داشته باشد كه امكان پذير نيست چون پرداخت وام‌ها ثبت مي‌شود.
با افرادي مواجه شدم كه در كانكس‌ها مستاجر بودند چون وام دريافتي كفاف ساختن خانه را نمي‌داده. اجاره دادن يا فروش كانكس‌ها قانوني بوده؟
كانكس‌ها مال خود مردم بود و از طرف دولت به رايگان در اختيارشان قرار گرفت. اين افراد هم از خارج شهر آمدند و مي‌گويند كه دولت به آنها خانه نداده است. من با دو سال تاخير ساخت خانه 85 متري‌ام را شروع كردم اما ساختم و تمام شد.
جمعيت در سن اشتغال بم چه رقمي است؟
دقيقا نمي‌دانم.
تركيب اشتغال شهر چگونه است؟
حدود 60 درصد مردم شهر مشغول كشاورزي و باغداري هستند. حدود 10 الي 20 درصد در مشاغل صنعتي و اقتصادي مشغولند و مابقي هم كارمند دولت هستند.
چه تعداد بيكار داريد؟
اگر در شهرستان بم نرخ بيكاري بر اساس سرشماري حدود 10 الي 13 درصد باشد، براي شهر بم هم همين رقم خواهد بود.
رقم كمي است؟
بايد كاهش يابد و بر اساس سياست‌هاي نظام بايد تك رقمي شود كه البته رشد داشته. تسهيلات خوبي براي اشتغال در بخش خصوصي اختصاص داده‌اند و به تدريج تا دو سال آينده به عدد تك رقمي مي‌رسيم اما تورم، مشكلاتي براي بخش صنعت ايجاد كرده است. البته اشتغال فصلي پابرجاست.
متوجه شدم كه تمام اين اقدامات در چند ماه اخير اتفاق افتاده و تا پيش از امسال كاري براي بم انجام نشده است.
من نمي‌دانم چه اتفاقي افتاده. مسوولان قبلي هم زحمت كشيدند.
در بم با هر كه مواجه مي‌شويم چند نفر از عزيزان خود را از دست داده. تعداد زيادي از سرپرستان خانوار در زلزله فوت كرده‌اند و نبود اين افراد مشكلاتي را براي وراث املاك ايجاد كرده. چرا مشكلات حقوقي اسناد مالكيت مردم حل نمي‌شود؟
سازمان ثبت اسناد در حال پيگيري است و حتي سندهاي عادي هم به سند اصلي و سندهاي چند برگي به تك برگي تبديل مي‌شود. اما اختلافات بين وراث موضوع قضايي است و به‌ويژه درباره ارث بايد قوه قضاييه نظر بدهد. تا به حال هم مراجعه‌يي نداشتيم وگرنه رايزني و رسيدگي مي‌كنيم.
بعضي موارد نه بر اساس سند و صرفا بر اساس كلام بوده و حالا افرادي هستند كه به همين دليل از تقسيم ارث محروم مانده و در كانكس زندگي مي‌كنند.
قانون بر اساس مستندات است و من هم نمي‌توانم دخالتي داشته باشم حتي اگر گفته‌ها بحق باشد. بايد اين تعهدات مكتوب مي‌شده. البته اغلب زمين‌هاي بم سند رسمي داشته اما قوه قضاييه هم شوراي حل اختلاف دارد و از محلي‌ها و هر روزنه ممكن تحقيق مي‌كند. موردي كه شما با آن مواجه شديد كه خيلي هم نادر بوده احتمالا خيلي بدشانس بوده.
ظاهرا من در تمام اين مدت فقط سراغ موارد نادر رفته‌ام چون تمام موارد از نظر شما نادر است. يكي از اتفاقاتي كه معمولا بعد از وقوع سوانح طبيعي با اين حجم در انتظار شدت يافتنش هستيم، وضعيت آسيب‌هاي اجتماعي است. شما حتما بايد به عنوان فرماندار رصدي براي وضعيت آسيب‌هاي اجتماعي در شهر بم داشته باشيد. به‌ويژه مساله حاشيه‌نشيني كه بعد از زلزله اتفاق افتاد و ساكنان روستاهاي اطراف به بم آمدند و مشكلاتي در مسير امداد‌رساني ايجاد كردند تا از كمك‌هاي امدادي سهمي بگيرند. وضعيت آسيب‌هاي اجتماعي در بم چگونه است؟
شما در شهر بم مشكلات 107 هزار نفر جمعيت را مي‌بينيد در حالي كه شايد در مركز يك استان مشكلات بسيار بيشتر از اين باشد و به چشم هم نيايد. البته من وجود حاشيه‌نشيني در بم را تاييد مي‌كنم. بعد از زلزله خيلي‌ها از اطراف آمدند تا از مزاياي بم استفاده كنند. آن زمان مردم درگير ساخت‌و‌ساز خانه‌شان بودند و افرادي، زمين‌هاي كشاورزي كه تغيير كاربري هم نداشت به مردم فروختند. مردم هم در همان زمين‌ها آلونك درست كردند. بعدها آلونك‌سازي را متوقف كرديم و منتظر تشكيل كارگروه هستيم و بايد سازوكارهاي مسكن اجتماعي دولت جديد ارسال شود تا بتوانيم اين افراد را از حاشيه‌ها منتقل كنيم و به واجدين شرايط خانه بدهيم. زيرا صرف‌نظر از حاشيه‌نشيني در حاشيه ارگ و منطقه گسل و ارگ قديم، از نظر تاريخ تمدني و حتي امداد‌رساني هم ما را با مشكل مواجه مي‌كنند. آن مناطق آب و برق دارد اما به دليل مشكلات خاص همان مناطق، تمام تلاش‌مان اين است كه ساماندهي را در منطقه شروع كنيم و خانواده‌ها را به سامان برسانيم. رسيدگي به آسيب‌هاي اجتماعي در آن مناطق در دستور كار ما است. متاسفانه دشمن هم اعتياد را از مواد سنتي به سمت مواد صنعتي هدايت كرده البته ما هم با ايجاد مراكز خاص و مركز ماده 16 براي معتادان متجاهر خياباني با كاهش چشمگير اعتياد مواجه شديم و با وجود آنكه مساله مواد مخدر در بم به عنوان مسير ترانزيت مطرح بوده اما با تلاش بر مسائل فرهنگي كاهش چشمگيري در حوزه اعتياد داشتيم.
مصرف مواد مخدر در بم كاهش داشته؟
مصرف و خريد و فروش مواد مخدر در مقايسه با 10 سال قبل و مثل ساير جرايم كاهش يافته. وقتي جرايم كم مي‌شود يعني شما روي مسائل فرهنگي و در شهر كار كرده‌ايد.
اگر آماري از افزايش جرايم نداريد شايد به اين دليل است كه جرايم زير زميني شده.
من بچه گوشه‌گوشه بم هستم. ما در بم مصرف سنتي مواد مخدر را داشتيم آن هم پدرها و مادرها و از قشر خاصي مصرف مي‌كرده‌اند. ما 32 هزار نفر از جمعيت‌مان را در زلزله از دست داديم. اگر بم زماني بارانداز مواد بوده به دليل زياد بودن خريد و فروش مواد مخدر نبوده بلكه كاروان اشرار تا نزديكي شهر مي‌آمده و براي تامين آذوقه توقف مي‌كرده كه همان موقع هم توسط ماموران انتظامي دستگير مي‌شده. مواد مخدر از سيستان و بلوچستان به بم مي‌آيد و در بم كشف مي‌شود. كشف بالاي مواد مخدر در بم نشانه فعاليت ماست.
آمار كشفيات 100 روزه بم چقدر است؟
آمار كشفيات مواد مخدر قابل گزارش نيست و بايد از شوراي هماهنگي استان بگيريد اما كشف بسيار زياد است. ممكن است بخشي از مواد از مسير بم بيايد اما براي ترانزيت است و نمي‌خواهند آن را به بم برسانند بلكه به جايي مي‌برند كه ارزش مالي آن افزايش پيدا كند. ما در بم براي اين كاروان سد معبر ايجاد مي‌كنيم و عمده مواد مخدري كه قرار است از اينجا ترانزيت شود توسط نيروي انتظامي ما كشف مي‌شود ولي براي خلافكاران هميشه راه گريز هست.
من در محله سياه خانه به هر خانه يي كه رفتم اعضاي آن معتاد بودند و جوان هاي هم توي خانه بودند
تمام خانه ها معتاد بودند؟
در محله سياه خانه ، بله .
چه مي‌كشيدند؟
بوي آميخته از كراك و ترياك را حس كردم .
چند خانه را رفتيد؟
حدود 15 خانه .
هر 15 خانه هم معتاد بودند ؟
در هر 15 خانه اين وضع را ديدم .
اگر يك نفر در يك خانه دخانيات استعمال كند تا 15 خانه آن طرف هم بوي دخانيات مي‌رود .
خانه‌ها با هم فاصله داشت.
امشب غروب مي‌رويم خانه فرماندار. ببينيد كه بو تا خانه فرماندار هم مي‌آيد. اما اينكه مي‌گوييد سراغ 15 خانه رفتيد و هر 15 خانه...
عجيب نيست چون ممكن است شما آمار مراجعات داوطلبانه يا اجباري درمان اعتياد را داشته باشيد اما تعدادي از معتادان نمي‌خواهند ترك كنند و ذات اعتياد اين است كه پنهان بماند.
باورم نمي‌شود. من نمي‌خواهم چيزي را پنهان كنم اما به عنوان كسي كه سال‌ها در بم زندگي مي‌كند اين مشاهدات، زير زميني هم نيست. من حاضرم همراه شما بيايم. سياه‌خانه را ديگران سر زبان انداختند. ممكن است در يك محل 10 نفر مشكلي داشته باشند اما محل را تحت الشعاع قرار مي‌دهند. شايد مصرف اين افرادي كه شما ديديد تفنني بوده اما در مجموع مي‌گويم كه كاهش اين مسائل در بم بسيار چشمگير است و البته از آن طرف هر چه كار مي‌كنيم دشمن هم بيكار نمي‌ماند. هر روز آمارهاي كشف بايد براي من بيايد و تا امروز افزايشي در اين آمارها نديدم.
آمار 3 ماهه يا شش ماهه طلاق در بم را داريد؟
در حال حاضر ندارم و بايد از حوزه قضايي بگيريد زيرا آنجا ثبت مي‌شود و البته آمار دقيق نيست.
خط فقر در شهر بم چه رقمي است؟
يك چيزهايي اصلا در اختيار من نيست. بم، شهر اقتصادي است. مردم همان دانه خرما را هم بخورند بازدهي دارد.
البته اگر آن دانه خرما آرد مي‌شد و براي دام و طيور استفاده مي‌شد بازدهي بيشتري داشت.
استفاده مي‌شود.
نه چندان.
كار را شروع كرده‌ايم. دفعه بعد كه به بم آمديد بدانيد كه اين اتفاقات در بم افتاده.
تمام اين اتفاقات مربوط به ماه‌هاي اخير است آقاي فرماندار. در 10 سال گذشته كاري براي شهر انجام نشده.
بم در حال حاضر در حال رسيدن به تعادل است.
توليد خرما در بم مربوط به يك سال و 10 سال گذشته نبوده اما در شهرك صنعتي بم فقط مي‌شود سراغ سردخانه نگهداري خرما را گرفت. آيا تعريف شهرك صنعتي اين است كه فقط سردخانه نگهداري خرما داشته باشد؟
دنبال اين هستيم كه دسته‌بندي و شهد‌گيري خرما هم در شهرك صنعتي داير شود. حرف شما درست است. بايد از ظرفيت‌ها بهينه‌تر استفاده كنيم و در حال تلاش هستيم. تغييرات به تدريج اتفاق مي‌افتد. همه خوب كار كردند اما اين شهر يك‌باره ساختارها را از دست داد. همان سردخانه هم نابود شده بود و دوباره ايجاد شد چون حفظ و نگهداري خرما براي بم مهم بود. ما از خط فقر در بم تعريفي نداريم. چون توان و نيروي انساني خوبي داريم.
يعني جمعيت زير خط فقر نداريد؟
من آماري به عنوان زير خط فقر ندارم.
خط فقر در بم چه رقمي است؟
درآمد كمتر از قانون كار زير خط فقر محسوب مي‌شود. خط فقر شهرستاني و استاني را نداريم. اقتصاددانان مي‌گويند كه خط فقر استان كرمان درآمد كمتر از يك ميليون و 50 هزار تومان است كه البته اين اظهارنظر هم رسمي نيست.
آمار سرقت را داريد؟
آمار سرقت‌مان هم كم شده. در 19 روز گذشته چهار سرقت داشتيم كه هر چهار مورد را كشف كرديم.
نسبت به 19 روز سال گذشته در ماه آذر چقدر كاهش داشته؟
كاهش صددرصدي بوده.
بايد رقم داشته باشيد و آمار امسال را در مقايسه با دوره مشابه سال گذشته بگوييد.
شهر ما نياز به معرفي دارد كه بتوانيم سرمايه‌گذار وارد كنيم. من نبايد از آمار سرقت در بم براي شما بگويم. من نبايد درباره آسيب‌هاي اجتماعي در بم براي شما بگويم چون اين اتفاقات همه جاي ايران هست. مطرح كردن حاشيه‌نشيني در بم، به بم ضرر مي‌رساند. مطرح كردن وضعيت اعتياد در بم، به درد بم نمي‌خورد. بايد به درد بم برسيم و كارهاي اقتصادي و فرهنگي انجام دهيم تا هر آسيبي هم كه هست حذف شود و جامعه به سمت پويايي برود. شما به خاطر جان باختگان بم، زيبايي‌هاي بم را به كشور معرفي كنيد كه به كمك ما بيايند و سرمايه‌گذار بداند كه بم، امن و هماهنگ براي سرمايه‌گذاري است. ما نيازمند تقويت شادي و نشاط و حضور تشكل‌هاي مردمي در بم هستيم
منبع: اعتماد
فرماندار شهرستان بم هم از حادثه پنجم دي ماه 1382 مصون نماند. او بيش از 10 نفر از اعضاي خانواده‌اش را از دست داد و خانه‌اش هم 70 درصد خرابي داشت. حسين زين الصالحين ، مثل بقيه اهالي بم وام گرفت و خانه‌اش را ساخت و حالا هم در خانه‌اش مي‌نشيند. شايد به همين خاطر است كه خيلي از چيزهايي كه من به نقل از مردم مي‌گويم، قبول ندارد يا امايي درش مي‌آورد. خودش را بمي مي‌داند اما به نظر، يك بمي ا ست كه به خاطر مناصب دولتي كه در سال‌هاي گذشته داشته، همان نگاه دولتي خط‌كشي شده در ذهن او هم حكومت كرده. حالا هم مردم زمزمه رفتنش را سر زبان‌ها دارند و منتظرند كه درباره گزينه جديد بشنوند. گفت‌وگو با او درباره بم و بازماندگانش را مي‌خوانيد.
جمعيت شهر بم پيش از زلزله 5 دي 82 چه رقمي بود و امروز چه تعداد در شهر ساكن هستند؟
قبل از سال 82 جمعيت شهرستان بم حدود 400 هزار نفر بود. در زلزله سال 82، حدود 32 هزار نفر از ساكنان شهر بم جان باختند. امروز جمعيت شهر بم 107 هزار نفر است.
داستان استان شدن بم چيست كه مردم درباره آن صحبت مي‌كردند؟ آيا اين امكان با توجه به جمعيت شهرستان بم وجود داشته؟
بم بيش از 9 هزار سال قدمت دارد. كاوش‌ها، 3 هزار سال زندگي در ارگ قديم بم را ثبت كرده و سال 1318 كه وزارت داخله تشكيل شده، با تقسيم كشور به 10 استان، كرمان استان هشتم كشور بوده كه بم هم مركز مجموعه هرمزگان و خاش و چند شهرستان همجوار به شمار مي‌آمده. انتظار مردم بم اين است كه شرق استان كرمان مورد توجه قرار گيرد كه البته تبديل شدن بم به استان، حتما از نظر قانوني نيازمند ظرفيت‌هاي خاص خود بوده و بايد در تقسيمات كشوري از نظر جمعيت و مسافت توجيه داشته باشد. اما به هر حال تبديل شدن بم به استان، يك احساس مردمي است.
تبديل شدن يك شهر به استان نيازمند زير ساخت‌هايي است و شهر بايد به شاخص‌هاي توسعه دست پيدا كند تا بتواند جايگاهي بين 31 استان كشور داشته باشد. آنچه من در شهر ديدم فقر نبود آقاي فرماندار. محروميت بود. مردم بم از ساده‌ترين امكانات محروم هستند. به عنوان نمونه تنها چند خيابان و كوچه‌هاي منتهي به آن آسفالت كامل دارند اما اكثر خيابان‌ها خاكي است. البته خرابي‌هاي ناشي از زلزله واقعا قابل انكار نيست اما آسفالت خيابان‌ها، ساده‌ترين شاخص توسعه يك شهر است كه به نظر مي‌رسد محروميت بم از چنين شاخص‌هايي نخستين مانع براي هدايت بم به سمت قرار گرفتن در مقام يك استان شدن باشد.
اما ظرفيت‌هاي خوبي در شهر ايجاد شده. امروز سرانه ورزشي بم 5/1 متر مربع است كه در مقايسه با مركز استان، 60 سانت بيشتر است. ما بزرگ‌ترين مجموعه ورزشي را در بم داريم. از اواسط 91 تا امروز بيش از 50 درصد خيابان‌هاي اصلي شهر و كوچه‌ها آسفالت شده. ابتداي سال 92 و بعد از پيگيري‌هاي استاندار و نماينده بم در مجلس، 72 ميليارد تومان به بخش‌هاي مختلف بم تزريق شد و 5/20 ميليارد تومان هم براي آسفالت اختصاص يافت اما با مشكلات ناشي از تحريم مواجه شديم و قراردادها دچار مشكلاتي شد وگرنه صددرصد هزينه آسفالت از سوي دولت پرداخت شده بود.
تخصيص صددرصد بود؟
20ميليارد تومان تخصيص از مجموعه بودجه تكميل بازسازي بم بود كه ربطي به ساير اعتبارات نداشت. اگر با مشكلات تحريم و افزايش قيمت قير و مصالح مواجه نشده بوديم تا امروز آسفالت شهر تكميل شده بود. امروز اكثر كوچه‌هاي بالاي 16 متر آسفالت است و كوچه‌هاي كمتر از 12 متر هم مشاركت مردمي بوده كه بخشي از آنها هم آسفالت شده. اما براي تكميل عمران شهري‌مان هنوز نيازمند 100 ميليارد تومان اعتبار هستيم. با اين حال، كارهاي بزرگي در بم انجام شده. بم، مقاوم‌ترين، مدرن‌ترين و مستحكم‌ترين شهرستاني است كه از زير آوار بيرون آمده. كجاي جهان توانستند بعد از 6 سال چنين شهرستاني بسازند؟
چرا سهم بم تا اين حد از توسعه در كشور پايين است؟
چه سهمي؟
شما چند فرزند داريد آقاي فرماندار؟
دو فرزند. 12 ساله و 15 ساله.
پس فرزند نوجوان‌تان علاقه‌مند به رفتن سينماست. بچه‌هايتان را كدام سينما مي‌بريد؟
الان فناوري به‌روز شده. در طول 4 ماه گذشته، 20 شبكه ديجيتال به خانه‌هاي مردم بم آورديم و امروز 20 شبكه تلويزيوني و 10 كانال راديويي بخشي از نيازهاي مردم را پوشش داده است. شبكه رسانه‌هاي تصويري هم داير شده است. قبل از زلزله در شهر دو سينما داشتيم. سينماي شهر تماشا و سينماي متعلق به مرحوم هرندي. صاحبان سينماي مرحوم هرندي ديگر تمايلي به ساخت سينما نداشتند اما براي ساخت سينماي شهر تماشا، راه‌اندازي ساختار فيزيكي مربوط به بخش خصوصي است و بخش خصوصي هم نيازمند سرمايه‌گذاري است كه دولت تسهيلاتي در اختيار متقاضي گذاشت و مي‌توانيد برويد و ببينيد كه فوندانسيون و تيرهاي سينما گذاشته شده.
بخشي از تسهيلات هم در حال پيگيري است تا يك سينما در بم شكل بگيرد. البته در كنار پيگيري براي راه‌اندازي سينما فضا را براي مردم پر كرديم. يك مجتمع فرهنگي هنري راه انداختيم و مجموعه فرهنگسراي بانوان تا سه ماه آينده در بم راه مي‌افتد و فقط حصار‌كشي‌اش مانده. حوزه هنري را در بم راه انداختيم و هر ماه برنامه‌هاي فرهنگي هنري در بم اجرا مي‌شود. طي هفته فرهنگي بم، با هماهنگي مردم، مفاخر و ظرفيت‌هاي فرهنگي بم را معرفي كرديم. گرچه اين كارها كافي نيست اما گام‌هاي بلندي برداشته شده. خود من هم از حوزه فرهنگ به اين مجموعه آمدم و نگاهم، عمراني اقتصادي با پيوست فرهنگي است. پارك‌هاي شهر را ساماندهي كرديم و ايجاد چندين پارك محله در دستور كار قرار دارد. يك شهر بازي هم داريم.
10 سال البته زمان كمي نيست براي بازسازي.
اما حجم كار را در نظر بگيريد. يك شهر كاملا ويران كه بايد بازسازي روحي و اقتصادي مي‌شد. در حال حاضر بيشترين زمينه را براي جذب سرمايه‌گذاري در بم ايجاد كرده‌ايم. بهترين مجموعه خودروسازي را در بم داريم كه 32 نوع خودرو توليد مي‌كند و بيش از 5 هزار نفر فقط در خودروسازي مشغول كار هستند. براي اشتغال مردم هم كار كرديم و بيش از 200 مجموعه نگهداري و 10 مجموعه فرآوري خرما در بم وجود دارد. براي جذب سرمايه‌گذاران داخلي و بمي‌هاي مقيم خارج هم زمينه‌سازي شده و امروز املاك بم هم ترقي كرده. بازار بم شكل گرفته و 6 هزار كسبه مشغول كار هستند. بمي‌ها برگشتند و دارند شهرشان را مي‌سازند. كاستي‌هاي اقتصادي و اجتماعي در حال جبران است.
با نگاهي كه دولت و استاندار جديد در حوزه اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي دارند وضعيت بم بهتر از اين خواهد شد. فرودگاه بم كه در زمان زلزله بسيار قدرتمند بود، مي‌تواند به يك فرودگاه بين‌المللي تبديل شود. تا امروز صددرصد آوار‌برداري ارگ قديم انجام شده و در حال مرمت است كه از مسوولان كشوري هم دعوت كرديم روز 5 دي ماه بازديدي از ارگ قديم داشته باشند. رويكرد امنيتي در بم بسيار مناسب است و در كاهش ناامني رتبه بالاي كشوري را كسب كرده‌ايم. البته هنوز يك مساله موجب نگراني مردم بم است و آن اينكه مردم بم قبل از زلزله تسهيلات بانكي گرفته بودند و بعد از زلزله تمام سرمايه‌شان را از دست دادند و نتوانستند اين تسهيلات را پرداخت كنند و امروز وام‌ها سه برابر افزايش يافته. توقع مردم از دولت اين است كه تسهيلات قبل از زلزله بخشيده شود. مردم بعد از زلزله هم وام بازسازي گرفتند كه همان اقساط وام زلزله را هم نمي‌توانند بپردازند و امروز بانك‌ها استعلام تسويه حساب مي‌خواهند.
به ياد دارم كه تا چند سال قبل اين هشدار مطرح بود كه بهتر است مسافران از عصر به بعد در جاده بم كرمان نباشند.
امروز امن‌ترين شهرستان استان هستيم و همين اتفاق زمينه‌ساز سرمايه‌گذاري و فعاليت اقتصادي در بم شده است. آماده‌ايم تمام امكانات شهر را در اختيار سرمايه‌گذاران قرار دهيم و همكاري كنيم.
در چه بخـش‌هايي مي‌تـوانـند سرمايه‌گذاري كنند؟
در حوزه فرآوري خرما.سالانه بيش از 200 هزار تن توليد خرما داريم و در 6 ماه اول ا مسال 20 هزار تن صادرات داشتيم كه پيش‌بيني مي‌كنيم تا پايان سال به 50 هزار تن برسد. مي‌خواهيم همايش بزرگ آژانس‌هاي مسافرتي را در بم برگزار كنيم كه مديران آژانس‌ها ضمن آشنايي با بم، تورهايشان را به اين سمت هدايت كنند. برويد و بزرگ‌ترين قنات را در بروات ببينيد كه از يك قنات، 500 ليتر در ثانيه آب استحصال مي‌شود در حالي كه اين ميزان براي موتور پمپ 30 ليتر آب در ثانيه است.
پس چرا براي لايروبي قنات‌هايتان، امكانات در اختيار افراد نمي‌گذاريد و پيشنهاد استفاده از موتور پمپ و حفر چاه مي‌دهيد؟
ما هيچ پيشنهادي نداديم مگر براي قنات‌هايي كه ديگر توليد نداشته. تمام توان ما براي حفظ قنوات است و دولت هم براي حفظ و لايروبي تمام قنات‌ها بودجه گذاشته است. در هيچ نقطه‌يي، دولت پشتيباني از قنات را تعطيل نكرده اما بعضي قنات‌ها به هيچ‌وجه جواب نداده و استحصال نداشته بنابراين مردم براي حفظ زندگي‌شان متقاضي حفر چاه شدند.
اما من با افرادي صحبت كردم كه مي‌خواستند با كمك مقني لايروبي قنات‌شان را انجام دهند اما اداره مربوط گفته چرا مي‌خواهي لايروبي كني؟ ما به تو موتور پمپ مي‌دهيم.
شايد كارشناس بي‌اطلاعي بوده. اداره آبياري ما سعي مي‌كند مجوز موتور پمپ ندهد. مگر زماني كه كارشناس تاييد كرد كه هزينه كردن براي اين قنات بي‌تاثير است و پيشنهاد چاه مي‌دهد.
در حال حاضر چند قنات با اين مشكل مواجه است كه دادن هزينه لايروبي، هدردهي سرمايه است و موتور پمپ جايگزين مي‌شود؟
شهرستان بم حداقل دو دهه خشكسالي داشته و روند خشكسالي هم ادامه دارد. علاوه بر آنكه شهرستان كويري هستيم و بم با افت شديد منابع آبي مواجه است و افت منابع آبي در بازدهي قنات‌هايمان تاثير داشته و قنوات خشك شده. در مجموعه بروات شش قنات خشك شده. طي 10 الي 20 سال گذشته در مجموعه شهر 20 الي 30 قنات خشك شده اما رويكرد اين بوده كه قنوات حفظ شود در غير اين‌صورت از بعد تاريخي و تمدن و حتي از بعد ارزش منابع آبي با مشكلات جدي مواجه مي‌شويم.
در حال حاضر چند قنات در حال خشك شدن است كه هزينه كرد براي لايروبي‌شان بي‌فايده است؟
از مجموع 60 رشته قنات، حدود 20 قنات خشك شده يا در حال خشك شدن است البته در شهر بم شايد 20 قنات داشته باشيم كه 90 درصد آنها آب دارد.
آقاي فرماندار نگفتيد. بچه‌هاي شما كدام سينما مي‌روند؟
بچه‌هاي من سينما نمي‌روند. با همين شبكه‌هاي ديجيتال برنامه‌هايشان پر شده. در حال حاضر براي ساخت سينما فقط يك متقاضي داريم كه او هم دنبال تسهيلات ارزان قيمت است. بارها با مسوولان ارشاد استان مكاتبه كرديم و گفتند در دستور كار قرار گرفته. قول‌هاي مساعدي هم دادند و اميدواريم با رويكرد جديد، مشكل سينماي بم حل شود. مردم بم فرهنگ سينما و برنامه هنري را دارند اما از كار بي‌كيفيت استقبال نمي‌كنند. در هفته فرهنگي بم بيش از نيمي از مردم شركت كردند.
چون تفريح ديگري در شهر نيست.
هم تفريح ديگري نيست هم كيفيت برنامه‌ها خوب بوده. مردم بم كيفيت برنامه را مي‌شناسند. علاوه بر اينها، از محيط‌هاي تفريحي هم استقبال مي‌كنند. فاصله ارگ جديد با شهر 12 كيلومتر است كه استخر و درياچه و آلاچيق دارد. در خود بم هم چند پارك داريم.
ابتداي ورودي شهر يك شهربازي ديدم كه تمام وسايلش دست دوم است و شنيدم كه مردم هم استقبال نكرده‌اند.
بله مستهلك است و تا استاندارد نشود اجازه استفاده نمي‌دهيم. متاسفانه در سنوات قبل، پيمانكار وسايل دست دوم آورده كه به‌شدت با او برخورد شده اما سالن سرپوشيده بازي با بهترين امكانات تا پايان سال توسط بخش خصوصي راه مي‌افتد و يكي از اولويت‌هاي ما است كه شهر بازي به سامان برسد. ما هم دنبال شادي و نشاط مردم هستيم و در شرايط كنوني بايد روحيه شادي و نشاط و عاطفي و اجتماعي مردم تقويت شود تا مردم بتوانند از رفاه اجتماعي بيشتري برخوردار شوند. هنوز بخشي از عمران شهري باقي مانده كه البته بعد از زلزله دولت و نظام بايد در ابتدا براي خانه و كاشانه مردم فكري مي‌كرد.
كه براي آن هم به‌طور كامل كار نشده.
بايد تسهيلات بازسازي به‌موقع مورد استفاده قرار مي‌گرفت. متاسفانه شهرستان بم نخستين تجربه مديريت بحران كلان بود. پيمانكاراني از شهرستان‌هاي ديگر آمدند و پول مردم را گرفتند.
و سازه‌هاي غير‌مقاوم تحويل دادند.
و بخشي از پول مردم را هم ندادند و به همين دليل هم بسياري از مردم بي‌خانه ماندند در حالي كه دولت تسهيلات داد. اما پيمانكاران مربوط به دولت نبودند و به‌طور مستقيم به مردم مراجعه مي‌كرد و مردم خودشان پيمانكار را انتخاب مي‌كردند. بعضي ساختمان‌ها به همين دليل نيمه‌كاره باقي ماند. دولت پول را داد اما اين پول ماند و با افزايش قيمت مصالح، ديگر تكميل خانه در توان مردم نبود.
من اسكلت‌هايي ديدم كه حتي اگر ساخته شود هم يك خانه مقاوم تحويل مردم نخواهد داد. علاوه بر آنكه بعد از اين سال‌ها اين اسكلت‌ها زير باد و باران فرسوده شده و اگر ساخته شود هم، ساختمان، مستهلك است. جوشكاري‌هايي ديدم كه مقاوم نبود و آسيب‌پذير بود. نقشه‌هاي سنگين به اين مردم تحويل داده شد كه در صورت ساخت، يك امكان بسيار بالقوه براي نابودي تمام ساكنان خانه‌هاست. مردم مي‌گفتند كه برخي مهندسان ناظر از داخل خودرو مراحل ساخت را تاييد مي‌كردند. شايد به همين علت تا امروز اقساطي از مردم دريافت نشده چون دولت مي‌دانسته كه ساختمان‌ها با چه شرايطي ساخته شده و مردم بم در زلزله‌هاي بعدي هم در معرض خطر قرار دارند.
شايد نظر شما اين باشد. تمام مراحل ساخت فاز به فاز توسط مهندس ناظر چك شده. اگر موارد اينچنين بوده كه مردم بايد گزارش مي‌دادند و به نظر من نادر است.
مردم فكر مي‌كردند كه روال كار اين است كه از داخل خودرو تاييد شود.
اين موارد نادر است. من هم يك بمي هستم. بعد از گذشت 10 سال ممكن است بعضي‌ها بنا بر احساس صحبت كنند. من اطمينان مي‌دهم كه شهرستان بسيار خوب و مستحكمي ساخته شده و در همه ابعاد محكم است و در ايران چنين شهر محكمي نداريم. شايد يكي، دو مورد هم ايراد بوده و در هر كاري آزمون و خطا وجود دارد. شايد يكي، دو مورد هم پيمانكار كوتاهي كرده اما دليل بر زير سوال بردن اصل كار نيست. فوندانسيون و اسكلت و تير‌آهن خانه‌هاي بم بسيار خوب و محكم است. من خانه‌هاي بم را ضعيف نمي‌بينم. مگر اينكه كسي بعد از اينكه ساخت واحد مسكوني‌اش تمام شده خودش به‌طور غيرقانوني كاري انجام داده كه البته در همان موارد هم شهرداري و نظام مهندسي بم وارد عمل و مانع شده‌اند. ما در بم خانه غير مقاوم در مقابل زلزله 6 ريشتري نداريم.
آقاي فرماندار، خانه‌ها غيرقانوني نبوده. من حداقل 10 اسكلت را ديدم و خواهش مي‌كنم كه شما را همراهي كنم تا از نزديك جوشكاري‌هاي غير اصولي را ببينيد.
ما نظام مهندسي و شهرداري بم را دعوت مي‌كنيم براي بازديد. اگر اين وضعي كه شما مي‌گوييد در 10 مورد اتفاق افتاده باشد ما مجموعه را از طريق مراجع قانوني به دادگاه معرفي مي‌كنيم.
اما اين اتفاق مربوط به 10 سال قبل است.
پيمانكار و مهندس ناظر مشخص است و تمام كارها شناسنامه داشته. يك فرد عام نمي‌تواند درباره جوشكاري اظهارنظر كند.
من به همراه يك مهندس ساختمان به محله‌هاي شهر رفتم.
من مي‌گويم اين موارد نادر است. نمي‌گويم نيست. شما در يك شهرستان با اين عظمت 10 مورد ديديد. اين 10 مورد را در مقابل 30 هزار خانوار ساكن بگذاريد. ما بين همين مردم زندگي مي‌كنيم. خود من هم در همان زمان خانه‌ام را ساختم. نمي‌گويم در بم كاستي نيست. كاستي هست. اما كارهاي خوب در بم خيلي بيشتر است. در 99 درصد موارد، خدمت انجام شده است. ظرف چهار سال بعد از زلزله اين شهر ساخته شد. حتي در ژاپن هم اين اتفاق نيفتاد. پس ايران اوج توانمندي خود را در يك بحران نشان داد.
در حال حاضر چند خانه در بم ممكن است اين مشكل را داشته باشند؟
تعداد را نمي‌دانم اما كم است. همه مردم در خانه‌شان هستند.
فكر مي‌كنيد از 33 هزار واحد مسكوني، چه تعداد نيمه‌تمام مانده باشد؟
اكثر مردم در خانه‌هايشان هستند. شايد اين خانه‌ها نيمه‌تمام، يك درصد خانه هم نباشد. تمام سكنه قانوني بم در خانه‌هايشان هستند.
ما هم درباره ساكنان بم صحبت مي‌كنيم.
بمي‌ها در خانه‌هايشان ساكن هستند. شايد نماي خانه يك نفر هنوز تكميل نشده باشد. حصار‌كشي تمام خانه‌ها تكميل شده است. من بازديدي داشتم و ديدم كه يك نفر در حاشيه شهر كانكس زده. پرسيدم خانه‌ات كجاست؟ معلوم شده كه رفته به روستا و امتيازي از دولت گرفته و مي‌خواهد در بم هم خانه داشته باشد كه امكان پذير نيست چون پرداخت وام‌ها ثبت مي‌شود.
با افرادي مواجه شدم كه در كانكس‌ها مستاجر بودند چون وام دريافتي كفاف ساختن خانه را نمي‌داده. اجاره دادن يا فروش كانكس‌ها قانوني بوده؟
كانكس‌ها مال خود مردم بود و از طرف دولت به رايگان در اختيارشان قرار گرفت. اين افراد هم از خارج شهر آمدند و مي‌گويند كه دولت به آنها خانه نداده است. من با دو سال تاخير ساخت خانه 85 متري‌ام را شروع كردم اما ساختم و تمام شد.
جمعيت در سن اشتغال بم چه رقمي است؟
دقيقا نمي‌دانم.
تركيب اشتغال شهر چگونه است؟
حدود 60 درصد مردم شهر مشغول كشاورزي و باغداري هستند. حدود 10 الي 20 درصد در مشاغل صنعتي و اقتصادي مشغولند و مابقي هم كارمند دولت هستند.
چه تعداد بيكار داريد؟
اگر در شهرستان بم نرخ بيكاري بر اساس سرشماري حدود 10 الي 13 درصد باشد، براي شهر بم هم همين رقم خواهد بود.
رقم كمي است؟
بايد كاهش يابد و بر اساس سياست‌هاي نظام بايد تك رقمي شود كه البته رشد داشته. تسهيلات خوبي براي اشتغال در بخش خصوصي اختصاص داده‌اند و به تدريج تا دو سال آينده به عدد تك رقمي مي‌رسيم اما تورم، مشكلاتي براي بخش صنعت ايجاد كرده است. البته اشتغال فصلي پابرجاست.
متوجه شدم كه تمام اين اقدامات در چند ماه اخير اتفاق افتاده و تا پيش از امسال كاري براي بم انجام نشده است.
من نمي‌دانم چه اتفاقي افتاده. مسوولان قبلي هم زحمت كشيدند.
در بم با هر كه مواجه مي‌شويم چند نفر از عزيزان خود را از دست داده. تعداد زيادي از سرپرستان خانوار در زلزله فوت كرده‌اند و نبود اين افراد مشكلاتي را براي وراث املاك ايجاد كرده. چرا مشكلات حقوقي اسناد مالكيت مردم حل نمي‌شود؟
سازمان ثبت اسناد در حال پيگيري است و حتي سندهاي عادي هم به سند اصلي و سندهاي چند برگي به تك برگي تبديل مي‌شود. اما اختلافات بين وراث موضوع قضايي است و به‌ويژه درباره ارث بايد قوه قضاييه نظر بدهد. تا به حال هم مراجعه‌يي نداشتيم وگرنه رايزني و رسيدگي مي‌كنيم.
بعضي موارد نه بر اساس سند و صرفا بر اساس كلام بوده و حالا افرادي هستند كه به همين دليل از تقسيم ارث محروم مانده و در كانكس زندگي مي‌كنند.
قانون بر اساس مستندات است و من هم نمي‌توانم دخالتي داشته باشم حتي اگر گفته‌ها بحق باشد. بايد اين تعهدات مكتوب مي‌شده. البته اغلب زمين‌هاي بم سند رسمي داشته اما قوه قضاييه هم شوراي حل اختلاف دارد و از محلي‌ها و هر روزنه ممكن تحقيق مي‌كند. موردي كه شما با آن مواجه شديد كه خيلي هم نادر بوده احتمالا خيلي بدشانس بوده.
ظاهرا من در تمام اين مدت فقط سراغ موارد نادر رفته‌ام چون تمام موارد از نظر شما نادر است. يكي از اتفاقاتي كه معمولا بعد از وقوع سوانح طبيعي با اين حجم در انتظار شدت يافتنش هستيم، وضعيت آسيب‌هاي اجتماعي است. شما حتما بايد به عنوان فرماندار رصدي براي وضعيت آسيب‌هاي اجتماعي در شهر بم داشته باشيد. به‌ويژه مساله حاشيه‌نشيني كه بعد از زلزله اتفاق افتاد و ساكنان روستاهاي اطراف به بم آمدند و مشكلاتي در مسير امداد‌رساني ايجاد كردند تا از كمك‌هاي امدادي سهمي بگيرند. وضعيت آسيب‌هاي اجتماعي در بم چگونه است؟
شما در شهر بم مشكلات 107 هزار نفر جمعيت را مي‌بينيد در حالي كه شايد در مركز يك استان مشكلات بسيار بيشتر از اين باشد و به چشم هم نيايد. البته من وجود حاشيه‌نشيني در بم را تاييد مي‌كنم. بعد از زلزله خيلي‌ها از اطراف آمدند تا از مزاياي بم استفاده كنند. آن زمان مردم درگير ساخت‌و‌ساز خانه‌شان بودند و افرادي، زمين‌هاي كشاورزي كه تغيير كاربري هم نداشت به مردم فروختند. مردم هم در همان زمين‌ها آلونك درست كردند. بعدها آلونك‌سازي را متوقف كرديم و منتظر تشكيل كارگروه هستيم و بايد سازوكارهاي مسكن اجتماعي دولت جديد ارسال شود تا بتوانيم اين افراد را از حاشيه‌ها منتقل كنيم و به واجدين شرايط خانه بدهيم. زيرا صرف‌نظر از حاشيه‌نشيني در حاشيه ارگ و منطقه گسل و ارگ قديم، از نظر تاريخ تمدني و حتي امداد‌رساني هم ما را با مشكل مواجه مي‌كنند. آن مناطق آب و برق دارد اما به دليل مشكلات خاص همان مناطق، تمام تلاش‌مان اين است كه ساماندهي را در منطقه شروع كنيم و خانواده‌ها را به سامان برسانيم. رسيدگي به آسيب‌هاي اجتماعي در آن مناطق در دستور كار ما است. متاسفانه دشمن هم اعتياد را از مواد سنتي به سمت مواد صنعتي هدايت كرده البته ما هم با ايجاد مراكز خاص و مركز ماده 16 براي معتادان متجاهر خياباني با كاهش چشمگير اعتياد مواجه شديم و با وجود آنكه مساله مواد مخدر در بم به عنوان مسير ترانزيت مطرح بوده اما با تلاش بر مسائل فرهنگي كاهش چشمگيري در حوزه اعتياد داشتيم.
مصرف مواد مخدر در بم كاهش داشته؟
مصرف و خريد و فروش مواد مخدر در مقايسه با 10 سال قبل و مثل ساير جرايم كاهش يافته. وقتي جرايم كم مي‌شود يعني شما روي مسائل فرهنگي و در شهر كار كرده‌ايد.
اگر آماري از افزايش جرايم نداريد شايد به اين دليل است كه جرايم زير زميني شده.
من بچه گوشه‌گوشه بم هستم. ما در بم مصرف سنتي مواد مخدر را داشتيم آن هم پدرها و مادرها و از قشر خاصي مصرف مي‌كرده‌اند. ما 32 هزار نفر از جمعيت‌مان را در زلزله از دست داديم. اگر بم زماني بارانداز مواد بوده به دليل زياد بودن خريد و فروش مواد مخدر نبوده بلكه كاروان اشرار تا نزديكي شهر مي‌آمده و براي تامين آذوقه توقف مي‌كرده كه همان موقع هم توسط ماموران انتظامي دستگير مي‌شده. مواد مخدر از سيستان و بلوچستان به بم مي‌آيد و در بم كشف مي‌شود. كشف بالاي مواد مخدر در بم نشانه فعاليت ماست.
آمار كشفيات 100 روزه بم چقدر است؟
آمار كشفيات مواد مخدر قابل گزارش نيست و بايد از شوراي هماهنگي استان بگيريد اما كشف بسيار زياد است. ممكن است بخشي از مواد از مسير بم بيايد اما براي ترانزيت است و نمي‌خواهند آن را به بم برسانند بلكه به جايي مي‌برند كه ارزش مالي آن افزايش پيدا كند. ما در بم براي اين كاروان سد معبر ايجاد مي‌كنيم و عمده مواد مخدري كه قرار است از اينجا ترانزيت شود توسط نيروي انتظامي ما كشف مي‌شود ولي براي خلافكاران هميشه راه گريز هست.
من در محله سياه خانه به هر خانه يي كه رفتم اعضاي آن معتاد بودند و جوان هاي هم توي خانه بودند
تمام خانه ها معتاد بودند؟
در محله سياه خانه ، بله .
چه مي‌كشيدند؟
بوي آميخته از كراك و ترياك را حس كردم .
چند خانه را رفتيد؟
حدود 15 خانه .
هر 15 خانه هم معتاد بودند ؟
در هر 15 خانه اين وضع را ديدم .
اگر يك نفر در يك خانه دخانيات استعمال كند تا 15 خانه آن طرف هم بوي دخانيات مي‌رود .
خانه‌ها با هم فاصله داشت.
امشب غروب مي‌رويم خانه فرماندار. ببينيد كه بو تا خانه فرماندار هم مي‌آيد. اما اينكه مي‌گوييد سراغ 15 خانه رفتيد و هر 15 خانه...
عجيب نيست چون ممكن است شما آمار مراجعات داوطلبانه يا اجباري درمان اعتياد را داشته باشيد اما تعدادي از معتادان نمي‌خواهند ترك كنند و ذات اعتياد اين است كه پنهان بماند.
باورم نمي‌شود. من نمي‌خواهم چيزي را پنهان كنم اما به عنوان كسي كه سال‌ها در بم زندگي مي‌كند اين مشاهدات، زير زميني هم نيست. من حاضرم همراه شما بيايم. سياه‌خانه را ديگران سر زبان انداختند. ممكن است در يك محل 10 نفر مشكلي داشته باشند اما محل را تحت الشعاع قرار مي‌دهند. شايد مصرف اين افرادي كه شما ديديد تفنني بوده اما در مجموع مي‌گويم كه كاهش اين مسائل در بم بسيار چشمگير است و البته از آن طرف هر چه كار مي‌كنيم دشمن هم بيكار نمي‌ماند. هر روز آمارهاي كشف بايد براي من بيايد و تا امروز افزايشي در اين آمارها نديدم.
آمار 3 ماهه يا شش ماهه طلاق در بم را داريد؟
در حال حاضر ندارم و بايد از حوزه قضايي بگيريد زيرا آنجا ثبت مي‌شود و البته آمار دقيق نيست.
خط فقر در شهر بم چه رقمي است؟
يك چيزهايي اصلا در اختيار من نيست. بم، شهر اقتصادي است. مردم همان دانه خرما را هم بخورند بازدهي دارد.
البته اگر آن دانه خرما آرد مي‌شد و براي دام و طيور استفاده مي‌شد بازدهي بيشتري داشت.
استفاده مي‌شود.
نه چندان.
كار را شروع كرده‌ايم. دفعه بعد كه به بم آمديد بدانيد كه اين اتفاقات در بم افتاده.
تمام اين اتفاقات مربوط به ماه‌هاي اخير است آقاي فرماندار. در 10 سال گذشته كاري براي شهر انجام نشده.
بم در حال حاضر در حال رسيدن به تعادل است.
توليد خرما در بم مربوط به يك سال و 10 سال گذشته نبوده اما در شهرك صنعتي بم فقط مي‌شود سراغ سردخانه نگهداري خرما را گرفت. آيا تعريف شهرك صنعتي اين است كه فقط سردخانه نگهداري خرما داشته باشد؟
دنبال اين هستيم كه دسته‌بندي و شهد‌گيري خرما هم در شهرك صنعتي داير شود. حرف شما درست است. بايد از ظرفيت‌ها بهينه‌تر استفاده كنيم و در حال تلاش هستيم. تغييرات به تدريج اتفاق مي‌افتد. همه خوب كار كردند اما اين شهر يك‌باره ساختارها را از دست داد. همان سردخانه هم نابود شده بود و دوباره ايجاد شد چون حفظ و نگهداري خرما براي بم مهم بود. ما از خط فقر در بم تعريفي نداريم. چون توان و نيروي انساني خوبي داريم.
يعني جمعيت زير خط فقر نداريد؟
من آماري به عنوان زير خط فقر ندارم.
خط فقر در بم چه رقمي است؟
درآمد كمتر از قانون كار زير خط فقر محسوب مي‌شود. خط فقر شهرستاني و استاني را نداريم. اقتصاددانان مي‌گويند كه خط فقر استان كرمان درآمد كمتر از يك ميليون و 50 هزار تومان است كه البته اين اظهارنظر هم رسمي نيست.
آمار سرقت را داريد؟
آمار سرقت‌مان هم كم شده. در 19 روز گذشته چهار سرقت داشتيم كه هر چهار مورد را كشف كرديم.
نسبت به 19 روز سال گذشته در ماه آذر چقدر كاهش داشته؟
كاهش صددرصدي بوده.
بايد رقم داشته باشيد و آمار امسال را در مقايسه با دوره مشابه سال گذشته بگوييد.
شهر ما نياز به معرفي دارد كه بتوانيم سرمايه‌گذار وارد كنيم. من نبايد از آمار سرقت در بم براي شما بگويم. من نبايد درباره آسيب‌هاي اجتماعي در بم براي شما بگويم چون اين اتفاقات همه جاي ايران هست. مطرح كردن حاشيه‌نشيني در بم، به بم ضرر مي‌رساند. مطرح كردن وضعيت اعتياد در بم، به درد بم نمي‌خورد. بايد به درد بم برسيم و كارهاي اقتصادي و فرهنگي انجام دهيم تا هر آسيبي هم كه هست حذف شود و جامعه به سمت پويايي برود. شما به خاطر جان باختگان بم، زيبايي‌هاي بم را به كشور معرفي كنيد كه به كمك ما بيايند و سرمايه‌گذار بداند كه بم، امن و هماهنگ براي سرمايه‌گذاري است. ما نيازمند تقويت شادي و نشاط و حضور تشكل‌هاي مردمي در بم هستيم
جمعيت شهر بم پيش از زلزله 5 دي 82 چه رقمي بود و امروز چه تعداد در شهر ساكن هستند؟
قبل از سال 82 جمعيت شهرستان بم حدود 400 هزار نفر بود. در زلزله سال 82، حدود 32 هزار نفر از ساكنان شهر بم جان باختند. امروز جمعيت شهر بم 107 هزار نفر است.
داستان استان شدن بم چيست كه مردم درباره آن صحبت مي‌كردند؟ آيا اين امكان با توجه به جمعيت شهرستان بم وجود داشته؟
بم بيش از 9 هزار سال قدمت دارد. كاوش‌ها، 3 هزار سال زندگي در ارگ قديم بم را ثبت كرده و سال 1318 كه وزارت داخله تشكيل شده، با تقسيم كشور به 10 استان، كرمان استان هشتم كشور بوده كه بم هم مركز مجموعه هرمزگان و خاش و چند شهرستان همجوار به شمار مي‌آمده. انتظار مردم بم اين است كه شرق استان كرمان مورد توجه قرار گيرد كه البته تبديل شدن بم به استان، حتما از نظر قانوني نيازمند ظرفيت‌هاي خاص خود بوده و بايد در تقسيمات كشوري از نظر جمعيت و مسافت توجيه داشته باشد. اما به هر حال تبديل شدن بم به استان، يك احساس مردمي است.
تبديل شدن يك شهر به استان نيازمند زير ساخت‌هايي است و شهر بايد به شاخص‌هاي توسعه دست پيدا كند تا بتواند جايگاهي بين 31 استان كشور داشته باشد. آنچه من در شهر ديدم فقر نبود آقاي فرماندار. محروميت بود. مردم بم از ساده‌ترين امكانات محروم هستند. به عنوان نمونه تنها چند خيابان و كوچه‌هاي منتهي به آن آسفالت كامل دارند اما اكثر خيابان‌ها خاكي است. البته خرابي‌هاي ناشي از زلزله واقعا قابل انكار نيست اما آسفالت خيابان‌ها، ساده‌ترين شاخص توسعه يك شهر است كه به نظر مي‌رسد محروميت بم از چنين شاخص‌هايي نخستين مانع براي هدايت بم به سمت قرار گرفتن در مقام يك استان شدن باشد.
اما ظرفيت‌هاي خوبي در شهر ايجاد شده. امروز سرانه ورزشي بم 5/1 متر مربع است كه در مقايسه با مركز استان، 60 سانت بيشتر است. ما بزرگ‌ترين مجموعه ورزشي را در بم داريم. از اواسط 91 تا امروز بيش از 50 درصد خيابان‌هاي اصلي شهر و كوچه‌ها آسفالت شده. ابتداي سال 92 و بعد از پيگيري‌هاي استاندار و نماينده بم در مجلس، 72 ميليارد تومان به بخش‌هاي مختلف بم تزريق شد و 5/20 ميليارد تومان هم براي آسفالت اختصاص يافت اما با مشكلات ناشي از تحريم مواجه شديم و قراردادها دچار مشكلاتي شد وگرنه صددرصد هزينه آسفالت از سوي دولت پرداخت شده بود.
تخصيص صددرصد بود؟
20ميليارد تومان تخصيص از مجموعه بودجه تكميل بازسازي بم بود كه ربطي به ساير اعتبارات نداشت. اگر با مشكلات تحريم و افزايش قيمت قير و مصالح مواجه نشده بوديم تا امروز آسفالت شهر تكميل شده بود. امروز اكثر كوچه‌هاي بالاي 16 متر آسفالت است و كوچه‌هاي كمتر از 12 متر هم مشاركت مردمي بوده كه بخشي از آنها هم آسفالت شده. اما براي تكميل عمران شهري‌مان هنوز نيازمند 100 ميليارد تومان اعتبار هستيم. با اين حال، كارهاي بزرگي در بم انجام شده. بم، مقاوم‌ترين، مدرن‌ترين و مستحكم‌ترين شهرستاني است كه از زير آوار بيرون آمده. كجاي جهان توانستند بعد از 6 سال چنين شهرستاني بسازند؟
چرا سهم بم تا اين حد از توسعه در كشور پايين است؟
چه سهمي؟
شما چند فرزند داريد آقاي فرماندار؟
دو فرزند. 12 ساله و 15 ساله.
پس فرزند نوجوان‌تان علاقه‌مند به رفتن سينماست. بچه‌هايتان را كدام سينما مي‌بريد؟
الان فناوري به‌روز شده. در طول 4 ماه گذشته، 20 شبكه ديجيتال به خانه‌هاي مردم بم آورديم و امروز 20 شبكه تلويزيوني و 10 كانال راديويي بخشي از نيازهاي مردم را پوشش داده است. شبكه رسانه‌هاي تصويري هم داير شده است. قبل از زلزله در شهر دو سينما داشتيم. سينماي شهر تماشا و سينماي متعلق به مرحوم هرندي. صاحبان سينماي مرحوم هرندي ديگر تمايلي به ساخت سينما نداشتند اما براي ساخت سينماي شهر تماشا، راه‌اندازي ساختار فيزيكي مربوط به بخش خصوصي است و بخش خصوصي هم نيازمند سرمايه‌گذاري است كه دولت تسهيلاتي در اختيار متقاضي گذاشت و مي‌توانيد برويد و ببينيد كه فوندانسيون و تيرهاي سينما گذاشته شده.
بخشي از تسهيلات هم در حال پيگيري است تا يك سينما در بم شكل بگيرد. البته در كنار پيگيري براي راه‌اندازي سينما فضا را براي مردم پر كرديم. يك مجتمع فرهنگي هنري راه انداختيم و مجموعه فرهنگسراي بانوان تا سه ماه آينده در بم راه مي‌افتد و فقط حصار‌كشي‌اش مانده. حوزه هنري را در بم راه انداختيم و هر ماه برنامه‌هاي فرهنگي هنري در بم اجرا مي‌شود. طي هفته فرهنگي بم، با هماهنگي مردم، مفاخر و ظرفيت‌هاي فرهنگي بم را معرفي كرديم. گرچه اين كارها كافي نيست اما گام‌هاي بلندي برداشته شده. خود من هم از حوزه فرهنگ به اين مجموعه آمدم و نگاهم، عمراني اقتصادي با پيوست فرهنگي است. پارك‌هاي شهر را ساماندهي كرديم و ايجاد چندين پارك محله در دستور كار قرار دارد. يك شهر بازي هم داريم.
10 سال البته زمان كمي نيست براي بازسازي.
اما حجم كار را در نظر بگيريد. يك شهر كاملا ويران كه بايد بازسازي روحي و اقتصادي مي‌شد. در حال حاضر بيشترين زمينه را براي جذب سرمايه‌گذاري در بم ايجاد كرده‌ايم. بهترين مجموعه خودروسازي را در بم داريم كه 32 نوع خودرو توليد مي‌كند و بيش از 5 هزار نفر فقط در خودروسازي مشغول كار هستند. براي اشتغال مردم هم كار كرديم و بيش از 200 مجموعه نگهداري و 10 مجموعه فرآوري خرما در بم وجود دارد. براي جذب سرمايه‌گذاران داخلي و بمي‌هاي مقيم خارج هم زمينه‌سازي شده و امروز املاك بم هم ترقي كرده. بازار بم شكل گرفته و 6 هزار كسبه مشغول كار هستند. بمي‌ها برگشتند و دارند شهرشان را مي‌سازند. كاستي‌هاي اقتصادي و اجتماعي در حال جبران است.
با نگاهي كه دولت و استاندار جديد در حوزه اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي دارند وضعيت بم بهتر از اين خواهد شد. فرودگاه بم كه در زمان زلزله بسيار قدرتمند بود، مي‌تواند به يك فرودگاه بين‌المللي تبديل شود. تا امروز صددرصد آوار‌برداري ارگ قديم انجام شده و در حال مرمت است كه از مسوولان كشوري هم دعوت كرديم روز 5 دي ماه بازديدي از ارگ قديم داشته باشند. رويكرد امنيتي در بم بسيار مناسب است و در كاهش ناامني رتبه بالاي كشوري را كسب كرده‌ايم. البته هنوز يك مساله موجب نگراني مردم بم است و آن اينكه مردم بم قبل از زلزله تسهيلات بانكي گرفته بودند و بعد از زلزله تمام سرمايه‌شان را از دست دادند و نتوانستند اين تسهيلات را پرداخت كنند و امروز وام‌ها سه برابر افزايش يافته. توقع مردم از دولت اين است كه تسهيلات قبل از زلزله بخشيده شود. مردم بعد از زلزله هم وام بازسازي گرفتند كه همان اقساط وام زلزله را هم نمي‌توانند بپردازند و امروز بانك‌ها استعلام تسويه حساب مي‌خواهند.
به ياد دارم كه تا چند سال قبل اين هشدار مطرح بود كه بهتر است مسافران از عصر به بعد در جاده بم كرمان نباشند.
امروز امن‌ترين شهرستان استان هستيم و همين اتفاق زمينه‌ساز سرمايه‌گذاري و فعاليت اقتصادي در بم شده است. آماده‌ايم تمام امكانات شهر را در اختيار سرمايه‌گذاران قرار دهيم و همكاري كنيم.
در چه بخـش‌هايي مي‌تـوانـند سرمايه‌گذاري كنند؟
در حوزه فرآوري خرما.سالانه بيش از 200 هزار تن توليد خرما داريم و در 6 ماه اول ا مسال 20 هزار تن صادرات داشتيم كه پيش‌بيني مي‌كنيم تا پايان سال به 50 هزار تن برسد. مي‌خواهيم همايش بزرگ آژانس‌هاي مسافرتي را در بم برگزار كنيم كه مديران آژانس‌ها ضمن آشنايي با بم، تورهايشان را به اين سمت هدايت كنند. برويد و بزرگ‌ترين قنات را در بروات ببينيد كه از يك قنات، 500 ليتر در ثانيه آب استحصال مي‌شود در حالي كه اين ميزان براي موتور پمپ 30 ليتر آب در ثانيه است.
پس چرا براي لايروبي قنات‌هايتان، امكانات در اختيار افراد نمي‌گذاريد و پيشنهاد استفاده از موتور پمپ و حفر چاه مي‌دهيد؟
ما هيچ پيشنهادي نداديم مگر براي قنات‌هايي كه ديگر توليد نداشته. تمام توان ما براي حفظ قنوات است و دولت هم براي حفظ و لايروبي تمام قنات‌ها بودجه گذاشته است. در هيچ نقطه‌يي، دولت پشتيباني از قنات را تعطيل نكرده اما بعضي قنات‌ها به هيچ‌وجه جواب نداده و استحصال نداشته بنابراين مردم براي حفظ زندگي‌شان متقاضي حفر چاه شدند.
اما من با افرادي صحبت كردم كه مي‌خواستند با كمك مقني لايروبي قنات‌شان را انجام دهند اما اداره مربوط گفته چرا مي‌خواهي لايروبي كني؟ ما به تو موتور پمپ مي‌دهيم.
شايد كارشناس بي‌اطلاعي بوده. اداره آبياري ما سعي مي‌كند مجوز موتور پمپ ندهد. مگر زماني كه كارشناس تاييد كرد كه هزينه كردن براي اين قنات بي‌تاثير است و پيشنهاد چاه مي‌دهد.
در حال حاضر چند قنات با اين مشكل مواجه است كه دادن هزينه لايروبي، هدردهي سرمايه است و موتور پمپ جايگزين مي‌شود؟
شهرستان بم حداقل دو دهه خشكسالي داشته و روند خشكسالي هم ادامه دارد. علاوه بر آنكه شهرستان كويري هستيم و بم با افت شديد منابع آبي مواجه است و افت منابع آبي در بازدهي قنات‌هايمان تاثير داشته و قنوات خشك شده. در مجموعه بروات شش قنات خشك شده. طي 10 الي 20 سال گذشته در مجموعه شهر 20 الي 30 قنات خشك شده اما رويكرد اين بوده كه قنوات حفظ شود در غير اين‌صورت از بعد تاريخي و تمدن و حتي از بعد ارزش منابع آبي با مشكلات جدي مواجه مي‌شويم.
در حال حاضر چند قنات در حال خشك شدن است كه هزينه كرد براي لايروبي‌شان بي‌فايده است؟
از مجموع 60 رشته قنات، حدود 20 قنات خشك شده يا در حال خشك شدن است البته در شهر بم شايد 20 قنات داشته باشيم كه 90 درصد آنها آب دارد.
آقاي فرماندار نگفتيد. بچه‌هاي شما كدام سينما مي‌روند؟
بچه‌هاي من سينما نمي‌روند. با همين شبكه‌هاي ديجيتال برنامه‌هايشان پر شده. در حال حاضر براي ساخت سينما فقط يك متقاضي داريم كه او هم دنبال تسهيلات ارزان قيمت است. بارها با مسوولان ارشاد استان مكاتبه كرديم و گفتند در دستور كار قرار گرفته. قول‌هاي مساعدي هم دادند و اميدواريم با رويكرد جديد، مشكل سينماي بم حل شود. مردم بم فرهنگ سينما و برنامه هنري را دارند اما از كار بي‌كيفيت استقبال نمي‌كنند. در هفته فرهنگي بم بيش از نيمي از مردم شركت كردند.
چون تفريح ديگري در شهر نيست.
هم تفريح ديگري نيست هم كيفيت برنامه‌ها خوب بوده. مردم بم كيفيت برنامه را مي‌شناسند. علاوه بر اينها، از محيط‌هاي تفريحي هم استقبال مي‌كنند. فاصله ارگ جديد با شهر 12 كيلومتر است كه استخر و درياچه و آلاچيق دارد. در خود بم هم چند پارك داريم.
ابتداي ورودي شهر يك شهربازي ديدم كه تمام وسايلش دست دوم است و شنيدم كه مردم هم استقبال نكرده‌اند.
بله مستهلك است و تا استاندارد نشود اجازه استفاده نمي‌دهيم. متاسفانه در سنوات قبل، پيمانكار وسايل دست دوم آورده كه به‌شدت با او برخورد شده اما سالن سرپوشيده بازي با بهترين امكانات تا پايان سال توسط بخش خصوصي راه مي‌افتد و يكي از اولويت‌هاي ما است كه شهر بازي به سامان برسد. ما هم دنبال شادي و نشاط مردم هستيم و در شرايط كنوني بايد روحيه شادي و نشاط و عاطفي و اجتماعي مردم تقويت شود تا مردم بتوانند از رفاه اجتماعي بيشتري برخوردار شوند. هنوز بخشي از عمران شهري باقي مانده كه البته بعد از زلزله دولت و نظام بايد در ابتدا براي خانه و كاشانه مردم فكري مي‌كرد.
كه براي آن هم به‌طور كامل كار نشده.
بايد تسهيلات بازسازي به‌موقع مورد استفاده قرار مي‌گرفت. متاسفانه شهرستان بم نخستين تجربه مديريت بحران كلان بود. پيمانكاراني از شهرستان‌هاي ديگر آمدند و پول مردم را گرفتند.
و سازه‌هاي غير‌مقاوم تحويل دادند.
و بخشي از پول مردم را هم ندادند و به همين دليل هم بسياري از مردم بي‌خانه ماندند در حالي كه دولت تسهيلات داد. اما پيمانكاران مربوط به دولت نبودند و به‌طور مستقيم به مردم مراجعه مي‌كرد و مردم خودشان پيمانكار را انتخاب مي‌كردند. بعضي ساختمان‌ها به همين دليل نيمه‌كاره باقي ماند. دولت پول را داد اما اين پول ماند و با افزايش قيمت مصالح، ديگر تكميل خانه در توان مردم نبود.
من اسكلت‌هايي ديدم كه حتي اگر ساخته شود هم يك خانه مقاوم تحويل مردم نخواهد داد. علاوه بر آنكه بعد از اين سال‌ها اين اسكلت‌ها زير باد و باران فرسوده شده و اگر ساخته شود هم، ساختمان، مستهلك است. جوشكاري‌هايي ديدم كه مقاوم نبود و آسيب‌پذير بود. نقشه‌هاي سنگين به اين مردم تحويل داده شد كه در صورت ساخت، يك امكان بسيار بالقوه براي نابودي تمام ساكنان خانه‌هاست. مردم مي‌گفتند كه برخي مهندسان ناظر از داخل خودرو مراحل ساخت را تاييد مي‌كردند. شايد به همين علت تا امروز اقساطي از مردم دريافت نشده چون دولت مي‌دانسته كه ساختمان‌ها با چه شرايطي ساخته شده و مردم بم در زلزله‌هاي بعدي هم در معرض خطر قرار دارند.
شايد نظر شما اين باشد. تمام مراحل ساخت فاز به فاز توسط مهندس ناظر چك شده. اگر موارد اينچنين بوده كه مردم بايد گزارش مي‌دادند و به نظر من نادر است.
مردم فكر مي‌كردند كه روال كار اين است كه از داخل خودرو تاييد شود.
اين موارد نادر است. من هم يك بمي هستم. بعد از گذشت 10 سال ممكن است بعضي‌ها بنا بر احساس صحبت كنند. من اطمينان مي‌دهم كه شهرستان بسيار خوب و مستحكمي ساخته شده و در همه ابعاد محكم است و در ايران چنين شهر محكمي نداريم. شايد يكي، دو مورد هم ايراد بوده و در هر كاري آزمون و خطا وجود دارد. شايد يكي، دو مورد هم پيمانكار كوتاهي كرده اما دليل بر زير سوال بردن اصل كار نيست. فوندانسيون و اسكلت و تير‌آهن خانه‌هاي بم بسيار خوب و محكم است. من خانه‌هاي بم را ضعيف نمي‌بينم. مگر اينكه كسي بعد از اينكه ساخت واحد مسكوني‌اش تمام شده خودش به‌طور غيرقانوني كاري انجام داده كه البته در همان موارد هم شهرداري و نظام مهندسي بم وارد عمل و مانع شده‌اند. ما در بم خانه غير مقاوم در مقابل زلزله 6 ريشتري نداريم.
آقاي فرماندار، خانه‌ها غيرقانوني نبوده. من حداقل 10 اسكلت را ديدم و خواهش مي‌كنم كه شما را همراهي كنم تا از نزديك جوشكاري‌هاي غير اصولي را ببينيد.
ما نظام مهندسي و شهرداري بم را دعوت مي‌كنيم براي بازديد. اگر اين وضعي كه شما مي‌گوييد در 10 مورد اتفاق افتاده باشد ما مجموعه را از طريق مراجع قانوني به دادگاه معرفي مي‌كنيم.
اما اين اتفاق مربوط به 10 سال قبل است.
پيمانكار و مهندس ناظر مشخص است و تمام كارها شناسنامه داشته. يك فرد عام نمي‌تواند درباره جوشكاري اظهارنظر كند.
من به همراه يك مهندس ساختمان به محله‌هاي شهر رفتم.
من مي‌گويم اين موارد نادر است. نمي‌گويم نيست. شما در يك شهرستان با اين عظمت 10 مورد ديديد. اين 10 مورد را در مقابل 30 هزار خانوار ساكن بگذاريد. ما بين همين مردم زندگي مي‌كنيم. خود من هم در همان زمان خانه‌ام را ساختم. نمي‌گويم در بم كاستي نيست. كاستي هست. اما كارهاي خوب در بم خيلي بيشتر است. در 99 درصد موارد، خدمت انجام شده است. ظرف چهار سال بعد از زلزله اين شهر ساخته شد. حتي در ژاپن هم اين اتفاق نيفتاد. پس ايران اوج توانمندي خود را در يك بحران نشان داد.
در حال حاضر چند خانه در بم ممكن است اين مشكل را داشته باشند؟
تعداد را نمي‌دانم اما كم است. همه مردم در خانه‌شان هستند.
فكر مي‌كنيد از 33 هزار واحد مسكوني، چه تعداد نيمه‌تمام مانده باشد؟
اكثر مردم در خانه‌هايشان هستند. شايد اين خانه‌ها نيمه‌تمام، يك درصد خانه هم نباشد. تمام سكنه قانوني بم در خانه‌هايشان هستند.
ما هم درباره ساكنان بم صحبت مي‌كنيم.
بمي‌ها در خانه‌هايشان ساكن هستند. شايد نماي خانه يك نفر هنوز تكميل نشده باشد. حصار‌كشي تمام خانه‌ها تكميل شده است. من بازديدي داشتم و ديدم كه يك نفر در حاشيه شهر كانكس زده. پرسيدم خانه‌ات كجاست؟ معلوم شده كه رفته به روستا و امتيازي از دولت گرفته و مي‌خواهد در بم هم خانه داشته باشد كه امكان پذير نيست چون پرداخت وام‌ها ثبت مي‌شود.
با افرادي مواجه شدم كه در كانكس‌ها مستاجر بودند چون وام دريافتي كفاف ساختن خانه را نمي‌داده. اجاره دادن يا فروش كانكس‌ها قانوني بوده؟
كانكس‌ها مال خود مردم بود و از طرف دولت به رايگان در اختيارشان قرار گرفت. اين افراد هم از خارج شهر آمدند و مي‌گويند كه دولت به آنها خانه نداده است. من با دو سال تاخير ساخت خانه 85 متري‌ام را شروع كردم اما ساختم و تمام شد.
جمعيت در سن اشتغال بم چه رقمي است؟
دقيقا نمي‌دانم.
تركيب اشتغال شهر چگونه است؟
حدود 60 درصد مردم شهر مشغول كشاورزي و باغداري هستند. حدود 10 الي 20 درصد در مشاغل صنعتي و اقتصادي مشغولند و مابقي هم كارمند دولت هستند.
چه تعداد بيكار داريد؟
اگر در شهرستان بم نرخ بيكاري بر اساس سرشماري حدود 10 الي 13 درصد باشد، براي شهر بم هم همين رقم خواهد بود.
رقم كمي است؟
بايد كاهش يابد و بر اساس سياست‌هاي نظام بايد تك رقمي شود كه البته رشد داشته. تسهيلات خوبي براي اشتغال در بخش خصوصي اختصاص داده‌اند و به تدريج تا دو سال آينده به عدد تك رقمي مي‌رسيم اما تورم، مشكلاتي براي بخش صنعت ايجاد كرده است. البته اشتغال فصلي پابرجاست.
متوجه شدم كه تمام اين اقدامات در چند ماه اخير اتفاق افتاده و تا پيش از امسال كاري براي بم انجام نشده است.
من نمي‌دانم چه اتفاقي افتاده. مسوولان قبلي هم زحمت كشيدند.
در بم با هر كه مواجه مي‌شويم چند نفر از عزيزان خود را از دست داده. تعداد زيادي از سرپرستان خانوار در زلزله فوت كرده‌اند و نبود اين افراد مشكلاتي را براي وراث املاك ايجاد كرده. چرا مشكلات حقوقي اسناد مالكيت مردم حل نمي‌شود؟
سازمان ثبت اسناد در حال پيگيري است و حتي سندهاي عادي هم به سند اصلي و سندهاي چند برگي به تك برگي تبديل مي‌شود. اما اختلافات بين وراث موضوع قضايي است و به‌ويژه درباره ارث بايد قوه قضاييه نظر بدهد. تا به حال هم مراجعه‌يي نداشتيم وگرنه رايزني و رسيدگي مي‌كنيم.
بعضي موارد نه بر اساس سند و صرفا بر اساس كلام بوده و حالا افرادي هستند كه به همين دليل از تقسيم ارث محروم مانده و در كانكس زندگي مي‌كنند.
قانون بر اساس مستندات است و من هم نمي‌توانم دخالتي داشته باشم حتي اگر گفته‌ها بحق باشد. بايد اين تعهدات مكتوب مي‌شده. البته اغلب زمين‌هاي بم سند رسمي داشته اما قوه قضاييه هم شوراي حل اختلاف دارد و از محلي‌ها و هر روزنه ممكن تحقيق مي‌كند. موردي كه شما با آن مواجه شديد كه خيلي هم نادر بوده احتمالا خيلي بدشانس بوده.
ظاهرا من در تمام اين مدت فقط سراغ موارد نادر رفته‌ام چون تمام موارد از نظر شما نادر است. يكي از اتفاقاتي كه معمولا بعد از وقوع سوانح طبيعي با اين حجم در انتظار شدت يافتنش هستيم، وضعيت آسيب‌هاي اجتماعي است. شما حتما بايد به عنوان فرماندار رصدي براي وضعيت آسيب‌هاي اجتماعي در شهر بم داشته باشيد. به‌ويژه مساله حاشيه‌نشيني كه بعد از زلزله اتفاق افتاد و ساكنان روستاهاي اطراف به بم آمدند و مشكلاتي در مسير امداد‌رساني ايجاد كردند تا از كمك‌هاي امدادي سهمي بگيرند. وضعيت آسيب‌هاي اجتماعي در بم چگونه است؟
شما در شهر بم مشكلات 107 هزار نفر جمعيت را مي‌بينيد در حالي كه شايد در مركز يك استان مشكلات بسيار بيشتر از اين باشد و به چشم هم نيايد. البته من وجود حاشيه‌نشيني در بم را تاييد مي‌كنم. بعد از زلزله خيلي‌ها از اطراف آمدند تا از مزاياي بم استفاده كنند. آن زمان مردم درگير ساخت‌و‌ساز خانه‌شان بودند و افرادي، زمين‌هاي كشاورزي كه تغيير كاربري هم نداشت به مردم فروختند. مردم هم در همان زمين‌ها آلونك درست كردند. بعدها آلونك‌سازي را متوقف كرديم و منتظر تشكيل كارگروه هستيم و بايد سازوكارهاي مسكن اجتماعي دولت جديد ارسال شود تا بتوانيم اين افراد را از حاشيه‌ها منتقل كنيم و به واجدين شرايط خانه بدهيم. زيرا صرف‌نظر از حاشيه‌نشيني در حاشيه ارگ و منطقه گسل و ارگ قديم، از نظر تاريخ تمدني و حتي امداد‌رساني هم ما را با مشكل مواجه مي‌كنند. آن مناطق آب و برق دارد اما به دليل مشكلات خاص همان مناطق، تمام تلاش‌مان اين است كه ساماندهي را در منطقه شروع كنيم و خانواده‌ها را به سامان برسانيم. رسيدگي به آسيب‌هاي اجتماعي در آن مناطق در دستور كار ما است. متاسفانه دشمن هم اعتياد را از مواد سنتي به سمت مواد صنعتي هدايت كرده البته ما هم با ايجاد مراكز خاص و مركز ماده 16 براي معتادان متجاهر خياباني با كاهش چشمگير اعتياد مواجه شديم و با وجود آنكه مساله مواد مخدر در بم به عنوان مسير ترانزيت مطرح بوده اما با تلاش بر مسائل فرهنگي كاهش چشمگيري در حوزه اعتياد داشتيم.
مصرف مواد مخدر در بم كاهش داشته؟
مصرف و خريد و فروش مواد مخدر در مقايسه با 10 سال قبل و مثل ساير جرايم كاهش يافته. وقتي جرايم كم مي‌شود يعني شما روي مسائل فرهنگي و در شهر كار كرده‌ايد.
اگر آماري از افزايش جرايم نداريد شايد به اين دليل است كه جرايم زير زميني شده.
من بچه گوشه‌گوشه بم هستم. ما در بم مصرف سنتي مواد مخدر را داشتيم آن هم پدرها و مادرها و از قشر خاصي مصرف مي‌كرده‌اند. ما 32 هزار نفر از جمعيت‌مان را در زلزله از دست داديم. اگر بم زماني بارانداز مواد بوده به دليل زياد بودن خريد و فروش مواد مخدر نبوده بلكه كاروان اشرار تا نزديكي شهر مي‌آمده و براي تامين آذوقه توقف مي‌كرده كه همان موقع هم توسط ماموران انتظامي دستگير مي‌شده. مواد مخدر از سيستان و بلوچستان به بم مي‌آيد و در بم كشف مي‌شود. كشف بالاي مواد مخدر در بم نشانه فعاليت ماست.
آمار كشفيات 100 روزه بم چقدر است؟
آمار كشفيات مواد مخدر قابل گزارش نيست و بايد از شوراي هماهنگي استان بگيريد اما كشف بسيار زياد است. ممكن است بخشي از مواد از مسير بم بيايد اما براي ترانزيت است و نمي‌خواهند آن را به بم برسانند بلكه به جايي مي‌برند كه ارزش مالي آن افزايش پيدا كند. ما در بم براي اين كاروان سد معبر ايجاد مي‌كنيم و عمده مواد مخدري كه قرار است از اينجا ترانزيت شود توسط نيروي انتظامي ما كشف مي‌شود ولي براي خلافكاران هميشه راه گريز هست.
من در محله سياه خانه به هر خانه يي كه رفتم اعضاي آن معتاد بودند و جوان هاي هم توي خانه بودند
تمام خانه ها معتاد بودند؟
در محله سياه خانه ، بله .
چه مي‌كشيدند؟
بوي آميخته از كراك و ترياك را حس كردم .
چند خانه را رفتيد؟
حدود 15 خانه .
هر 15 خانه هم معتاد بودند ؟
در هر 15 خانه اين وضع را ديدم .
اگر يك نفر در يك خانه دخانيات استعمال كند تا 15 خانه آن طرف هم بوي دخانيات مي‌رود .
خانه‌ها با هم فاصله داشت.
امشب غروب مي‌رويم خانه فرماندار. ببينيد كه بو تا خانه فرماندار هم مي‌آيد. اما اينكه مي‌گوييد سراغ 15 خانه رفتيد و هر 15 خانه...
عجيب نيست چون ممكن است شما آمار مراجعات داوطلبانه يا اجباري درمان اعتياد را داشته باشيد اما تعدادي از معتادان نمي‌خواهند ترك كنند و ذات اعتياد اين است كه پنهان بماند.
باورم نمي‌شود. من نمي‌خواهم چيزي را پنهان كنم اما به عنوان كسي كه سال‌ها در بم زندگي مي‌كند اين مشاهدات، زير زميني هم نيست. من حاضرم همراه شما بيايم. سياه‌خانه را ديگران سر زبان انداختند. ممكن است در يك محل 10 نفر مشكلي داشته باشند اما محل را تحت الشعاع قرار مي‌دهند. شايد مصرف اين افرادي كه شما ديديد تفنني بوده اما در مجموع مي‌گويم كه كاهش اين مسائل در بم بسيار چشمگير است و البته از آن طرف هر چه كار مي‌كنيم دشمن هم بيكار نمي‌ماند. هر روز آمارهاي كشف بايد براي من بيايد و تا امروز افزايشي در اين آمارها نديدم.
آمار 3 ماهه يا شش ماهه طلاق در بم را داريد؟
در حال حاضر ندارم و بايد از حوزه قضايي بگيريد زيرا آنجا ثبت مي‌شود و البته آمار دقيق نيست.
خط فقر در شهر بم چه رقمي است؟
يك چيزهايي اصلا در اختيار من نيست. بم، شهر اقتصادي است. مردم همان دانه خرما را هم بخورند بازدهي دارد.
البته اگر آن دانه خرما آرد مي‌شد و براي دام و طيور استفاده مي‌شد بازدهي بيشتري داشت.
استفاده مي‌شود.
نه چندان.
كار را شروع كرده‌ايم. دفعه بعد كه به بم آمديد بدانيد كه اين اتفاقات در بم افتاده.
تمام اين اتفاقات مربوط به ماه‌هاي اخير است آقاي فرماندار. در 10 سال گذشته كاري براي شهر انجام نشده.
بم در حال حاضر در حال رسيدن به تعادل است.
توليد خرما در بم مربوط به يك سال و 10 سال گذشته نبوده اما در شهرك صنعتي بم فقط مي‌شود سراغ سردخانه نگهداري خرما را گرفت. آيا تعريف شهرك صنعتي اين است كه فقط سردخانه نگهداري خرما داشته باشد؟
دنبال اين هستيم كه دسته‌بندي و شهد‌گيري خرما هم در شهرك صنعتي داير شود. حرف شما درست است. بايد از ظرفيت‌ها بهينه‌تر استفاده كنيم و در حال تلاش هستيم. تغييرات به تدريج اتفاق مي‌افتد. همه خوب كار كردند اما اين شهر يك‌باره ساختارها را از دست داد. همان سردخانه هم نابود شده بود و دوباره ايجاد شد چون حفظ و نگهداري خرما براي بم مهم بود. ما از خط فقر در بم تعريفي نداريم. چون توان و نيروي انساني خوبي داريم.
يعني جمعيت زير خط فقر نداريد؟
من آماري به عنوان زير خط فقر ندارم.
خط فقر در بم چه رقمي است؟
درآمد كمتر از قانون كار زير خط فقر محسوب مي‌شود. خط فقر شهرستاني و استاني را نداريم. اقتصاددانان مي‌گويند كه خط فقر استان كرمان درآمد كمتر از يك ميليون و 50 هزار تومان است كه البته اين اظهارنظر هم رسمي نيست.
آمار سرقت را داريد؟
آمار سرقت‌مان هم كم شده. در 19 روز گذشته چهار سرقت داشتيم كه هر چهار مورد را كشف كرديم.
نسبت به 19 روز سال گذشته در ماه آذر چقدر كاهش داشته؟
كاهش صددرصدي بوده.
بايد رقم داشته باشيد و آمار امسال را در مقايسه با دوره مشابه سال گذشته بگوييد.
شهر ما نياز به معرفي دارد كه بتوانيم سرمايه‌گذار وارد كنيم. من نبايد از آمار سرقت در بم براي شما بگويم. من نبايد درباره آسيب‌هاي اجتماعي در بم براي شما بگويم چون اين اتفاقات همه جاي ايران هست. مطرح كردن حاشيه‌نشيني در بم، به بم ضرر مي‌رساند. مطرح كردن وضعيت اعتياد در بم، به درد بم نمي‌خورد. بايد به درد بم برسيم و كارهاي اقتصادي و فرهنگي انجام دهيم تا هر آسيبي هم كه هست حذف شود و جامعه به سمت پويايي برود. شما به خاطر جان باختگان بم، زيبايي‌هاي بم را به كشور معرفي كنيد كه به كمك ما بيايند و سرمايه‌گذار بداند كه بم، امن و هماهنگ براي سرمايه‌گذاري است. ما نيازمند تقويت شادي و نشاط و حضور تشكل‌هاي مردمي در بم هستيم
منبع:
اعتماد
ارسال نظر