.svg)
نامه یک حقوقدان به رییس‌جمهور درباره آلودگی هوا
پارسینه: یک وکیل دادگستری در راستای حقوق ملت و منشور حقوق شهروندی در نامه‌ای به رییس‌جمهور، رسیدگی به موضوع آلودگی هوا و الزام سازمان‌ها و نهادهای مسئول در اتخاذ برنامه و راهکار مناسب برای برون رفت از این وضعیت را خواستار شد.
یک وکیل دادگستری در راستای حقوق ملت و منشور حقوق شهروندی در نامه‌ای به رییس‌جمهور، رسیدگی به موضوع آلودگی هوا و الزام سازمان‌ها و نهادهای مسئول در اتخاذ برنامه و راهکار مناسب برای برون رفت از این وضعیت را خواستار شد.
متن نامه حسین احمدی‌نیاز بدین شرح است:
«جناب آقای دکتر حسن روحانی
ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران
با سلام و دعای خیر
حضرتعالی طبق اصل 113 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مسئول اجرای قانون اساسی و طبق اصل 121 در پیشگاه قرآن کریم و در برابر ملت ایران سوگند پاسداری از این قانون و انجام وظایف و مسوولیت‌های اجرایی کشور را به نحو احسن یاد کرده‌اید.
از سوی دیگر در ایام انتخابات ریاست‌جمهوری وعده تحقق فصل سوم قانون اساسی به‌نام حقوق ملت و تدوین و اجرای حقوق شهروندی به ملت ایران داده‌اید. همچنین طبق اصول 3، 22 و 50 قانون اساسی در باب حق حیات و زیست سالم شهروندان ایرانی، حضرتعالی دارای مسوولیت هستید؛ زیرا جناب آقای رییس جمهور همچنانکه حضرتعالی مستحضرید میلیون‌ها نفر از شهروندان تهران و کلان شهرهای ایران در فصل سرد سرما هر روز با هوایی آلوده مواجه شده و بی اختیار تن سالم و شریف خود را در معرض تهدید بیماری های تنفسی قلبی و سرطان ناشی از استنشاق هوای آلوده قرار می دهند.
آلودگی هوا، طبیعی‌ترین حق هر شهروندی که استنشاق هوای پاک است را نقض می‌کند. داشتن هوای پاک و محیط زیست سالم یکی از مولفه های نسل چهارم حقوق بشر است به نحوی که چنین حقی در دایره شمول حقوق طبیعی آحاد شهروندان قرار می گیرد، اگرچه بسیاری از حقوقدانان معتقدند به لحاظ ارتباط هوای پاک و برخورداری از زیست سالم با حیات و زندگی انسانی جزء نسل اول حقوق بشر قرار می‌گیرد. این اصل مورد پذیرش همه کشورهای جهان قرار گرفته و در قالب حقوق ملت در قوانین اساسی تنظیم و از کرامت و جایگاه والایی برخوردار است؛ زیرا زیست سالم و برخورداری از محیط پاک را به عنوان پایه حیات انسانی قرار داده‌اند و هرگونه تهدید این حق به مثابه نقض حقوق شهروندی و حقوق بشر قلمداد می شود، همچنانکه اصل پنجاهم قانون اساسی ایران این امر را به زیبایی بیان می‌دارد.
مقررات حقوق بین الملل و اسناد بین المللی و داخلی این امر را مورد توجه و تاکید قرار داده‌اند. مطابق اصل نخست اعلامیه استکهلم «انسان از حقوقی بنیادین برای داشتن آزادی و برابری و شرایط مناسب زندگی در محیط زیستی که به او اجازه زندگی با حیثیت و سعادتمندانه را بدهد برخودار است» بر این اساس حق برخورداری از هوای سالم و پاک و عاری از آلودگی برای شهروندان جزء لاینفک زندگی قرار گرفته و تضمین آن در راستای حق بر محیط زیست سالم جزو حقوق اولیه هر شهروند قرار می گیرد.
در این راستا حق بر هوای پاک از زیر مجموعه های حق بر محیط زیست سالم به‌شمار می‌رود و در برخی قوانین بر «حق تنفس بر هوای پاک » صحه گذاشته شده است. بر اساس این امر هر شهروندی حق دارد در هوایی پاک و سالم تنفس نماید و دولت‌ها مکلف به اتخاذ تدابیری برای تضمین آن می‌باشند، همچنانکه در ایران اصل پنجاهم قانون اساسی این تکلیف را بر عهده همگان قرار داده است.
اعلامیه جهانی حقوق بشر 1948 داشتن زندگی سالم و محیط پاک را حق همه آحاد بشر می داند. ماده سوم و فحوای مواد 25 و 27 این اعلامیه بیانگر این موضوع می‌باشد، همچنین حق بر حیات از حقوق ذاتی هر شخص انسانی است که باید به‌موجب قانون حمایت شود. مجددا این حق در اسناد حقوق بشری مورد تاکید قرار گرفته است.
در خصوص ارتباط این حق با محیط زیست نیز پیوندی ظریف برقرار است و می‌توان گفت که حیات هر انسانی بستگی به کیفیت محیط زیست او دارد و این موضوع هم شامل «صرف حیات» و هم شامل «کیفیت حیات» می‌شود و در هر دو بعد با محیط زیست ارتباط دارد. در زمینه آلودگی هوا و حق بر حیات نیز می‌توان اینگونه استدلال کرد که با توجه به اهمیت عنصر هوا در زندگی انسان‌ها رابطه مستقیمی بین حفاظت از هوا در برابر آلودگی و حق بر حیات وجود دارد، به عبارت دیگر وجود عنصر هوا مرتبط با صرف حیات و نبودن آلودگی در آن مرتبط با کیفیت حیات می‌باشد؛
بنابراین برای تعیین حداقلی از کیفیت زندگی و حیات برای شهروندان لزوم مقابله با آلودگی هوا اهمیت ویژه‌ای دارد ... دولت‌ها وظیفه فراهم آوردن بستر و محیط پاک برای شهروندان خود هستند و دسترسی به زندگی سالم و داشتن محیط زیست پاک و هوای عاری از هر نوع آلودگی جزو حقوق فطری و طبیعی آنان است. از سوی دیگر بر این اساس هر شهروندی حق دارد در هوایی پاک و سالم تنفس نماید و دولت‌ها مکلف به اتخاذ تدابیری برای تضمین آن می‌باشند.
در ایران نظام حقوقی ما با تصویب قوانین مختلف مقرراتی را برای داشتن هوای پاک و الزاماتی برای دولت جهت فراهم آوردن شرایط و بسترهای داشتن هوای پاک در نظر گرفته است پیشگیری و مقابله با آلودگی و هر اقدام مخربی که موجب بر هم خوردن تعادل و تناسب محیط زیست شهروندان می‌شود (موضوع ماده 1 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست مصوب 28/ 3/ 53).
قوانین متعددی دیگری در نظام حقوقی ما وجود دارد که می‌توان به ماده 570 قانون مجازات اسلامی اشاره کرد. در کل نظام حقوقی ایران از یک سو آلودگی هوا را جرم انگاری نموده است و از سوی دیگر حضرتعالی همچنانکه بیان کردید به عنوان مجری و پاسدار قانون اساسی و سوگندی که در مقابل ملت شریف ایران یاد کرده‌اید مسوول اجرای اصول بیست و دوم و پنجاهم قانون اساسی هستید و حسب تعهدی که در ایام انتخابات در قالب تحقق حقوق ملت و منشور حقوق شهروندی به مردم شریف ایران داده‌اید مسوول تامین هوای پاک شهروندان و حل این معضل و الزام سازمان‌ها و نهادهای مسوول در اتخاذ برنامه و راهکار مناسب برای برون رفت از این وضعیت می‌باشید.
جناب آقای ریس‌جمهور آلودگی هوا به علت تهدیدات جدی‌ایی که علیه بهداشت، سلامتی و محیط زیست سالم شهروندان دارد نقض حقوق شهروندی و بشر تلقی می‌شود؛ لذا بسان شهرهای مکزیکو سیتی و چند شهر دیگر بزرگ جهان که در گذشته از آلودگی هوا رنج می بردند و امروزه با اتخاذ برنامه‌های منسجم و علمی به هوای پاک رسیده‌اند مستدعی است در این زمینه دستورات شایسته صادر فرمایید و جلوی این نقض حقوق شهروندی را بگیرید.»
احسنت به ایشان . واقعاً چرا به اولین حق طبیعی خود بی تفاوت هستیم؟ به نظر من دولت ابتدا وضعیت آلودگی هوا را بهبود دهد بعداً منشور حقوق شهروندی را منتشر کند وگرنه در این شرایط آلودگی هوا ، مشخص است که حقوق شهروندی نقض شده است .