همه آنچه درباره دخانیات و بیماری‌های قلبی باید بدانیم

استعمال سیگار می‌تواند به طرق مختلف سبب ایجاد بیماری‌های قلبی شود.

عضله قلب تنها زمانی سالم باقی می‌ماند که جریان خون کافی توسط شریان‌های کرونر به آن برسد. در طی سال‌های زندگی، به منزله بخشی از فرآیند طبیعی پیری، دیواره عروق به تدریج تنگ می‌شوند. در سیگاری‌ها این فرآیند بسیار سریع‌تر از افراد طبیعی پیشروی می‌کند و افراد سیگاری در سنین پایین‌تری دچار تصلب شرایین یا آترواسکلروز می‌شوند.

هنگام سیگار کشیدن ضربان قلب 10 تا 20 ضربه در دقیقه و فشار خون پنج تا 10 میلی‌متر جیوه افزایش می‌یابد که علت آن منقبض شدن عروق خونی است. افزایش ضربان قلب و افزایش فشار خون سبب بالا رفتن میزان کار قلب می‌شوند. دود سیگار همچنین دارای مونواکسید کربن یا CO است که در خون جای اکسیژن را می‌گیرد و باعث کمبود اکسیژن در قلب و سایر ارگان‌ها می‌شود. این اثرات در طولانی مدت ضایعات شدیدی در قلب و سیستم عروقی بر جا می‌گذارد.

بنا بر اعلام مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، از هر چهار مرگی که بر اثر تنگی عروق کرونر رخ می‌دهد، یک مورد به علت مصرف دخانیات است. ایجاد لخته در عروق کرونر علت شایع مرگ در مردان و زنان بین سنین 64 تا 35 سال است.

استعمال دخانیات احتمال ایجاد لخته در خون را زیاد می‌کند. در افراد سیگاری عبور خون از عروقی که به دلیل مصرف سیگار تنگ شده‌اند، منجر به ایجاد لخته در عروق از جمله عروق کرونر می‌شود. زمانی که لخته تشکیل شود، دردهایی در ناحیه قلب به وجود می‌آید که آنژین قلبی گفته می‌شود. سکته قلبی زمانی رخ می‌دهد که انسداد عروق کامل شود.

احتمال بروز سکته‌های مغزی و حملات قلبی در افراد سیگاری دو تا سه برابر بیشتر از غیر سیگاری‌ها است. در سیگاری‌ها سکته قلبی عامل کشنده‌تری نسبت به غیرسیگاری‌هاست که احتمالا به علت اثرات دخانیات به عنوان سم برای عضلات قلب است.

خطرات حمله قلبی در زنان سیگاری بالای 40 سال که قرص‌های ضد بارداری مصرف می‌کنند، بالاتر است. خطر حمله قلبی طی یک سال پس از ترک سیگار نصف می‌شود، این خطر پس از پنج سال برابر با افراد غیرسیگاری خواهد شد. ترک سیگار بعد از یک حمله قلبی می‌تواند شانس حمله بعدی را نصف کند.

دلایل انسداد شریان‌های قلبی کدامند؟

علاوه بر مصرف دخانیات، زندگی ماشینی و بی‌تحرکی، تغذیه نامناسب، چاقی، استرس‌های زیاد در زندگی و محل کار، وراثت، افزایش سن و همچنین آلودگی هوا از دیگر عوامل ایجاد بیماری‌های قلبی هستند که در سال‌های اخیر افزایش یافته‌اند.

سیگار کشیدن یک عامل خطر مهم برای ایجاد بیماری‌های قلبی عروقی است. مصرف دخانیات با هیچ روشی سالم نیست و به هر مقدار و از هر نوعی به بدن انسان آسیب می‌رساند. سیگارهای کم نیکوتین، سبک یا نیمه سبک، به هیچ وجه میزان خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی - عروقی و دیگر بیماری‌های مرتبط را کاهش نمی‌دهند. ترویج این تفکر بین افراد جامعه شگرد تبلیغاتی صنایع دخانیات برای موجه جلوه دادن مصرف دخانیات و نیز واردات انواع سیگار است. قطعا تنها راه سالم و ایمن سیگار نکشیدن است.

مصرف رژیم‌های غذایی کم چربی از دو طریق کاهش چربی خون و کاهش تمایل به مصرف سیگار به سلامت قلب کمک می‌کند. ورزش مداوم نیز یکی از عوامل موثر در افزایش سلامت قلب است. ورزش‌های هوازی همچون پیاده‌روی، شنا و دوچرخه‌سواری از جمله ورزش‌های مناسب در حفظ و بهبود سلامت قلب هستند. این ورزش‌ها علاوه بر سودمندی، به فرد سیگاری انگیزه بیشتری برای ترک سیگار می‌دهند.

خطر حمله قلبی طی یک سال پس از ترک سیگار نصف می‌شود. این خطر پس از پنج سال برابر با افراد غیرسیگاری است. تعداد مرگ‌های ناشی از استعمال سیگار در ایران حدود 60 هزار مورد در سال تخمین زده می‌شود. بیماری عروق کرونر با تعداد سیگار‌های کشیده شده، میزان استنشاق دود سیگار و سن شروع سیگار کشیدن ارتباط دارد.