سکوت نهادهای نظارتی در برابر ترویج فرهنگ مصرف‌گرایی از سوی رسانه ملی!

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)،از چندماه قبل تا کنون شاهد پخش آگهی هایی هستیم که در آن‌ها ایرانی بودن کالاها مورد تاکید قرار می‌گیرد. از جمله بارزترین آنها برنج، لوازم ورزشی، تیغ‌های اصلاح صورت و نظایر آن است.

هرچند در این تبلیغات اعلام می‌شود کالاها ایرانی است ولی همین موضوع صحت تبلیغاتی که در صدا و سیما پخش می‌شود را زیر سوال برده‌ است به طوری که بسیاری از فعالان بخش خصوصی صراحتا اعلام کرده‌اند که رسانه ملی کالاهای وارداتی را با نام کالای ایرانی تبلیغ می‌کند و هیچ نظارتی هم بر عملکرد آن از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط نظیر وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان حمایت، قوه قضاییه و تشکل‌های مربوطه نمی‌شود.

به طور مثال صراحتا اعلام شده‌ است که بسیاری از برنج‌هایی که در رسانه ملی با عنوان برنج ایرانی تبلیغ می‌شود وارداتی است اما نه تنها سازمان حمایت سکوت کرده‌ بلکه انجمن برنج ایران نیز واکنشی در افشای آن نداشته‌ است.

به نام کالای ایرانی، به کام محصول وارداتی!

در همین زمینه محمدحسین برخوردار، رییس مجمع عالی واردات در گفت‌وگو ایسنا در این باره تاکید می‌کند که "بسیاری از برنج‌هایی که تحت عنوان برنج ایرانی در تلویزیون تبلیغ می‌شود از پاکستان و هندوستان وارد شده و ایرانی نیست. وارداتی بودن کالاهایی که با نام کالای ایرانی در تلویزیون تبلیغ می‌شوند باید از سوی رسانه‌های ملی و وزارتخانه‌های مربوطه افشا شود."

حسین معروف، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران نیز تاکید می‌کند که "اگر انجمن تولید‌کنندگان برنج اعتراضی به تبلیغ برنج های وارداتی به عنوان برنج ایرانی دارد باید به دادستان مراجعه و اعتراض خود را قضایی کنند تا از تبلیغ این کالا جلوگیری شود."

اما از سوی دیگر بحث دیگری در مورد این کالاها مطرح است و آن این‌که بسیاری از این کالاها که عمدتا کالاهای ورزشی را شامل می‌شود به صورت قطعات مجزا وارد شده و سپس در ایران سرهم و نهایتا با نام کالای ایرانی فروخته‌ می‌شود.

به گفته رییس مجمع عالی واردات، "برخی از کالاهایی که در رسانه ملی تبلیغ می‌شود آنقدر ساده است که قطعات آن وارد شده و بعد در داخل سرهم می‌شود و برای تبلیغ می‌گویند که این کالا صد‌درصد ایرانی است ولی کالاهایی که قطعات آن وارداتی است، صد‌درصد ایرانی نیست."

آنچه در این بین به عنوان مهم‌ترین نکته در چالش پخش آگهی‌های بازرگانی مطرح است موضوع رسیدگی و نظارت بر کیفیت این تبلیغات است.

ضرورت پالایش فضای بازرگانی رسانه ملی

مجید رضا حریری، رییس کمیسیون واردات اتاق بازرگانی ایران در این باره می‌گوید: "رسانه ملی که بودجه خود را از دولت دریافت می‌کند نباید نظیر رسانه‌های درجه3 به پخش تله‌شاپینگ بپردازد بلکه باید علاوه بر مشخص کردن ایرانی یا خارجی بودن کالا اسنادی را برای اثبات کیفیت کالا ارائه دهد."

به گفته وی "فضای تبلیغاتی در فضای رسانه ملی انتقاد‌های بی‌شماری را به همراه دارد و متخصصان رسانه در زمینه‌ی تبلیغاتی که در رسانه ملی ایران انجام می‌شود حرف‌های زیادی داشته و به اعتقاد آنها فضای بازرگانی رسانه ملی ایران احتیاج به یک پالایش اساسی دارد."

وی می‌افزاید: "فشار اقتصادی به صدا وسیما که بودجه خود را از دولت دریافت می‌کند بسیار افزایش یافته است و این سیستم عریض و طویل و تنبل برای جبران هزینه‌های خود مجبور شده که هر کالایی را تبلیغ کند. تبلیغات در رسانه ملی به صورت تله‌شاپینگ انجام می‌شود و این در حالی است که در هیچ جای دنیا رسانه‌های ملی و دولتی به تله‌شاپینگ نمی‌پردازند و این قبیل تبلیغات از طریق رسانه‌های درجه3 هر کشوری انجام می‌شود."

او با اشاره به این‌که اکثر برنامه‌های تلویزیونی در ایام عید حامی مالی داشته است، خاطر نشان می‌کند: "صدا‌وسیما باید در تبلیغاتی که پخش می‌کند تجدید‌نظر کند و باید مشخص شود که کالایی که تبلیغ می‌شود ایرانی است یا خارجی تا کالای خارجی نتواند با عنوان کالای ایرانی تبلیغ شود."

به گفته وی "کیفیت کالاهایی که از سوی رسانه ملی پخش می‌شود باید بررسی شده و این رسانه اسنادی را برای تایید کیفیت کالاها داشته باشد. در نهایت باید گفت که تبلیغات در تلویزیون‌های دولتی و خصوصی با یکدیگر متفاوت است و رسانه ملی که بودجه خود را از دولت دریافت می‌کند نباید تن به پخش هر نوع آگهی بدهد."

به گزارش ایسنا، بخشی دیگر از کارشناسان معتقدند رسانه ملی که همواره مخاطبان زیادی داشته‌ است باید به عنوان امین مخاطبان در ارسال پیام‌ها موشکافانه تر برخورد کند و از صحت آگهی ها با تعامل سایر سازمان‌های ذی‌ربط اطلاع یابد.

دریافت استعلام پیش از پخش تبلیغات

محسن چمن‌آرا، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در این باره می‌گوید: "صدا‌وسیما باید قبل از پخش هر آگهی بازرگانی از سندیکاها و تشکل‌های مربوطه تاییدیه بگیرد که جنس تبلیغ شده ایرانی است یا خیر. رسانه ملی باید برای کالاهایی که تبلیغ می‌کند از تشکل‌های مربوطه استعلام بگیرد زیرا ما برای وارد‌کنندگان و صادر‌کنندگان تمامی کالاها سندیکا داریم و این سندیکا‌ها می‌توانند کالاهایی که قرار است در صدا‌وسیما تبلیغ شوند را تایید کنند."

وی ادامه می‌دهد: "صدا‌وسیما باید از این سندیکاها تاییدیه دریافت کند که آیا جنسی که با نام ایرانی تبلیغ می‌شود واقعا ایرانی و تولید داخل است یا وارداتی. تبلیغ باید قبل از پخش در رسانه ملی در تشکل‌های مربوطه مورد بررسی قرار گیرد و صحت آنها باید پیش از پخش تایید شود."

معروف با اشاره به این‌که سندیکاهای مربوط به تولید، سندیکای مربوط به بسته‌بندی و انجمن صنایع غذایی و حتی انجمن‌ها و سندیکاهای بهداشتی می‌توانند بر این موضوع نظارت داشته باشند که آیا اطلاعاتی که در آگهی‌های بازرگانی داده می‌شود واقعی است یا کذب تاکید می‌کند: "به دلیل شرایط به وجود آمده به صدا‌وسیما انتقاد‌های بسیار زیادی وارد است، وسائل بهداشتی و به وی‍ژه برنج‌هایی که در صدا‌وسیما با نام کالای صد‌درصد ایرانی تبلیغ می‌شود باید مورد رصد قرار گیرد و نباید تلویزیون صرفا به درآمدزایی خود فکر کند."

سوال دیگری که در این بین مطرح می‌شود صحت ترویج مصرف‌گرایی در تلوزیون است. این‌که آیا در شرایط رکود تورمی، کاهش میزان ارز در کشور و تاکید بر اقتصاد مقاومتی تبلیغ کالاهای وارداتی با نام کالای ایرانی ترویج مصرف‌گرایی نیست؟

این سوال در حالی مطرح می‌شود که اهمیت تبلیغات در رسانه‌ها بر هیچ کس پوشیده نیست و قطعا تا زمانی که مصرف نباشد تولیدی نیست. اما بسیاری از اقتصاددانان و فعال بخش خصوصی بر این باور هستند که در شرایط کنونی اقتصاد ایران برای حمایت از تولید داخلی و برون رفت آن از رکود باید فضای رقابتی را گسترش داد که یکی از راه‌های آن پخش آگهی در رسانه‌ها است.

اما سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که آیا تبلیغ کالای وارداتی با عنوای کالای ایرانی در رسانه ملی عوام فریبی نیست؟ آن هم در شرایطی که به یقین عمده کالاهای ایرانی توان رقابت با کالاهای وارداتی را ندارد.

نباید به جای ترویج فرهنگ تولید، فرهنگ مصرف‌گرایی در جامعه ترویج شود

در همین زمینه محمدرضا بهرامن، عضو هیات ریسه اتاق بازرگانی تهران تاکید می‌کند: "رسانه ملی باید به مبانی تبلیغات اشراف کامل داشته باشد تا کالاهای خارجی با عنوان کالاهای ایرانی معرفی نشده و فرهنگ مصرف‌گرایی و استفاده از کالاهای وارداتی به جای کالاهای تولید داخل در کشور ترویج نشود. با توجه به ماهیت اصلی رسانه ملی فعالیت آن نباید به گونه‌ای باشد که به جای ترویج فرهنگ تولید، فرهنگ مصرف‌گرایی در جامعه ترویج یابد."

او با تاکید بر این‌که یکی از وظایف رسانه ملی این است که به مسائل فرهنگی و اقتصادی ورود پیدا کرده و نقش خود را در ترویج فرهنگ اقتصادی با توجه به نام‌گذاری امسال ایفا کند می‌افزاید: "بودجه رسانه ملی دولتی است و باید فرهنگ، اقتصاد و مدیریت جهادی را در جامعه ترویج دهد. رسانه ملی باید به دنبال ارتقای تولید در کشور، استفاده از فرصت‌ها، مدیریت جهادی در جهت کیفیت و کسب بازارهای نو باشد، نه این‌که با نحوه‌ی ارائه تبلیغات بازارهای داخلی را برای کالاهای وارداتی آماده کند. ارائه‌ی برخی تبلیغات در رسانه ملی کالاهای وارداتی را جایگزین کالاهای ایرانی کرده و شرایط را برای کشور‌های رقیب فراهم و امکان سرمایه‌گذاری را در داخل از بین می‌برد."

بهرامن با اشاره به نقش رسانه ملی در اقتصاد مقاومتی تاکید می‌کند: "رسانه ملی وظایفی دارد و باید برخی نگاه‌ها را که همسو با شرایط اقتصادی کشور است ترویج دهد، ولی برخی از تبلیغات با ماهیت وظایف اصلی آن مغایرت دارد."

به گفته عضو هیات ریسه اتاق بازرگانی تهران "نباید تولید ملی در رسانه ملی فدای نگاه درآمد‌زایی شود. تلویزیون باید به کالاهایی که تبلیغ می‌کند اشراف کامل داشته باشد تا مبادا جامعه از مسیر اصلی خود منحرف شود. مبانی تبلیغات در رسانه ملی نباید مغایر با اهداف و سیاست‌های نظام باشد،لذا یکی از وظایف آن این است که کالاهایی را که تبلیغ می‌کنند مورد بررسی قرار داده تا انحراف نداشته باشند."

بهرامن با اشاره به این موضوع که تلویزیون باید آگاه باشد که کالاهایی را که تبلیغ می‌کند نظیر برنج در داخل تولید شده باشد و اگر کالا وارداتی است، باید نظارت شود که به عنوان کالای ایرانی تبلیغ نشود تاکید می‌کند: "تلویزیون نباید نگاه درآمدی صرف داشته باشد زیرا مردم به رسانه ملی اعتماد دارند و این اعتماد نباید از مردم گرفته شود."

به گزارش ایسنا، هرچند در بین انتقادهای مطرح بر عملکرد صدا و سیما در پخش تبلیغات عده‌ای نیز معتقدند رسانه ملی وظیفه نظارت بر صحت تبلیغاتی که پخش می‌کند را ندارد اما به هر حال تاکنون هیچ نهاد و سازمانی نه رسانه ملی، نه وزارت صنعت، معدن و تجات، نه وزارت جهاد کشاورزی و قوه قضاییه و نه سازمان حمایت و تشکل‌ها و سندیکاهای مربوطه به موضوع نظارت بر صحت و سقم پیام‌های بازرگانی و کیفیت آنها ورود پیدا نکرده و همچنان شاهد تبلیغ کالاهای وارداتی به نام کالاهای ایرانی و ترویج فرهنگ مصرف‌گرایی از سوی سازمانی با عنوان رسانه ملی هستیم آن هم در شرایطی که ترویج فرهنگ استفاده از محصولات داخلی مورد تاکید جدی مسوولان ارشد نظام قرار دارد. باید به دنبال پاسخ این سوال بود که آیا کاهش درآمد رسانه ملی در نوع تبلیغات تاثیرگذار بوده‌ است؟!

گزارش از خبرنگار ایسنا، ندا کمرئی