بازنگری در نحوه فیلترینگ کشور

محمد حسن انتظاری در بازدید از خبرگزاری مهر در نشستی به سئوالات و ابهامات مربوط به سیاستگذاری در حوزه فیلترینگ سایتهای اینترنتی، برنامه های شورایعالی فضای مجازی برای این موضوع و نیز آخرین وضعیت پروژه VPN قانونی که سال گذشته مطرح شده بود پاسخ داد.

خبرگزاری مهر: در زمینه فیلترینگ اینترنت، برخی اخبار از وجود برخی اختلافات میان نهاد شورایعالی فضای مجازی با کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه حکایت دارد و براین اساس گفته می شود بسیاری از تصمیمات در این حوزه درگیر این اختلافات است؛ آیا این موضوع را تائید می کنید؟

- محمدحسن انتظاری: براساس تکالیفی که از سوی مقام معظم رهبری به شورایعالی فضای مجازی واگذار شده، سیاستگذاری کلان فضای مجازی کشور به عهده این شورا است اما شورایعالی فضای مجازی وارد تعیین مصداق نمی شود. براین اساس نهاد شورا در زمینه فیلترینگ، هیچگونه اختلافی با کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه ندارد؛ سیاستگذاری کلان در حوزه فضای مجازی را ما تعیین می کنیم و این سیاستها برای اجرا به نهادهای مرتبط، ابلاغ می شود که هر یک به تفکیک وظایف خود را در این زمینه انجام خواهند داد.

در حال حاضر در زمینه سیاستگذاری کلان فضای مجازی چه اقداماتی صورت گرفته است؟

- برای ارتقای نظارت بر فضای مجازی در حال تدوین آیین نامه نظارت بر فضای مجازی هستیم؛ در این آیین نامه نحوه سیاستگذاری کلان این بخش دیده شده است و شاخص گذاری در زمینه پالایش و نظارت بر فضای مجازی، براساس این آیین نامه به دستگاهها و نهادهای مرتبط ارائه خواهد شد.

برخی معتقدند که نمایندگان دولت در شورایعالی فضای مجازی و کمیته فیلترینگ موافق پالایش اینترنت نیستند و از این منظر نیز اختلافاتی میان اعضا وجود دارد. آیا این موضوع را تأیید می کنید؟

- تمامی اعضای شورایعالی فضای مجازی موافق پالایش و فیلترینگ هستند و در این زمینه هیچ اختلافی وجود ندارد؛ توجه به این نکته ضروری است که موضوع فیلترینگ در تمامی کشورها وجود دارد و مختص ایران نیست و هر کشور با گستره کاری متفاوتی این سیستم را پیاده سازی می کند؛ در ایران نیز تمامی مسئولان با فیلترینگ موافق هستند؛ شاید اختلاف بر سر مصادیق فیلترینگ وجود داشته باشد اما با تدوین آیین نامه سیاستگذاری فضای مجازی این اختلافات نیز رفع خواهد شد.

پس تا زمانی که این آیین نامه ابلاغ نشود اجرای فیلترینگ سایتهای اینترنتی چگونه انجام می شود؟

- همین روال که هم اکنون وجود دارد کماکان ادامه می یابد و کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، فعالیتهای خود را ادامه می دهد؛ ما در این آیین نامه تعیین مصادیق را ندیده ایم و فیلترینگ سایتها به صورت مصداقی از سوی این کارگروه انجام می شود.

در این آیین نامه چه مواردی مورد توجه قرار گرفته است؟ لطفا کمی بیشتر درباره شاخصهای در نظر گرفته شده در این آیین نامه توضیح دهید.

- در بخش پالایش فضای مجازی، نیازمند سیاستهای ایجابی هستیم چرا که باید زمینه خودمراقبتی را در جامعه رواج دهیم تا هر فردی خود در زمینه محتوای نامناسب در فضای مجازی احساس مسئولیت کند؛ در نظام پالایش فضای مجازی قصد داریم فقط در موارد خاص از سیاستهای سلبی و فیلترینگ استفاده کنیم. تاکید می کنم که تا زمانی که این آیین نامه تصویب و ابلاغ نشود اظهارنظرها در زمینه سیاستهای کلی فیلترینگ غیرحرفه ای و شخصی است؛ هم اکنون نظام نظارت و پالایش فضای مجازی، توسط کارگروهی متشکل از کارشناسان جامعه شناسی، روانشناسان و کارشناسانی که به مبانی نظریه های رفتاری مسلط هستند و دغدغه جامعه اخلاقی را داشته و جهت گیری سیاسی ندارند در حال طراحی است.

این آیین نامه در چه مرحله ای است و تصویب آن چه زمانی خواهد بود؟

- کارگروه های مربوط در مرکز ملی فضای مجازی، تاکنون 18 جلسه در این باره برگزار کرده اند و این طرح را تحت عنوان "فضای مجازی مطلوب" آماده ارائه به شورایعالی فضای مجازی کرده اند که این آیین نامه بزودی در شورایعالی فضای مجازی مطرح و به تصویب می رسد تا شاهد ساماندهی خوبی در این زمینه باشیم.

آیا موضوع "VPN قانونی" که پیش از این در شورایعالی فضای مجازی مطرح شده بود و بسیار خبرساز شد هم اکنون نیز در دستور کار شورا قرار دارد یا به کل از دستور کار خارج شده است؟

- در مورد VPN قانونی و بستن فیلترشکن ها به صورت جداگانه در حال مطالعه و بررسی هستیم. این موضوع بحث پیچیده ای است که تا زمانی که شاخص های خودمان را در زمینه فضای مجازی تدوین نکنیم نمی توانیم وارد این فضا شویم.

پس می توانیم بگوییم که طرح VPN قانونی به صورت کلی لغو شده است؟

- نه؛ لغو نشده اما از زوایای دیگری مورد بررسی مجدد قرار گرفته و هم اکنون در مورد اثرات و تبعات جامعه شناسی و فرهنگی استفاده از فیلترشکن ها در حال بررسی کارشناسی هستیم. اما تا زمانی که سیاستهای کلان در این بخش تدوین نشود نمی توان وارد این مقوله شد.

طرحی نیز با نام "فیلترینگ هوشمند" در دستور کار شورایعالی فضای مجازی بود این طرح هم اکنون در چه مرحله ای است؟

- در فیلترینگ هوشمند نقص داریم و با پیاده سازی آن بسیاری از مشکلات رفع خواهد شد؛ برای مثال با اجرای این سیستم، می توان بسیاری از محتواهای مجرمانه را فیلتر کرد در حالی که منبع اصلی سایت باقی بماند؛ این پروژه ای است که به صورت جدی دنبال آن هستیم و در آینده نیز آن را اجرایی خواهیم کرد. به لحاظ توانمندی داخلی مشکل فنی در مورد فیلترینگ هوشمند نداریم اما اجرای این پروژه، نیازمند سیاستگذاری و برنامه ریزی مدونی است که باید به آن بپردازیم.