.svg)
ماجرای چند جنایت خانوادگی تکان دهنده
پارسینه: افزایش نرخ خشونت طی سال‌های اخیر موضوع چندان جدیدی نیست. صفحه حوادث روزنامه‌ها سالیان درازی است که داستان‌ها و پرونده‌های مختلف اعمال خشونت از نزاع دسته‌جمعی تا قتل را پوشش و شهروندان را در جریان بخشی از جنایات رخ داده قرار می‌دهند.
افزایش نرخ خشونت طی سال‌های اخیر موضوع چندان جدیدی نیست. صفحه حوادث روزنامه‌ها سالیان درازی است که داستان‌ها و پرونده‌های مختلف اعمال خشونت از نزاع دسته‌جمعی تا قتل را پوشش و شهروندان را در جریان بخشی از جنایات رخ داده قرار می‌دهند.
به گزارش آرمان، بروز خشونت و درگیر شدن مستقیم یا غیر مستقیم بخشی از شهروندان و البته تحمل پیامدهای حاصل از این خشونت در سال‌های اخیر بسیاری از کارشناسان را بر آن داشته تا با کند و کاو درباره مصادیق خشونت، ابعاد مختلف این آسیب اجتماعی را مورد بررسی قرار داده و راهکاری برای مقابله با آن بیندیشند. راه‌اندازی کلینیک‌های کنترل خشم و تاکید بر تقویت مراکز مشاوره به‌منظور آموزش شهروندان در مواجهه با شرایط بحرانی و کنترل هیجانات ازجمله راه‌های جلوگیری از افزایش خشونت و مهار روند افسارگسیخته آن است.
نمودار صعودی خشونت
«ماهانه 10 نفر با چاقو در تهران کشته می‌شوند»، بشیر نازپرور، مدیرکل پزشکی‌قانونی استان تهران در توضیح این خبر گفت: در پنج ماه نخست سال 93، 51 مورد فوت ناشی از سلاح سرد به مراکز پزشکی قانونی استان تهران ارجاع شده است که این رقم در مقایسه با مدت مشابه در سال 1392 که تعداد فوت ناشی از سلاح سرد 48 مورد بوده است رشد 3/6 درصدی را نشان می‌دهد. افزایش میزان نزاع در تهران و به گواه آمار در سایر بخش‌های کشور نشان از آن دارد که جامعه ایرانی در چند سال اخیر به شکلی جدی با پدیده خشونت و افزایش آن روبهرو است.
به عقیده کارشناسان، افزایش نرخ تورم و ناتوانی خانواده‌ها از تامین معیشت، افزایش تعداد مبتلایان به اعتیاد در کشور و مصرف بالای شیشه به‌ویژه در قشر جوان، کاهش سن اعتیاد و سست شدن بنیان‌های روابط اجتماعی از جمله دلایلی‌اند که به بروز و افزایش خشونت در کشور دامن زده‌اند.
مسیر‌های چندگانه جنایت خانوادگی
خشونت خانوادگی یکی از اشکال خشونت و جنایت در کشور است که سالانه قربانیان بسیاری را به کام مرگ می‌کشاند. فرزندکشی، والدین کشی، همسرکشی و خواهر و برادرکشی از مهمترین این موارد است که در دسته قتل‌های خانوادگی قرار می‌گیرد. بنا بر آمار‌های موجود، در حال حاضر، روزانه یک جنایت خانوادگی در کشور اتفاق می‌افتد. قتل‌های خانوادگی درحالی ۳۰ درصد کل قتل‌ها را به خود اختصاص داده‌اند که در بسیاری از پرونده‌ها، قاتلان به دلیل مسائل ناموسی، خیانت و اختلافات مالی مرتکب قتل شده‌اند و در بیش از ۹۰ درصد این جنایت‌ها از چاقو به عنوان آلت قتل استفاده شده است. بر اساس پرونده‌هایی که به دادگاه ارسال می‌شود، زن کشی بیشترین آمار را در قتل‌های خانوادگی به خود اختصاص داده است.
در واقع، زنان قربانیان اصلی قتل‌های خانوادگی هستند و کمترین آمار مربوط به این نوع از قتل، قتل مادر به دست فرزندان است. پیشتر، معاون مبارزه با جرایم جنایی پلیس آگاهی ناجا در تشریح علت وقوع قتل توسط بستگان یا جنایت‌های خانوادگی گفت: علت 43درصد از قتل‌ها، اختلافات خانوادگی، 26 درصد مسائل اخلاقی، 10 درصد نزاع و درگیری و علت شش درصد از قتل‌های خانوادگی نیز اعتیاد عنوان شده است. هادی مصطفایی با بیان اینکه در 24 درصد از قتل‌های خانوادگی قاتل، شوهر بوده است، عنوان کرد: در 5/ 6 درصد از قتل‌ها، قاتل پرونده زنان بوده‌اند و در مابقی قتل‌ها نیز والدین، فرزندان و سایر بستگان غیر از درجه یک قتل را رقم زده‌اند.
در سال‌های اخیر، الگوی همسرکشی در ایران با تغییراتی روبهرو بوده است. برخلاف گذشته که تنها مردان مبادرت به قتل همسران خود می‌کردند و همسرکشی قلمرویی مردانه به‌شمار می‌رفت، این‌بار زنان نیز در مواردی رو به همسرکشی آورده اند. البته، نوع همسرکشی زنان با مردان متفاوت است چراکه مبتنی بر گزارش‌های موجود، زنان بر خلاف مردان بیشتر با توسل جستن به شخص ثالث و با روش‌های نه چندان خشن همسران خود را می‌کشند. این در حالی است که مردان اغلب با استفاده از چاقو یا انواع دیگر از سلاح سرد، همسران خود را به کام مرگ می‌کشانند.
خشونت خانوادگی و قانون
مصطفی ترک‌همدانی، حقوقدان در گفت‌وگو با آرمان با اشاره به مجازات قانونی انواع خشونت می‌گوید: در قانون مجازات اسلامی درباره ضرب و جرح و به‌طور کلی صدمات بدنی قوانین مشخصی وجود دارد که شامل تمامی شهروندان می‌شود. در این مورد تنها استثنا در مورد قتل فرزند توسط پدر است که از نظر قانونگذار بحث قصاص در این مورد ساقط می‌شود اما، در سایر موارد به‌طور مثال، حد و حدود تنبیه فرزند توسط پدر، قانون به‌طور کامل مرزها را مشخص کرده است.
او در ادامه با اشاره به دلایل وضع این قانون عنوان می‌کند: بعضی از احکام اسلامی معطوف به تقویت و رشد خانواده است. یعنی مرد به عنوان سرپرست خانواده باید ابزار‌هایی برای کنترل خانواده داشته باشد که قانونگذار مبتنی بر همین نگاه، در قانون استثنا قائل شده است. ترک‌همدانی همچنین بیان می‌کند: به اعتقاد من، دلایل بروز خشونت خانوادگی را می‌توان از چند حیث مورد بررسی قرار داد. نخست مسائل اقتصادی و فرهنگی است که از گذشته وجود داشته و منجر به شکل‌گیری و تقویت خشونت‌های خانوادگی شده است.
در مرحله بعد آنچه در نمود این آسیب بسیار تاثیر گذار بوده، رسانه‌ها هستند که با انعکاس این موضوع، آسیبی که در گذشته به واسطه محدودیت‌های اجتماعی دیده نمی‌شد را به جامعه نشان می‌دهند. به باور من، نابسامانی‌های فرهنگی و اجتماعی و به دنبال آن خشونت‌های خانوادگی در گذشته هم وجود داشته اند اما امروز به کمک رسانه‌ها بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.
بحران‌های خانوادگی را جدی بگیریم
حسن موسوی‌چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز در گفت‌وگو با آرمان عنوان بیان می‌کند: یکی از موضوعاتی که در حوزه خانواده می‌توان به آن توجه کرد، موضوع آسیب‌های اجتماعی ناشی از مسائل خانوادگی است. یکی از این نوع آسیب‌ها به خشونت‌های خانوادگی و بارزترین نوع آن یعنی همسر‌آزاری و کودک‌آزاری مربوط است.
او در ادامه عنوان می‌کند: آزار‌های جسمی و روحی از مهمترین اشکال خشونت است که می‌توان آن را از ابعاد فردی، اجتماعی و فرهنگی مورد مطالعه قرار داد. بخشی از خشونت‌ها ناشی از سوء ظن میان همسران مسائل اخلاقی همچون رابطه نامشروع هر یک از زوجین، مشکلات اقتصادی، درگیری با مواد مخدر، اختلالات روانی و فقدان مهارت‌های اجتماعی است.
موسوی‌چلک همچنین می‌گوید: بخشی از خشونت‌ها در نهایت به قتل می‌انجامد که در حال حاضر بین هر دو جنس دیده می‌شود. یعنی مردان و زنان قربانی خشونت‌های خانوادگی و قتل می‌شوند. به‌طور حتم، این مساله حاکی از آسیب‌های موجود در خانواده و سلامت خانواده است. بر همین اساس، لازم است دست اندرکاران حوزه خانواده با ورود به این موضوع و حل بحران‌های خانواده، زمینه را برای بازسازی دوباره این نهاد فراهم کنند.
چند جنایت خانوادگی تکان‌دهنده
دی 1375 جنایت عشقی شاهرخ و سمیه، دو نوجوان 16 ساله که منجر به قتل برادر 8 ساله و خواهر 13 ساله سمیه شد. اگر چه طبق نقشه‌های شاهرخ و سمیه قرار بود مادر سمیه نیز به قتل برسد، این پرونده با مرگ دو تن مختومه شد. شاهرخ و سمیه اعتراف کردند تحت تاثیر یک فیلم خارجی قرار گرفته‌اند.بررسی علت وقوع این جنایت نشان داد افسردگی و روان‌پریشی سمیه، بی‌توجهی‌های پدر به او و مخالفت با ازدواج او و شاهرخ مهمترین دلایل سمیه برای انتقام‌گیری از خانواده‌اش بود. دادگاه رسیدگی به این پرونده جنجالی روز 17 بهمن ماه سال 75 برگزار شد و هر دونفر آنها به قصاص محکوم شدند اما این حکم هیچ‌وقت اجرا نشد و با اعلام گذشت پدر سمیه این دو نوجوان راهی زندان شدند.
خرداد 1391 در جنایتی هولناک پسری معتاد بعد از آنکه شیشه مصرف کرد با ضربات سنگ به جان پدرش که در خواب بود افتاد و او را کشت. ساعت 8 صبح روز 31 اردیبهشت پسر جوان خانواده‌ای که سابقه مصرف شیشه دارد در منطقه میمه شهرستان شاهین‌شهر هنگامی که پدرش در خواب بود بر اثر توهم ناشی از مواد مصرفی با سنگ ضربه یی به سر پدرش وارد کرد و متواری شد.هرچند این مرد به بیمارستان منتقل شد اما دیگر کار از کار گذشته بود و وی روی تخت بیمارستان جان باخت. به دنبال مرگ این مرد پسرش به اتهام قتل او بازداشت و معلوم شد مصرف شیشه اصلی‌ترین دلیل ارتکاب این جنایت توسط پسر جوان است.
دی 1391 مادر یک خانواده توسط پسرش آتش زده شد. در این پرونده پسری جوان با پاشیدن بنزین روی مادرش او را به آتش کشید و موجب مرگش شد. دقایقی از ساعت 2 بامداد نوزدهم دی ماه سال 91 بود که ماموران کلانتری 147 نارمک از یک فقره آتش‌سوزی در منطقه باخبر شدند. بررسی‌های اولیه که با حضور ماموران در محل انجام شد، نشان داد که مجتبی، پسر 27 ساله خانواده به دلیل اختلافات خانوادگی با ریختن ظرف محتوی بنزین روی فرش‌ها اقدام به آتش زدن منزل کرده است و طی آن مادر متهم دچار سوختگی شدید شده و به بیمارستان منتقل شده است. با گذشت سیزده روز از این حادثه مصدوم حادثه فوت کرد و چند روز بعد پسر وی به اتهام قتل دستگیر شد.
خرداد 93 پلـیس شیراز رسیدگی به ماجــرایـی را در صفاشهر آغاز کرده که در آن زنی شوهرش را در حالی که خواب بوده به قتل رسانده و به دو فرزندش هم حمله کرده است. این اتفاق در حالی روی داده که زن ضارب پس از مداوا در بیمارستان به زندان انتقال یافته است.این اتفاق در حالی افتاد که گفته می‌شود لیلا 43 ساله سابقه اختلالات روانی شدید و بستری را داشته و فرزندان وی که مورد حمله مادر در آن شب قرار گرفتند نیز ادعا کرده‌اند که مادرشان دچار جنون شده است. حدود ساعت چهار صبح 20 خردادماه امسال اورژانس شهر صفاشهر استان شیراز طی تماسی از ضرب و جرح در یک خانواده باخبر شد. اورژانس بعد از حضور با 4 نفر از اعضای خانواده‌یی روبهرو شد که پدر آنها بر اثر ضربه مغزی فوت کرده بود و دو دختر و مادر خانواده زخمی شده بودند.
نمودار صعودی خشونت
«ماهانه 10 نفر با چاقو در تهران کشته می‌شوند»، بشیر نازپرور، مدیرکل پزشکی‌قانونی استان تهران در توضیح این خبر گفت: در پنج ماه نخست سال 93، 51 مورد فوت ناشی از سلاح سرد به مراکز پزشکی قانونی استان تهران ارجاع شده است که این رقم در مقایسه با مدت مشابه در سال 1392 که تعداد فوت ناشی از سلاح سرد 48 مورد بوده است رشد 3/6 درصدی را نشان می‌دهد. افزایش میزان نزاع در تهران و به گواه آمار در سایر بخش‌های کشور نشان از آن دارد که جامعه ایرانی در چند سال اخیر به شکلی جدی با پدیده خشونت و افزایش آن روبهرو است.
به عقیده کارشناسان، افزایش نرخ تورم و ناتوانی خانواده‌ها از تامین معیشت، افزایش تعداد مبتلایان به اعتیاد در کشور و مصرف بالای شیشه به‌ویژه در قشر جوان، کاهش سن اعتیاد و سست شدن بنیان‌های روابط اجتماعی از جمله دلایلی‌اند که به بروز و افزایش خشونت در کشور دامن زده‌اند.
مسیر‌های چندگانه جنایت خانوادگی
خشونت خانوادگی یکی از اشکال خشونت و جنایت در کشور است که سالانه قربانیان بسیاری را به کام مرگ می‌کشاند. فرزندکشی، والدین کشی، همسرکشی و خواهر و برادرکشی از مهمترین این موارد است که در دسته قتل‌های خانوادگی قرار می‌گیرد. بنا بر آمار‌های موجود، در حال حاضر، روزانه یک جنایت خانوادگی در کشور اتفاق می‌افتد. قتل‌های خانوادگی درحالی ۳۰ درصد کل قتل‌ها را به خود اختصاص داده‌اند که در بسیاری از پرونده‌ها، قاتلان به دلیل مسائل ناموسی، خیانت و اختلافات مالی مرتکب قتل شده‌اند و در بیش از ۹۰ درصد این جنایت‌ها از چاقو به عنوان آلت قتل استفاده شده است. بر اساس پرونده‌هایی که به دادگاه ارسال می‌شود، زن کشی بیشترین آمار را در قتل‌های خانوادگی به خود اختصاص داده است.
در واقع، زنان قربانیان اصلی قتل‌های خانوادگی هستند و کمترین آمار مربوط به این نوع از قتل، قتل مادر به دست فرزندان است. پیشتر، معاون مبارزه با جرایم جنایی پلیس آگاهی ناجا در تشریح علت وقوع قتل توسط بستگان یا جنایت‌های خانوادگی گفت: علت 43درصد از قتل‌ها، اختلافات خانوادگی، 26 درصد مسائل اخلاقی، 10 درصد نزاع و درگیری و علت شش درصد از قتل‌های خانوادگی نیز اعتیاد عنوان شده است. هادی مصطفایی با بیان اینکه در 24 درصد از قتل‌های خانوادگی قاتل، شوهر بوده است، عنوان کرد: در 5/ 6 درصد از قتل‌ها، قاتل پرونده زنان بوده‌اند و در مابقی قتل‌ها نیز والدین، فرزندان و سایر بستگان غیر از درجه یک قتل را رقم زده‌اند.
در سال‌های اخیر، الگوی همسرکشی در ایران با تغییراتی روبهرو بوده است. برخلاف گذشته که تنها مردان مبادرت به قتل همسران خود می‌کردند و همسرکشی قلمرویی مردانه به‌شمار می‌رفت، این‌بار زنان نیز در مواردی رو به همسرکشی آورده اند. البته، نوع همسرکشی زنان با مردان متفاوت است چراکه مبتنی بر گزارش‌های موجود، زنان بر خلاف مردان بیشتر با توسل جستن به شخص ثالث و با روش‌های نه چندان خشن همسران خود را می‌کشند. این در حالی است که مردان اغلب با استفاده از چاقو یا انواع دیگر از سلاح سرد، همسران خود را به کام مرگ می‌کشانند.
خشونت خانوادگی و قانون
مصطفی ترک‌همدانی، حقوقدان در گفت‌وگو با آرمان با اشاره به مجازات قانونی انواع خشونت می‌گوید: در قانون مجازات اسلامی درباره ضرب و جرح و به‌طور کلی صدمات بدنی قوانین مشخصی وجود دارد که شامل تمامی شهروندان می‌شود. در این مورد تنها استثنا در مورد قتل فرزند توسط پدر است که از نظر قانونگذار بحث قصاص در این مورد ساقط می‌شود اما، در سایر موارد به‌طور مثال، حد و حدود تنبیه فرزند توسط پدر، قانون به‌طور کامل مرزها را مشخص کرده است.
او در ادامه با اشاره به دلایل وضع این قانون عنوان می‌کند: بعضی از احکام اسلامی معطوف به تقویت و رشد خانواده است. یعنی مرد به عنوان سرپرست خانواده باید ابزار‌هایی برای کنترل خانواده داشته باشد که قانونگذار مبتنی بر همین نگاه، در قانون استثنا قائل شده است. ترک‌همدانی همچنین بیان می‌کند: به اعتقاد من، دلایل بروز خشونت خانوادگی را می‌توان از چند حیث مورد بررسی قرار داد. نخست مسائل اقتصادی و فرهنگی است که از گذشته وجود داشته و منجر به شکل‌گیری و تقویت خشونت‌های خانوادگی شده است.
در مرحله بعد آنچه در نمود این آسیب بسیار تاثیر گذار بوده، رسانه‌ها هستند که با انعکاس این موضوع، آسیبی که در گذشته به واسطه محدودیت‌های اجتماعی دیده نمی‌شد را به جامعه نشان می‌دهند. به باور من، نابسامانی‌های فرهنگی و اجتماعی و به دنبال آن خشونت‌های خانوادگی در گذشته هم وجود داشته اند اما امروز به کمک رسانه‌ها بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.
بحران‌های خانوادگی را جدی بگیریم
حسن موسوی‌چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز در گفت‌وگو با آرمان عنوان بیان می‌کند: یکی از موضوعاتی که در حوزه خانواده می‌توان به آن توجه کرد، موضوع آسیب‌های اجتماعی ناشی از مسائل خانوادگی است. یکی از این نوع آسیب‌ها به خشونت‌های خانوادگی و بارزترین نوع آن یعنی همسر‌آزاری و کودک‌آزاری مربوط است.
او در ادامه عنوان می‌کند: آزار‌های جسمی و روحی از مهمترین اشکال خشونت است که می‌توان آن را از ابعاد فردی، اجتماعی و فرهنگی مورد مطالعه قرار داد. بخشی از خشونت‌ها ناشی از سوء ظن میان همسران مسائل اخلاقی همچون رابطه نامشروع هر یک از زوجین، مشکلات اقتصادی، درگیری با مواد مخدر، اختلالات روانی و فقدان مهارت‌های اجتماعی است.
موسوی‌چلک همچنین می‌گوید: بخشی از خشونت‌ها در نهایت به قتل می‌انجامد که در حال حاضر بین هر دو جنس دیده می‌شود. یعنی مردان و زنان قربانی خشونت‌های خانوادگی و قتل می‌شوند. به‌طور حتم، این مساله حاکی از آسیب‌های موجود در خانواده و سلامت خانواده است. بر همین اساس، لازم است دست اندرکاران حوزه خانواده با ورود به این موضوع و حل بحران‌های خانواده، زمینه را برای بازسازی دوباره این نهاد فراهم کنند.
چند جنایت خانوادگی تکان‌دهنده
دی 1375 جنایت عشقی شاهرخ و سمیه، دو نوجوان 16 ساله که منجر به قتل برادر 8 ساله و خواهر 13 ساله سمیه شد. اگر چه طبق نقشه‌های شاهرخ و سمیه قرار بود مادر سمیه نیز به قتل برسد، این پرونده با مرگ دو تن مختومه شد. شاهرخ و سمیه اعتراف کردند تحت تاثیر یک فیلم خارجی قرار گرفته‌اند.بررسی علت وقوع این جنایت نشان داد افسردگی و روان‌پریشی سمیه، بی‌توجهی‌های پدر به او و مخالفت با ازدواج او و شاهرخ مهمترین دلایل سمیه برای انتقام‌گیری از خانواده‌اش بود. دادگاه رسیدگی به این پرونده جنجالی روز 17 بهمن ماه سال 75 برگزار شد و هر دونفر آنها به قصاص محکوم شدند اما این حکم هیچ‌وقت اجرا نشد و با اعلام گذشت پدر سمیه این دو نوجوان راهی زندان شدند.
خرداد 1391 در جنایتی هولناک پسری معتاد بعد از آنکه شیشه مصرف کرد با ضربات سنگ به جان پدرش که در خواب بود افتاد و او را کشت. ساعت 8 صبح روز 31 اردیبهشت پسر جوان خانواده‌ای که سابقه مصرف شیشه دارد در منطقه میمه شهرستان شاهین‌شهر هنگامی که پدرش در خواب بود بر اثر توهم ناشی از مواد مصرفی با سنگ ضربه یی به سر پدرش وارد کرد و متواری شد.هرچند این مرد به بیمارستان منتقل شد اما دیگر کار از کار گذشته بود و وی روی تخت بیمارستان جان باخت. به دنبال مرگ این مرد پسرش به اتهام قتل او بازداشت و معلوم شد مصرف شیشه اصلی‌ترین دلیل ارتکاب این جنایت توسط پسر جوان است.
دی 1391 مادر یک خانواده توسط پسرش آتش زده شد. در این پرونده پسری جوان با پاشیدن بنزین روی مادرش او را به آتش کشید و موجب مرگش شد. دقایقی از ساعت 2 بامداد نوزدهم دی ماه سال 91 بود که ماموران کلانتری 147 نارمک از یک فقره آتش‌سوزی در منطقه باخبر شدند. بررسی‌های اولیه که با حضور ماموران در محل انجام شد، نشان داد که مجتبی، پسر 27 ساله خانواده به دلیل اختلافات خانوادگی با ریختن ظرف محتوی بنزین روی فرش‌ها اقدام به آتش زدن منزل کرده است و طی آن مادر متهم دچار سوختگی شدید شده و به بیمارستان منتقل شده است. با گذشت سیزده روز از این حادثه مصدوم حادثه فوت کرد و چند روز بعد پسر وی به اتهام قتل دستگیر شد.
خرداد 93 پلـیس شیراز رسیدگی به ماجــرایـی را در صفاشهر آغاز کرده که در آن زنی شوهرش را در حالی که خواب بوده به قتل رسانده و به دو فرزندش هم حمله کرده است. این اتفاق در حالی روی داده که زن ضارب پس از مداوا در بیمارستان به زندان انتقال یافته است.این اتفاق در حالی افتاد که گفته می‌شود لیلا 43 ساله سابقه اختلالات روانی شدید و بستری را داشته و فرزندان وی که مورد حمله مادر در آن شب قرار گرفتند نیز ادعا کرده‌اند که مادرشان دچار جنون شده است. حدود ساعت چهار صبح 20 خردادماه امسال اورژانس شهر صفاشهر استان شیراز طی تماسی از ضرب و جرح در یک خانواده باخبر شد. اورژانس بعد از حضور با 4 نفر از اعضای خانواده‌یی روبهرو شد که پدر آنها بر اثر ضربه مغزی فوت کرده بود و دو دختر و مادر خانواده زخمی شده بودند.
به گزارش آرمان، بروز خشونت و درگیر شدن مستقیم یا غیر مستقیم بخشی از شهروندان و البته تحمل پیامدهای حاصل از این خشونت در سال‌های اخیر بسیاری از کارشناسان را بر آن داشته تا با کند و کاو درباره مصادیق خشونت، ابعاد مختلف این آسیب اجتماعی را مورد بررسی قرار داده و راهکاری برای مقابله با آن بیندیشند. راه‌اندازی کلینیک‌های کنترل خشم و تاکید بر تقویت مراکز مشاوره به‌منظور آموزش شهروندان در مواجهه با شرایط بحرانی و کنترل هیجانات ازجمله راه‌های جلوگیری از افزایش خشونت و مهار روند افسارگسیخته آن است.
نمودار صعودی خشونت
«ماهانه 10 نفر با چاقو در تهران کشته می‌شوند»، بشیر نازپرور، مدیرکل پزشکی‌قانونی استان تهران در توضیح این خبر گفت: در پنج ماه نخست سال 93، 51 مورد فوت ناشی از سلاح سرد به مراکز پزشکی قانونی استان تهران ارجاع شده است که این رقم در مقایسه با مدت مشابه در سال 1392 که تعداد فوت ناشی از سلاح سرد 48 مورد بوده است رشد 3/6 درصدی را نشان می‌دهد. افزایش میزان نزاع در تهران و به گواه آمار در سایر بخش‌های کشور نشان از آن دارد که جامعه ایرانی در چند سال اخیر به شکلی جدی با پدیده خشونت و افزایش آن روبهرو است.
به عقیده کارشناسان، افزایش نرخ تورم و ناتوانی خانواده‌ها از تامین معیشت، افزایش تعداد مبتلایان به اعتیاد در کشور و مصرف بالای شیشه به‌ویژه در قشر جوان، کاهش سن اعتیاد و سست شدن بنیان‌های روابط اجتماعی از جمله دلایلی‌اند که به بروز و افزایش خشونت در کشور دامن زده‌اند.
مسیر‌های چندگانه جنایت خانوادگی
خشونت خانوادگی یکی از اشکال خشونت و جنایت در کشور است که سالانه قربانیان بسیاری را به کام مرگ می‌کشاند. فرزندکشی، والدین کشی، همسرکشی و خواهر و برادرکشی از مهمترین این موارد است که در دسته قتل‌های خانوادگی قرار می‌گیرد. بنا بر آمار‌های موجود، در حال حاضر، روزانه یک جنایت خانوادگی در کشور اتفاق می‌افتد. قتل‌های خانوادگی درحالی ۳۰ درصد کل قتل‌ها را به خود اختصاص داده‌اند که در بسیاری از پرونده‌ها، قاتلان به دلیل مسائل ناموسی، خیانت و اختلافات مالی مرتکب قتل شده‌اند و در بیش از ۹۰ درصد این جنایت‌ها از چاقو به عنوان آلت قتل استفاده شده است. بر اساس پرونده‌هایی که به دادگاه ارسال می‌شود، زن کشی بیشترین آمار را در قتل‌های خانوادگی به خود اختصاص داده است.
در واقع، زنان قربانیان اصلی قتل‌های خانوادگی هستند و کمترین آمار مربوط به این نوع از قتل، قتل مادر به دست فرزندان است. پیشتر، معاون مبارزه با جرایم جنایی پلیس آگاهی ناجا در تشریح علت وقوع قتل توسط بستگان یا جنایت‌های خانوادگی گفت: علت 43درصد از قتل‌ها، اختلافات خانوادگی، 26 درصد مسائل اخلاقی، 10 درصد نزاع و درگیری و علت شش درصد از قتل‌های خانوادگی نیز اعتیاد عنوان شده است. هادی مصطفایی با بیان اینکه در 24 درصد از قتل‌های خانوادگی قاتل، شوهر بوده است، عنوان کرد: در 5/ 6 درصد از قتل‌ها، قاتل پرونده زنان بوده‌اند و در مابقی قتل‌ها نیز والدین، فرزندان و سایر بستگان غیر از درجه یک قتل را رقم زده‌اند.
در سال‌های اخیر، الگوی همسرکشی در ایران با تغییراتی روبهرو بوده است. برخلاف گذشته که تنها مردان مبادرت به قتل همسران خود می‌کردند و همسرکشی قلمرویی مردانه به‌شمار می‌رفت، این‌بار زنان نیز در مواردی رو به همسرکشی آورده اند. البته، نوع همسرکشی زنان با مردان متفاوت است چراکه مبتنی بر گزارش‌های موجود، زنان بر خلاف مردان بیشتر با توسل جستن به شخص ثالث و با روش‌های نه چندان خشن همسران خود را می‌کشند. این در حالی است که مردان اغلب با استفاده از چاقو یا انواع دیگر از سلاح سرد، همسران خود را به کام مرگ می‌کشانند.
خشونت خانوادگی و قانون
مصطفی ترک‌همدانی، حقوقدان در گفت‌وگو با آرمان با اشاره به مجازات قانونی انواع خشونت می‌گوید: در قانون مجازات اسلامی درباره ضرب و جرح و به‌طور کلی صدمات بدنی قوانین مشخصی وجود دارد که شامل تمامی شهروندان می‌شود. در این مورد تنها استثنا در مورد قتل فرزند توسط پدر است که از نظر قانونگذار بحث قصاص در این مورد ساقط می‌شود اما، در سایر موارد به‌طور مثال، حد و حدود تنبیه فرزند توسط پدر، قانون به‌طور کامل مرزها را مشخص کرده است.
او در ادامه با اشاره به دلایل وضع این قانون عنوان می‌کند: بعضی از احکام اسلامی معطوف به تقویت و رشد خانواده است. یعنی مرد به عنوان سرپرست خانواده باید ابزار‌هایی برای کنترل خانواده داشته باشد که قانونگذار مبتنی بر همین نگاه، در قانون استثنا قائل شده است. ترک‌همدانی همچنین بیان می‌کند: به اعتقاد من، دلایل بروز خشونت خانوادگی را می‌توان از چند حیث مورد بررسی قرار داد. نخست مسائل اقتصادی و فرهنگی است که از گذشته وجود داشته و منجر به شکل‌گیری و تقویت خشونت‌های خانوادگی شده است.
در مرحله بعد آنچه در نمود این آسیب بسیار تاثیر گذار بوده، رسانه‌ها هستند که با انعکاس این موضوع، آسیبی که در گذشته به واسطه محدودیت‌های اجتماعی دیده نمی‌شد را به جامعه نشان می‌دهند. به باور من، نابسامانی‌های فرهنگی و اجتماعی و به دنبال آن خشونت‌های خانوادگی در گذشته هم وجود داشته اند اما امروز به کمک رسانه‌ها بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.
بحران‌های خانوادگی را جدی بگیریم
حسن موسوی‌چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز در گفت‌وگو با آرمان عنوان بیان می‌کند: یکی از موضوعاتی که در حوزه خانواده می‌توان به آن توجه کرد، موضوع آسیب‌های اجتماعی ناشی از مسائل خانوادگی است. یکی از این نوع آسیب‌ها به خشونت‌های خانوادگی و بارزترین نوع آن یعنی همسر‌آزاری و کودک‌آزاری مربوط است.
او در ادامه عنوان می‌کند: آزار‌های جسمی و روحی از مهمترین اشکال خشونت است که می‌توان آن را از ابعاد فردی، اجتماعی و فرهنگی مورد مطالعه قرار داد. بخشی از خشونت‌ها ناشی از سوء ظن میان همسران مسائل اخلاقی همچون رابطه نامشروع هر یک از زوجین، مشکلات اقتصادی، درگیری با مواد مخدر، اختلالات روانی و فقدان مهارت‌های اجتماعی است.
موسوی‌چلک همچنین می‌گوید: بخشی از خشونت‌ها در نهایت به قتل می‌انجامد که در حال حاضر بین هر دو جنس دیده می‌شود. یعنی مردان و زنان قربانی خشونت‌های خانوادگی و قتل می‌شوند. به‌طور حتم، این مساله حاکی از آسیب‌های موجود در خانواده و سلامت خانواده است. بر همین اساس، لازم است دست اندرکاران حوزه خانواده با ورود به این موضوع و حل بحران‌های خانواده، زمینه را برای بازسازی دوباره این نهاد فراهم کنند.
چند جنایت خانوادگی تکان‌دهنده
دی 1375 جنایت عشقی شاهرخ و سمیه، دو نوجوان 16 ساله که منجر به قتل برادر 8 ساله و خواهر 13 ساله سمیه شد. اگر چه طبق نقشه‌های شاهرخ و سمیه قرار بود مادر سمیه نیز به قتل برسد، این پرونده با مرگ دو تن مختومه شد. شاهرخ و سمیه اعتراف کردند تحت تاثیر یک فیلم خارجی قرار گرفته‌اند.بررسی علت وقوع این جنایت نشان داد افسردگی و روان‌پریشی سمیه، بی‌توجهی‌های پدر به او و مخالفت با ازدواج او و شاهرخ مهمترین دلایل سمیه برای انتقام‌گیری از خانواده‌اش بود. دادگاه رسیدگی به این پرونده جنجالی روز 17 بهمن ماه سال 75 برگزار شد و هر دونفر آنها به قصاص محکوم شدند اما این حکم هیچ‌وقت اجرا نشد و با اعلام گذشت پدر سمیه این دو نوجوان راهی زندان شدند.
خرداد 1391 در جنایتی هولناک پسری معتاد بعد از آنکه شیشه مصرف کرد با ضربات سنگ به جان پدرش که در خواب بود افتاد و او را کشت. ساعت 8 صبح روز 31 اردیبهشت پسر جوان خانواده‌ای که سابقه مصرف شیشه دارد در منطقه میمه شهرستان شاهین‌شهر هنگامی که پدرش در خواب بود بر اثر توهم ناشی از مواد مصرفی با سنگ ضربه یی به سر پدرش وارد کرد و متواری شد.هرچند این مرد به بیمارستان منتقل شد اما دیگر کار از کار گذشته بود و وی روی تخت بیمارستان جان باخت. به دنبال مرگ این مرد پسرش به اتهام قتل او بازداشت و معلوم شد مصرف شیشه اصلی‌ترین دلیل ارتکاب این جنایت توسط پسر جوان است.
دی 1391 مادر یک خانواده توسط پسرش آتش زده شد. در این پرونده پسری جوان با پاشیدن بنزین روی مادرش او را به آتش کشید و موجب مرگش شد. دقایقی از ساعت 2 بامداد نوزدهم دی ماه سال 91 بود که ماموران کلانتری 147 نارمک از یک فقره آتش‌سوزی در منطقه باخبر شدند. بررسی‌های اولیه که با حضور ماموران در محل انجام شد، نشان داد که مجتبی، پسر 27 ساله خانواده به دلیل اختلافات خانوادگی با ریختن ظرف محتوی بنزین روی فرش‌ها اقدام به آتش زدن منزل کرده است و طی آن مادر متهم دچار سوختگی شدید شده و به بیمارستان منتقل شده است. با گذشت سیزده روز از این حادثه مصدوم حادثه فوت کرد و چند روز بعد پسر وی به اتهام قتل دستگیر شد.
خرداد 93 پلـیس شیراز رسیدگی به ماجــرایـی را در صفاشهر آغاز کرده که در آن زنی شوهرش را در حالی که خواب بوده به قتل رسانده و به دو فرزندش هم حمله کرده است. این اتفاق در حالی روی داده که زن ضارب پس از مداوا در بیمارستان به زندان انتقال یافته است.این اتفاق در حالی افتاد که گفته می‌شود لیلا 43 ساله سابقه اختلالات روانی شدید و بستری را داشته و فرزندان وی که مورد حمله مادر در آن شب قرار گرفتند نیز ادعا کرده‌اند که مادرشان دچار جنون شده است. حدود ساعت چهار صبح 20 خردادماه امسال اورژانس شهر صفاشهر استان شیراز طی تماسی از ضرب و جرح در یک خانواده باخبر شد. اورژانس بعد از حضور با 4 نفر از اعضای خانواده‌یی روبهرو شد که پدر آنها بر اثر ضربه مغزی فوت کرده بود و دو دختر و مادر خانواده زخمی شده بودند.
نمودار صعودی خشونت
«ماهانه 10 نفر با چاقو در تهران کشته می‌شوند»، بشیر نازپرور، مدیرکل پزشکی‌قانونی استان تهران در توضیح این خبر گفت: در پنج ماه نخست سال 93، 51 مورد فوت ناشی از سلاح سرد به مراکز پزشکی قانونی استان تهران ارجاع شده است که این رقم در مقایسه با مدت مشابه در سال 1392 که تعداد فوت ناشی از سلاح سرد 48 مورد بوده است رشد 3/6 درصدی را نشان می‌دهد. افزایش میزان نزاع در تهران و به گواه آمار در سایر بخش‌های کشور نشان از آن دارد که جامعه ایرانی در چند سال اخیر به شکلی جدی با پدیده خشونت و افزایش آن روبهرو است.
به عقیده کارشناسان، افزایش نرخ تورم و ناتوانی خانواده‌ها از تامین معیشت، افزایش تعداد مبتلایان به اعتیاد در کشور و مصرف بالای شیشه به‌ویژه در قشر جوان، کاهش سن اعتیاد و سست شدن بنیان‌های روابط اجتماعی از جمله دلایلی‌اند که به بروز و افزایش خشونت در کشور دامن زده‌اند.
مسیر‌های چندگانه جنایت خانوادگی
خشونت خانوادگی یکی از اشکال خشونت و جنایت در کشور است که سالانه قربانیان بسیاری را به کام مرگ می‌کشاند. فرزندکشی، والدین کشی، همسرکشی و خواهر و برادرکشی از مهمترین این موارد است که در دسته قتل‌های خانوادگی قرار می‌گیرد. بنا بر آمار‌های موجود، در حال حاضر، روزانه یک جنایت خانوادگی در کشور اتفاق می‌افتد. قتل‌های خانوادگی درحالی ۳۰ درصد کل قتل‌ها را به خود اختصاص داده‌اند که در بسیاری از پرونده‌ها، قاتلان به دلیل مسائل ناموسی، خیانت و اختلافات مالی مرتکب قتل شده‌اند و در بیش از ۹۰ درصد این جنایت‌ها از چاقو به عنوان آلت قتل استفاده شده است. بر اساس پرونده‌هایی که به دادگاه ارسال می‌شود، زن کشی بیشترین آمار را در قتل‌های خانوادگی به خود اختصاص داده است.
در واقع، زنان قربانیان اصلی قتل‌های خانوادگی هستند و کمترین آمار مربوط به این نوع از قتل، قتل مادر به دست فرزندان است. پیشتر، معاون مبارزه با جرایم جنایی پلیس آگاهی ناجا در تشریح علت وقوع قتل توسط بستگان یا جنایت‌های خانوادگی گفت: علت 43درصد از قتل‌ها، اختلافات خانوادگی، 26 درصد مسائل اخلاقی، 10 درصد نزاع و درگیری و علت شش درصد از قتل‌های خانوادگی نیز اعتیاد عنوان شده است. هادی مصطفایی با بیان اینکه در 24 درصد از قتل‌های خانوادگی قاتل، شوهر بوده است، عنوان کرد: در 5/ 6 درصد از قتل‌ها، قاتل پرونده زنان بوده‌اند و در مابقی قتل‌ها نیز والدین، فرزندان و سایر بستگان غیر از درجه یک قتل را رقم زده‌اند.
در سال‌های اخیر، الگوی همسرکشی در ایران با تغییراتی روبهرو بوده است. برخلاف گذشته که تنها مردان مبادرت به قتل همسران خود می‌کردند و همسرکشی قلمرویی مردانه به‌شمار می‌رفت، این‌بار زنان نیز در مواردی رو به همسرکشی آورده اند. البته، نوع همسرکشی زنان با مردان متفاوت است چراکه مبتنی بر گزارش‌های موجود، زنان بر خلاف مردان بیشتر با توسل جستن به شخص ثالث و با روش‌های نه چندان خشن همسران خود را می‌کشند. این در حالی است که مردان اغلب با استفاده از چاقو یا انواع دیگر از سلاح سرد، همسران خود را به کام مرگ می‌کشانند.
خشونت خانوادگی و قانون
مصطفی ترک‌همدانی، حقوقدان در گفت‌وگو با آرمان با اشاره به مجازات قانونی انواع خشونت می‌گوید: در قانون مجازات اسلامی درباره ضرب و جرح و به‌طور کلی صدمات بدنی قوانین مشخصی وجود دارد که شامل تمامی شهروندان می‌شود. در این مورد تنها استثنا در مورد قتل فرزند توسط پدر است که از نظر قانونگذار بحث قصاص در این مورد ساقط می‌شود اما، در سایر موارد به‌طور مثال، حد و حدود تنبیه فرزند توسط پدر، قانون به‌طور کامل مرزها را مشخص کرده است.
او در ادامه با اشاره به دلایل وضع این قانون عنوان می‌کند: بعضی از احکام اسلامی معطوف به تقویت و رشد خانواده است. یعنی مرد به عنوان سرپرست خانواده باید ابزار‌هایی برای کنترل خانواده داشته باشد که قانونگذار مبتنی بر همین نگاه، در قانون استثنا قائل شده است. ترک‌همدانی همچنین بیان می‌کند: به اعتقاد من، دلایل بروز خشونت خانوادگی را می‌توان از چند حیث مورد بررسی قرار داد. نخست مسائل اقتصادی و فرهنگی است که از گذشته وجود داشته و منجر به شکل‌گیری و تقویت خشونت‌های خانوادگی شده است.
در مرحله بعد آنچه در نمود این آسیب بسیار تاثیر گذار بوده، رسانه‌ها هستند که با انعکاس این موضوع، آسیبی که در گذشته به واسطه محدودیت‌های اجتماعی دیده نمی‌شد را به جامعه نشان می‌دهند. به باور من، نابسامانی‌های فرهنگی و اجتماعی و به دنبال آن خشونت‌های خانوادگی در گذشته هم وجود داشته اند اما امروز به کمک رسانه‌ها بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.
بحران‌های خانوادگی را جدی بگیریم
حسن موسوی‌چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز در گفت‌وگو با آرمان عنوان بیان می‌کند: یکی از موضوعاتی که در حوزه خانواده می‌توان به آن توجه کرد، موضوع آسیب‌های اجتماعی ناشی از مسائل خانوادگی است. یکی از این نوع آسیب‌ها به خشونت‌های خانوادگی و بارزترین نوع آن یعنی همسر‌آزاری و کودک‌آزاری مربوط است.
او در ادامه عنوان می‌کند: آزار‌های جسمی و روحی از مهمترین اشکال خشونت است که می‌توان آن را از ابعاد فردی، اجتماعی و فرهنگی مورد مطالعه قرار داد. بخشی از خشونت‌ها ناشی از سوء ظن میان همسران مسائل اخلاقی همچون رابطه نامشروع هر یک از زوجین، مشکلات اقتصادی، درگیری با مواد مخدر، اختلالات روانی و فقدان مهارت‌های اجتماعی است.
موسوی‌چلک همچنین می‌گوید: بخشی از خشونت‌ها در نهایت به قتل می‌انجامد که در حال حاضر بین هر دو جنس دیده می‌شود. یعنی مردان و زنان قربانی خشونت‌های خانوادگی و قتل می‌شوند. به‌طور حتم، این مساله حاکی از آسیب‌های موجود در خانواده و سلامت خانواده است. بر همین اساس، لازم است دست اندرکاران حوزه خانواده با ورود به این موضوع و حل بحران‌های خانواده، زمینه را برای بازسازی دوباره این نهاد فراهم کنند.
چند جنایت خانوادگی تکان‌دهنده
دی 1375 جنایت عشقی شاهرخ و سمیه، دو نوجوان 16 ساله که منجر به قتل برادر 8 ساله و خواهر 13 ساله سمیه شد. اگر چه طبق نقشه‌های شاهرخ و سمیه قرار بود مادر سمیه نیز به قتل برسد، این پرونده با مرگ دو تن مختومه شد. شاهرخ و سمیه اعتراف کردند تحت تاثیر یک فیلم خارجی قرار گرفته‌اند.بررسی علت وقوع این جنایت نشان داد افسردگی و روان‌پریشی سمیه، بی‌توجهی‌های پدر به او و مخالفت با ازدواج او و شاهرخ مهمترین دلایل سمیه برای انتقام‌گیری از خانواده‌اش بود. دادگاه رسیدگی به این پرونده جنجالی روز 17 بهمن ماه سال 75 برگزار شد و هر دونفر آنها به قصاص محکوم شدند اما این حکم هیچ‌وقت اجرا نشد و با اعلام گذشت پدر سمیه این دو نوجوان راهی زندان شدند.
خرداد 1391 در جنایتی هولناک پسری معتاد بعد از آنکه شیشه مصرف کرد با ضربات سنگ به جان پدرش که در خواب بود افتاد و او را کشت. ساعت 8 صبح روز 31 اردیبهشت پسر جوان خانواده‌ای که سابقه مصرف شیشه دارد در منطقه میمه شهرستان شاهین‌شهر هنگامی که پدرش در خواب بود بر اثر توهم ناشی از مواد مصرفی با سنگ ضربه یی به سر پدرش وارد کرد و متواری شد.هرچند این مرد به بیمارستان منتقل شد اما دیگر کار از کار گذشته بود و وی روی تخت بیمارستان جان باخت. به دنبال مرگ این مرد پسرش به اتهام قتل او بازداشت و معلوم شد مصرف شیشه اصلی‌ترین دلیل ارتکاب این جنایت توسط پسر جوان است.
دی 1391 مادر یک خانواده توسط پسرش آتش زده شد. در این پرونده پسری جوان با پاشیدن بنزین روی مادرش او را به آتش کشید و موجب مرگش شد. دقایقی از ساعت 2 بامداد نوزدهم دی ماه سال 91 بود که ماموران کلانتری 147 نارمک از یک فقره آتش‌سوزی در منطقه باخبر شدند. بررسی‌های اولیه که با حضور ماموران در محل انجام شد، نشان داد که مجتبی، پسر 27 ساله خانواده به دلیل اختلافات خانوادگی با ریختن ظرف محتوی بنزین روی فرش‌ها اقدام به آتش زدن منزل کرده است و طی آن مادر متهم دچار سوختگی شدید شده و به بیمارستان منتقل شده است. با گذشت سیزده روز از این حادثه مصدوم حادثه فوت کرد و چند روز بعد پسر وی به اتهام قتل دستگیر شد.
خرداد 93 پلـیس شیراز رسیدگی به ماجــرایـی را در صفاشهر آغاز کرده که در آن زنی شوهرش را در حالی که خواب بوده به قتل رسانده و به دو فرزندش هم حمله کرده است. این اتفاق در حالی روی داده که زن ضارب پس از مداوا در بیمارستان به زندان انتقال یافته است.این اتفاق در حالی افتاد که گفته می‌شود لیلا 43 ساله سابقه اختلالات روانی شدید و بستری را داشته و فرزندان وی که مورد حمله مادر در آن شب قرار گرفتند نیز ادعا کرده‌اند که مادرشان دچار جنون شده است. حدود ساعت چهار صبح 20 خردادماه امسال اورژانس شهر صفاشهر استان شیراز طی تماسی از ضرب و جرح در یک خانواده باخبر شد. اورژانس بعد از حضور با 4 نفر از اعضای خانواده‌یی روبهرو شد که پدر آنها بر اثر ضربه مغزی فوت کرده بود و دو دختر و مادر خانواده زخمی شده بودند.
ارسال نظر