چرا حال "نفت" خوب نیست؟

با آنکه تداوم این روند باعث بروز نگرانی در ایران که بیشترین سهم بودجه خود را از فروش نفت می برد، شده است اما دولتمردان معتقدند که این کاهش ها به مرزی نمی رسد که بودجه را با کسری مواجه کند.

علی طیب نیا وزیر اقتصاد و دارایی گفته است که معمولا وقتی نفت را می‌فروشیم درآمد آن را چند ماه بعد وصول می‌کنیم. بنابراین آثار کاهش قیمت نفت در آینده مشخص خواهد شد که امیدواریم مشکل زیادی ایجاد نکند و به کسری بودجه برنخوریم.

طیب نیا تاکید کرده است که کاهش قیمت نفت به ما فهماند که باید به فکر درمان این بیماری و وابستگی بودجه به قیمت نفت باشیم. که البته کار ساده‌ای نیست و یک عزم ملی را می‌طلبد.

با آنکه عده ای دلایلی اقتصادی را برای این کاهش قیمت ها عنوان می کنند اما در حال حاضر بیشتر انگشت اتهام به سمت عربستان اشاره رفته که به اعتقاد بسیاری از افراد بازیگر اصلی این داستان است، به هر حال نمی توان کتمان کرد که عربستان با تصمیم‌های اخیر خود و پروژه ارزانفروشی‌هایش عملا راه را برای کاهش بیشتر قیمت نفت باز کرده است.

نوبخت سخنگوی دولت هم در اظهاراتی که تاکنون به این صراحت بیان نشده بود این کاهش قیمت ها را سیاسی اعلام کرده و گفته است «آخرین كاری كه می‌خواهند پس از تحریم ها با آن ما را در مضیقه قرار دهند كاهش قیمت نفت است و متاسفانه برخی كشورهای منطقه كه نام اسلامی را بر خود دارند با دشمنان همراهی می‌كنند.»

در این شرایط زمزمه های ائتلافی میان دیگر تولیدکنندگان نفت آغاز شده تا از این طریق منافع ملی خود را حفظ کنند. مذاکرات ایران و عراق و یا تصمیم روسیه مبنی بر آن که دیگر قصد ندارد تا برای سال 2015 ظرفیت تولید نفت خود را از محدوده 10 میلیون بشکه در روز افزایش دهد از آن جمله است.

عوامل اساسی کاهش قیمت

دکتر حسن مرادی کارشناس انرژی در گفتگو با فرارو گفت: دلایل بسیاری برای کاهش قیمت نفت برشمرده می شوند و نمی توان تنها آن را به علت دلایل سیاسی دانست بلکه مجوعه ای از دلایل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حتی فصلی دست به دست هم داده اند تا نفت با این کاهش قیمت ها مواجه شود.»

وی ادامه داد: «اگر بخواهیم اهم این دلایل را برشمریم می توانیم به عرضه شیل اویل آمریکا اشاره کنیم. عرضه این نفت باعث شده است که آمریکا واردات نفت خود را به حداقل برساند و اعلام کند که دیگر نیازی به بازار جهانی نفت ندارد. هرچند که ما بر این باور هستیم که این امر به دارازا نمی کشد و آمریکا مجددا به بازار بازمی گردد اما همین اتفاق در این بازه زمانی باعث شده است که بازار با تلاطم مواجه شود.»

مرادی گفت: «عامل دیگر می تواند کاهش عرضه نفت لیبی باشد. با ایجاد صلح و به دنبال آن بهبود مناسبات دولت با شورشیان شرق، تعداد بشکه نفت لیبی که پیش از این 800 هزار بشکه در روز بود به 1.5 میلیون بشکه رسید و نوعی عرضه مازاد نفت در بازار به وجود آمد.»

این کارشناس انرژی حوادث خاورمیانه را یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر بازار نامید و گفت: «با آنکه داعش نتوانسته است به پالایشگاه های جنوب عراق دسترسی پیدا کند اما با فروش بشکه های نفت شمال این کشور در بازار آزاد، که عمدتا هم به کشور ترکیه است، نوعی تنش در بازار جهانی ایجاد کرده است.»

وی افزود:«تمام این عوامل در کنار درگیری های اوکراین، رشد منفی چین و رکود این کشور که همواره دومین اقتصاد جهان بوده است و حتی نبودن در فصل سرما که طبعا تقاضا را با کاهش رو به رو می کند همه و همه عواملی بودند که خارج از سهمیه بازار بوده و تنش هایی به بازار وارد کرده اند که در نهایت هم به این کاهش قیمت ها انجامیده است.»

وی با اشاره نقش عربستان در این روند اظهار کرد: «عربستان بازیگر خوبی در بازار نفت نبوده است. با آن که این کشور خود یکی از بنیانگذاران اوپک است و بیشتر حجم نفت را تولید می کند اما همواره ساز مخالف می زند و با سایر رقبا و شرکای خود همراهی نمی کند. در همین راستا علی النعمی وزیز نفت عربستان هم در حاشیه کنفرانس شورای همکاری خلیج فارس به خبرنگاران گفته که این نخستین باری نیست که قیمت نفت کاهش می یابد و قمیت هم همیشه بالا و پایین می رود و نمیدانم چرا اکنون جنجال به پا شده است. همین سخنان او نشان می دهد که قیمت نفت و کاهش آن برای او اهمیت ندارد. و فقط هر از چندگاهی با آزاد سازی و یا عرضه مازاد در بازار جهانی موجب تلاطم در بازار جهانی و عرضه اوپک می شود.»

مرادی در پاسخ به این سوال که چرا اوپک اقدامی بر کنترل قیمت ها انجام نمی دهد گفت: «به علت آن که اعضای اوپک بر این باور هستند که به زودی قیمت ها افزایش پیدا خواهند کرد و به این دلیل نیازی نیست تا جلسه ای اضطراری برای بررسی علل کاهش قیمت ها و راه های جلوگیری آن هم تشکیل شود. همان طور که البردی هم به وال استریت ژورنال گفته بود که برگزاری هیچ نشست اضطراری بررسی نشده است و پیش بینی می کند که قیمت های نفت تا پایان امسال بهبود یابد. یعنی البدری بر این نظراست که چون قیمت هابه سمت بهتر شده پیش میرود نیازی به برگزرای جلسه نیست.»

وی با اشاره به ائتلاف میان ایران و روسیه و عراق گفت: «این اتفاق قطعا می تواند تغییری در قیمت نفت در بازار ایجاد کند. اگر روسیه از بازار جهانی جدا شود، به دنبال آن عرضه نفت و گاز هم افزایش پیدا می کند و قیمت ها هم بالا می رود. همان طور که گفتم امید فراوانی برای افزایش قیمت ها وجود دارد.»

وی با اشاره به تاثیر قیمت نفت بر بودجه کشور افزود: «قطعا وابستگی بودجه کشور ما به نفت بیشتر از سایر کشورهاست و طبیعی است که کاهش هایی این چنینی نگرانی های را هم در میان فعالان به وجود آورد. به همین دلیل دولت باید در این فاصله و تا برطرف شدن تلاطمات، از صندوق ذخیره ارزی این کسری های بودجه خود را جبران کند تا وقفه ای در کارهای عمرانی و یا بودجه جاری در کشور ایجاد نشود. اما همان طور که گفتم به علت آن که امید آن می رود که نفت به زودی به قیمت های گذشته خود بازگردد و حتی تا سقف 100 تا 150 دلار هم افزایش پیدا کند، نگرانی ای بابت ضربه به بودجه در سال آینده وجود ندارد.»