در سینمای ایران دستمزد بالا تعيين كننده است يا نقش خوب؟

به گزارش پارسینه، در 5، 6 سال اخیر که بحث پروژه های فاخر پا گرفت اتفاقات عجیب و بعضا جالبی در سینمای ایران رخ داد؛ فیلم های میلیاردی برخی از آنها یا اکران نمی شدند یا اگر هم تهیه کنندگان تلاشی برای نمایش عمومی از خود نشان می دادند و این دست از آثار را روی پرده سینما می برند، با رقم های فروشی حدود 100 یا 200 میلیون تومان، روبرو می شدند ومعلوم نبود این ارقام چند صدم پولی را که صرف ساخت این فیلم ها شده، جبران می کردند.

پروژه های فاخر نه تنها برای تهیه کنندگان سودآور بود، بلکه باعث شد دست اندکاران تولید اعم از کارگردان و بازیگر و عوامل پشت صحنه نیز غالبا مبالغی را به عنوان دستمزد دریافت کنند که با آنچه در سینمای ایران مرسوم بود، تفاوت بسیاری داشت!

دستمزدهایی که یقینا بخش خصوصی یا فیلم هایی که توسط بخش نیمه دولتی ساخته می شدند، قادر نبودند به افراد پرداخت کنند. اما باتوجه به اتفاقات عجیب سال های اخیر، گمان می رود که این پروژه ها و روندی کاری آنها تاثیرات شگرف شان را بر سینما گذاشتند که یکی ازاین موارد مربوط به درخواست های نجومی برخی از بازیگران برای حضور در فیلم¬های سینمایی است،آن هم در حالی که به جز 5، 6 ماه اخیر گیشه سینماها در وضعیت بسیار وخیمی بسر می برد.

اما آنچه باعث شکل گیری این گزارش شد، صحبت های یکی از تهیه کنندگان به نام سینمای ایران است که در گزارش مربوط به مافیای بازیگری، مطرح شد و بر آن مبنا بهتر دیدیم به شکل گسترده تری به این موضوع بپردازیم.

بنا به گفته این تهیه-کننده یکی از اتفاقات جدید این روزها این است که برخی از بازیگران صاحب نام سینما، بدون آنکه نقش پیشنهادی برایشان حائز اهمیت باشد، صرفا به دنبال دستمزدهای بسیار بالا هستند و اذعان میکنند که نقش برایشان اهمیت ندارد و اگر با مبلغ درخواستی آنها موافقت شود، هر نقشی را ایفا خواهند کرد. اما اینکه این قضیه تا چه اندازه در میان بازیگران ما عمومیت پیدا کرده، سوالی است که برای رسیدن به پاسخ اش سراغ تعدادی از کارگردانان، تهیه کنندگان و بازیگران رفته ایم و قضاوت نهایی را بر عهده خوانندگان می گذاریم.

امیر سمواتی؛ تهیه کننده

تجربه همیشه نشان داده اگر در کاری فیلمنامه، کارگردانی و... استخوان¬دار باشند برآیند خوبی حاصل می¬شود و بازیگران هم همکاری صمیمانه¬ای خواهند داشت. با موضوعی که مطرح می¬کنید تا به حال برخورد نداشتم چون همیشه با بازیگران چهره و صاحب نامی کار کرده ام که حداقل تا به امروز آنچه برایشان اولویت داشته خود نقش ها بوده نه مقدار دستمزدی که پرداخت می شود.

البته آنچه که در موردش صحبت می کنید یقینا از طرف آن دوست تهیه کننده دیده شده که در موردش صحبت کرده چون او فرد قابل اعتماد و توانایی در حرفه خود است.متاسفانه همیشه استثنائاتی وجود دارند اما خدا را شکر هنوز این مساله در بین بازیگران ما عمومیت پیدا نکرده و تنها یکی دو نفر هستند که همیشه درخواست دستمزدشان باورکردنی نیست و آدم را به حیرت می اندازد.

عموم بازیگران ما هنوز آنچه برایشان در الویت است، نقشی است که به آنها واگذار می شود و اگر ببینند فیلم از موضوع خوبی برخوردار است بیشتر آنها در زمینه دستمزد با تهیه کنندگان همکاری می کنند.

حداقل این تجربه شخصی من در این سالهاست. اما حال که این مساله را مطرح کردید به جا می دانم که در مورد یک مساله مهمی که در این سال ها از آن غافل مانده ایم، صحبت کنم. به نظر من تمام بی ثباتی هایی که در مورد تعیین دستمزد از سوی بازیگران دیده می شود به این دلیل است که کنترل و نظارتی وجود ندارد.

اگر شورای صنفی بازیگران قانونی را برای افراد تعیین کند که باتوجه به تجربه، توانایی، سابقه مفید کاری و... چه اندازه باید دستمزد بگیرند و آن را در اختیار من تهیه¬کننده قرار دهد، دیگر با مسائل این چنینی برخورد نخواهیم کرد. زیرا تکلیف¬مان مشخص است که به هر کس چقدر باید بدهیم. این جای خالی حتی در شورای صنفی کارگردانان، تهیه کنندگان و... هم دیده می شود. اگر تمامی دستمزد از طرف صنوف رسما تعیین شود خیلی از مشکلات خود به خود حل خواهد شد.

حبیب اسماعیلی؛ بازیگر، تهیه کننده

فکر میکنم در وهله اول باید به این موضوع توجه داشته باشیم که برای هر امری عرضه و تقاضا وجود دارد و سینما هم از این قاعده مستثنی نیست. وقتی فیلم خوبی ساخته می شود باید به بازیگران هم دستمزد خوب و متعادلی داده شود و یقینا بازیگران حرفه¬ای ما همیشه آنچه را در الویت قرار می¬دهند نقشی است که قرار است ایفا کنند؛ نه اینکه نقش برایشان مهم نباشد و فقط به دستمزد بالا فکر کنند.

بازیگران نام آور ما مانند علی نصیریان، جمشید مشایخی، داود رشیدی و... سال هاست که کار می کنند و هیچ وقت موضوعاتی از قبیل اینکه درخواست دستمزد بالا داشته اند، درموردشان نشنیده ایم.

اما متاسفانه در میان برخی از بازیگران جوان ما این موضوع دیده شده که بعد از بازی در یک فیلم که خوب دیده شده¬اند، برای کارهای بعدی¬شان درخواست دستمزد بالایی داشته¬اند. از یک طرف شاید طبیعی باشد چون این بازیگر وقتی با سیلی از درخواست ها از جانب تهیه کنندگان و کارگردانان مواجه می شود فکر می کند که باید بالاترین دستمزد را انتخاب یا طلب کند. اما واقعیت این است که آنچه باعث ماندگاری یک بازیگر می شود دستمزد بالا نیست بلکه نقش های خوب و ماندگاری است که ایفا می کند.

بله توسط این دوستان جوان این مساله به وجود آمده ویا اینکه برخی مواقع شاهد هستیم یک کارگردان کار اولی برای آنکه خودش شناخته شود سراغ بازیگر چهره می رود. آن بازیگر هم با درک موقعیت درخواست دستمزد خیلی بالایی می دهد حال یا برای آنکه کارگردان از درخواست اش منصرف شود و یا اینکه با خود فکر می کند آن کارگردان می خواهد از اعتبار او برای دیده شدن خودش استفاده کند و فکر می کند حق مسلم اوست که دستمزدی بالاتر از آنچه عرف است، طلب کند. در هر صورت به نظرم تعداد بازیگرانی که به کارشان این نگاه را دارند بسیار کم و انگشت شمار است زیرا امروز افراد حرفه ای می دانند که راز ماندگاریشان در سینما کار خوب و مردم پسند است نه دستمزد بالا.

مهرداد فرید، کارگردان

به این موضوع از دو زاویه می¬توان نگاه کرد. یکی آنچه باید باشد و دیگری آنچه که در حال حاضر وجود دارد. در رابطه با بعد دوم باید بگویم شما نمی¬توانید برای تمامی بازیگران یک نسخه بپیچید و بخواهید همه یکسان عمل کنند؛ عده¬ای از بازیگران ما طالب دستمزد بالا هستند و عده¬ای هم سعی می-کنند باتوجه به یک فیلمنامه خوب در فیلمی حضور پیدا کنند که در نتیجه آن آینده درست و روشنی را برای خود رقم بزنند.

اما به نظرم مشکلی که وجود دارد این است که فارغ از چگونگی عملکرد بازیگران، سینمای ایران بیمار است اگر نبود باید هماهنگی بین دستمزدهای درخواستی از جانب بازیگران و فروش گیشه وجود می¬داشت. اگر به هالیوود نگاه کنید، متوجه می¬شوید که وقتی می¬خواهند برای یک بازیگر دستمزد تعیین کنند به سابقه کاری و توانایی او و موفقیت اش در گیشه نگاه می کنند و این طور نیست که مانند ایران بازیگر هر رقمی را که دلش می خواهد پیشنهاد دهد. این عدم تناسب شاید از جایی ریشه گرفته که فیلم هایی با هزینه بخش دولتی ساخته شدند. تهیه¬کنندگان این فیلم ها از آنجایی که هزینه ساخت فیلم را از بخش عمومی می گیرند وسواسی روی اینکه چقدر به بازیگر پرداخت کنند، ندارند و هر مبلغی را که فرد طلب می کند به صرف داشتن شهرت به او می پردازند.

این بودجه کلان که به راحتی در اختیار تهیه کننده قرار گرفته، باعث شده او برای تعیین رقم دستمزد کاری به توانایی و تاثیر حضور بازیگر در زمان اکران عمومی فیلم، نداشته باشد و این امر شکل بیمارگونه ای به سینمای ما داده است. تهیه کنندگان این آثار به محبوبیت بازیگران کاری ندارند و آنچه را مدنظر قرار می دهند، صرفا شهرت افراد است.

از آنجایی که شهرت و محبوبیت تعاریف جداگانه¬ای دارند، تهیه کنندگان هم صرفا به شهرت بازیگران توجه می¬کنند زیرا شهرت یک بازیگر است که هم می¬تواند باعث شود فیلم پرفروش شود و یا برعکس در گیشه شکست بخورد.

مهرانه مهین ترابی؛ بازیگر

به عنوان یک بازیگر معتقدم که به هر حال وجود دستمزد خوب هم اهمیت دارد اما تعیین کننده نیست. اگر کاری را به من پیشنهاد دهند که ببینم فاقد فیلمنامه خوب است و کست خوبی ندارد آن را نمی¬پذیرم چون به نظرم ارزش ندارد که آدم سابقه کاری¬اش را به خاطر دستمزد بالا زیر سوال ببرد.

در این سال-ها حتی پیشنهاداتی به من شده که مبلغ قراردادش باز بوده و هرچقدر که میخواستم می توانستم درخواست دستمزد بدهم اما هیچ وقت این کار نکردم. البته دیده ام که برخی از همکارانم این کار را می کنند و در پروژه هایی حاضر می شوند که آنقدر بد و ضعیف است حتی دو دقیقه اش را هم نمی شود تحمل کرد، اما به شخصه هیچ گاه این کار را نمی¬کنم.

موضوع قابل توجهی هم در این بین وجود دارد این که این قصه در تلویزیون خیلی محدود است. زیرا تهیه کننده همیشه با رقم مشخصی توافق می¬کند و رقم دستمزدها تقریبا مشخص است.

اما در سینما این محدودیت وجود ندارد و برخی از تهیه کنندگان دست شان کاملا باز است تا هر رقمی که مورد نظر بازیگر است با او قرارداد ببندند. متاسفانه برخی از ستاره های سینمای ما وارد پروژه هایی می شوند که واقعا کارهای شریفی نیستند و تنها به صرف گرفتن دستمزد بالا قبول می کنند در آن فیلم ها بازی کنند که واقعا بی ارزش است. مشکل این روزهای ما این است که ارزش هایمان خیلی بهم ریخته و متاسفانه مطبوعات و مردم جامعه هم به بهبود آن کمک نمی-کنند. اگر مطبوعات نقدهای درست و جدی درباره فیلم ها بنویسند و کارها ارزشگذاری شود، دیگر ارزش های غیر واقعی که دستمزدهای بالا یکی از آنهاست این طور باب نمی¬شود و از نیروهایمان در جهت درستی استفاده خواهیم کرد. اگر این روند ادامه پیدا کند، ضربه بدی به بخش هنری کشورمان وارد می شود. البته در کنار این موارد هنوز کارهای ارزشی زیادی هم ساخته می شود که می تواند تا حدی ضررهایی را که آثار بد به هنر وارد می کنند، جبران کند. اما به نظرم نیاز داریم تا جدی تر به مشکلاتی از این دست فکر کنیم.

سیروس گرجستانی؛ بازیگر

به عنوان یک بازیگر (هنرمند) آنچه برایم الویت دارد، نقشی است که به من پیشنهاد می¬شود. اینکه قرار است چه نقشی را با چه کست، پارتنر و فیلمنامه ای بازی کنم، برایم مهم است چون با کاری که انجام می دهم در واقع یک خوراک فرهنگی برای مردم ام ایجاد می¬کنم و به همین دلیل نمی¬توانم نسبت به کاری که انجام می¬دهم، بی تفاوت باشم. بعد از اینکه خیالم از بایت تمام اینها راحت شد، دستمزد را مدنظر قرار می دهم.

در آن زمان هم حتی اگر مبلغ پایینی به من بدهند باز هم با تمام وجود کارم را انجام می¬دهم و چیزی کم نمی گذارم زیرا با رضایت پذیرفته م که آن انتخاب را داشته باشم.

بنابراین برایم تفاوتی ندارد که یک قران بگیریم یا چند صد میلیون، وقتی تعهد دادم با تمام انرژی ام کار می کنم. فکر هم می کنم که تمامی بازیگران این طور باشند. هر فردی وقتی پذیرای ایفای نقشی شد وقتی جلوی دوربین یا روی صحنه رفت، تمام فکر و انرژی اش را به کار می گیرد تا کار خوبی ارائه دهد زیرا مخاطب برای او خیلی مهم است. درست است که دستمزد موضوع با اهمیتی است اما فکر می¬کنم آنچه در درجه بالاتری قرار دارد، نقشی است که قرار است ایفا شود.

مریم کاویانی؛ بازیگر

من معتقدم که روی هنر - تمامی رشته¬های هنری:موسیقی، نقاشی، بازیگری و...

اصلا نمی¬توان قیمت گذاشت. هنرمند واقعی کسی است که اگر هنری را ارائه می دهد برای معنای واقعی این واژه، آن کار را می¬کند. ایفای هر هنری پیامی معنوی از قدرت خداوند است که در وجود انسان نهاده شده. اما جدای از بعد معنوی، در تمام دنیا همیشه برای کار هر بازیگری دستمزدی را مشخص می کنند که نمی توان آن را نادیده گرفت.

مشکل ما در ایران این است که تعرفه مشخصی برای کار بازیگران قرار داده نشده و هر بازیگری قیمتی را از جانب خودش مطرح می کند و این امر باعث به وجود آمدن هرج و مرج شده.از نظر من مساله دستمزد اهمیت زیادی دارد به دلیل اینکه بازیگران ما در ایران از حمایت و امنیت شغلی برخوردار نیستند.

از آن طرف هم هزینه های زندگی یک هنرمند به خاطر شغل و موقعیتی که دارد، با مردم عادی متفاوت است و همین امر هزینه های زندگی اش را بالاتر می برد. بازیگران ما در ایران از بیمه درستی برخوردار نیستند و حتی برای عمل زیبایی هم بیمه از آنها حمایت نمی کند در حالی که یک بازیگر به خاطر شغل اش مجبور است برخی عمل ها را داشته باشد.

جمع شدن تمام این مسائل کنار هم باعث می¬شود وقتی بازیگری میخواهد برای کارش قرارداد ببندد، به دستمزد اهمیت بدهد. البته برخی از بازیگران هم هستند که مبالغی را پیشنهاد می¬دهند که حیرت¬آور است و در کنار آن برخی دیگر به صرف اینکه سرکار بروند یا شناخته شوند با هر مبلغی حاضرند بازی کنند. تمام اینها گودال پر ازچالشی را به وجود آورده که موضوع دستمزد بازیگران را تبدیل به یک مساله حاشیه¬ای کرده.