.svg)
مبادله زندانی میان ایران و آمریکا در ابهام
پارسینه: آمریکا از طریق دفتر حافظ منافع خود در ایران، درخواست تبادل یک شهروند ایرانی - آمریکایی را با برخی بازداشت‌شدگان ایرانی مقیم آمریکا مطرح کرده است.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گزارش‌های منتشر شده در مورد درخواست این کشور برای مبادله «امیر حکمتی» را تکذیب کرد. «ماری هارف» در این رابطه به رویترز گفته است: «دولت ایالات‌متحده پیشنهادی برای مبادله آقای حکمتی ارایه نکرده است.»
این خبر پس از آن منتشر شد که وکیل حکمتی گفته بود: «آمریکا از طریق دفتر حافظ منافع خود در ایران، درخواست تبادل یک شهروند ایرانی - آمریکایی را با برخی بازداشت‌شدگان ایرانی مقیم آمریکا مطرح کرده است.»سیدمحمود علیزاده‌طباطبایی، وکیل امیر میرزایی‌حکمتی روز گذشته به خبرگزاری‌های «ایسنا» و «تسنیم» گفته؛ «دقیقا در درخواست، اسم افرادی که خواهان مبادله با امیر میرزایی‌حکمتی هستند بیان شده، اما در حال حاضر مصلحت نیست نامی برده شود. ولی اگر قوه‌قضاییه صلاح بداند این موضوع را اعلام می‌کند.»
او همچنین اظهار امیدواری کرده که درخواست تبادل امیر حکمتی با برخی بازداشت‌شدگان ایرانی مقیم آمریکا، پذیرفته شود. اگرچه پیش از این‌هم صحبت از تبادل زندانی بین ایران و آمریکا از سوی مقامات ایرانی مطرح شده اما این اولین‌بار است که این تقاضا از سوی مقامات وزارت خارجه آمریکا مطرح شده است. مقامات آمریکایی قبلا در واکنش به تمایل ایران برای تبادل زندانی، آن را شدنی نمی‌دانستند.
امیر میرزایی حکمتی تابستان ١٣٩٠ در سفری به ایران به اتهام جاسوسی بازداشت شد. بعد از پخش اعترافات تلویزیونی او، خبر حکم اعدامش از سوی شعبه ١٥ دادگاه انقلاب منتشر شد، ۱۹ دی همان‌سال دفتر سخنگوی قوه‌قضاییه با تایید این خبر به «ایسنا» گفت: «حکم صادره به وکیل متهم ابلاغ شده است و این حکم قابل اعتراض در دیوانعالی کشور است.»
حدود دوماه بعد، حکم اعدام «حکمتی» که به جاسوسی و همکاری با دولت متخاصم متهم بود، در دیوانعالی کشور نقض و پرونده برای رسیدگی مجدد به شعبه هم‌عرض، یعنی شعبه ٢٨ دادگاه انقلاب تهران ارجاع شد. شعبه ٢٨ دادگاه انقلاب تهران نیز با رسیدگی مجدد به این پرونده «امیر میرزایی حکمتی» را به ١٠سال حبس محکوم کرد و این حکم توسط دادگاه تجدیدنظر استان تهران تایید شد.
وکیل‌مدافع میرزایی حکمتی فرایند تبادل حکمتی با یک زندانی ایرانی در آمریکا را اینگونه به «ایسنا» توضیح داده است: «روال این است که درخواست دولت آمریکا به وزارت امور خارجه کشورمان ارسال شود و وزارت امور خارجه از طریق معاونت بین‌المللی قوه‌قضاییه موضوع را بررسی می‌کند و براساس قراردادهایی که وجود دارد این تبادل در صورت امکان انجام می‌شود.»
این وکیل در حالی از تبادل زندانی سخن می‌گوید که برمبنای اطلاعات منتشر شده هیچ توافقنامه مشخصی برای تبادل زندانی بین دو کشور وجود ندارد. به‌علاوه آنکه هنوز روابط دیپلماتیک دو کشور نیز در این سطح نیست که توافقی بر سر تبادل زندانی بین آنها منعقد شده باشد. بعد از سه‌دهه قطع رابطه ایران و آمریکا، فعلا دو کشور در سطح وزیر و معاون وزیرخارجه در مورد پرونده هسته‌ای در حال مذاکر‌ه‌اند.
اگرچه این مذاکرات بسیار طولانی و مفصل برگزار می‌شود اما به‌گفته مقامات وزارت خارجه ایران تنها موضوع هسته‌ای در آن بررسی می‌شود. روز گذشته سخنگوی وزارت‌خارجه ایران یک‌بار دیگر با تاکید بر هسته‌‌ای‌بودن مذاکرات ایران و آمریکا در پاسخ به سوالی درباره احتمال بازگشایی سفارتخانه‌های ایران و آمریکا در پایتخت‌های دو کشور گفت: «گفت‌وگوهای دو کشور صرفا درباره موضوع هسته‌ای بوده و این موضوع در دستور کار مذاکرات دو کشور نیست.» او در واکنش به مطلبی که در روزنامه الحیات منتشر شده بود این موضع‌گیری را مطرح کرد.
میانجی همیشگی
اردیبهشت٩٢ بود که مجتبی عطاردی، استاد دانشگاه شریف پس از ١٦ماه حبس در آمریکا، با نقش‌آفرینی میانجیگر همیشگی، عمان، آزاد و در حالی وارد تهران شد که سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نسبت به وضعیت امیر حکمتی، شهروند آمریکایی ایرانی‌تبار زندانی در ایران، ابراز نگرانی می‌کرد. با این‌حال افخم، سخنگوی وزارت‌خارجه ایران، بهمن سال گذشته تاکید کرد که «براساس اطلاعات موجود، هیچ شهروند آمریکایی در جمهوری‌اسلامی‌ایران بازداشت یا زندانی نیست.» «افرادی که از سوی مقامات، منابع یا رسانه‌های آمریکایی بعضا نام برده می‌شوند، دو شهروند ایرانی هستند که مانند هر شهروند دیگری با برخورداری از حقوق کامل قانونی، در برابر قانون پاسخگو خواهند بود. متاسفانه دولت آمریکا بیش از ٢٠نفر از شهروندان ایرانی را با ادعای واهی نقض تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی آمریکا علیه ملت ایران بازداشت کرده و باوجودپیگیری‌های به‌عمل‌آمده از مجاری دیپلماتیک و حقوقی تاکنون هیچ‌گونه اقدامی برای آزادی این شهروندان بیگناه انجام نگرفته است.»
سه کوهنورد مشابه
قریب‌ترین ماجرا به این سه زندانی آمریکایی -ایرانی، سه کوهنورد آمریکایی بودند که هشت مرداد ١٣٨٨ در منطقه کردستان در مرز ایران و عراق دستگیر شدند. سارا شورد، شین بائر و جاشوا فتال. به‌گفته مقامات ایران آنها به‌طور غیرقانونی وارد خاک ایران شده و بازداشت شدند. خانواده آنها می‌گفتند که آنها غیرعمدی وارد خاک ایران شده‌اند. ۱۳بهمن۸۸، محمود احمدی‌نژاد، رییس دولت وقت ایران، در مصاحبه با صداوسیما پیشنهاد مبادله آنها با زندانیان ایرانی در آمریکا را مطرح کرد: «یک گفت‌وگوهایی می‌شود که اگر بشود یک مبادله‌ای انجام دهیم. ما دوست نداریم کسی در زندان باشد... ولی آن ایرانی‌هایی که در زندان‌های آمریکا هستند هیچ جرم معلومی ندارند.»
اما این اقدام انجام نشد تا اردیبهشت ٨٩ بود که به مادران سه کوهنورد آمریکایی اجازه داده شد تا به تهران سفر و پس از ١٠ماه با فرزندان خود دیدار کنند. این سه مادر دوروز در ایران اقامت و حدود ١٠ساعت با فرزندانشان ملاقات کردند. در جریان پیگیری برای آزادی این سه جوان، سارا شورد شهریور ۱۳۸۹ آزاد شد. خرداد٨٩ و چندروز بعد از رفتن مادران سه کوهنورد آمریکایی، حیدر مصلحی، وزیر وقت اطلاعات در حاشیه جلسه دولت در پاسخ به سوالی درباره معاوضه این زندانیان گفت: «در رابطه با آن سه آمریکایی، جاسوس‌بودن آنها مشخص است و در مورد اینکه تبادلی صورت بگیرد بحثی در این راستا انجام نشده است.» او با اشاره به اقدام جمهوری اسلامی ایران در دادن ویزا به سه مادر آمریکایی گفت: «این اقدامی که جمهوری اسلامی ایران انجام داد اقدامی بشردوستانه بود و در این بحث جمهوری اسلامی ایران پیشقدم بوده است. انتظار این است که آمریکایی‌ها که ادعای دفاع از حقوق بشر دارند از این اقدامات بشردوستانه انجام بدهند تا بحث برسد به مسایلی مانند معاوضه.»
اول دختر، بعد پسرها
محمود احمدی‌نژاد ۲۲شهریور ٩٠ در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی «ان‌بی‌سی نیوز» وعده داد که دو زندانی آمریکایی در روزهای آینده آزاد خواهند شد، اما قوه‌قضاییه در واکنش به سخنان احمدی‌نژاد اعلام کرد در مورد آنها هنوز تصمیمی اتخاذ نشده است. این ماجرا در اوج درگیری‌ها بین قوه‌قضاییه و رییس دولت وقت رخ داد اما سرانجام دوروز پس از ورود احمدی‌نژاد به نیویورک شعبه ۳۶ دادگاه تجدیدنظر استان تهران در برابر دریافت یک‌میلیون‌دلار وثیقه، با آزادی دو کوهنورد آمریکایی موافقت کرد. بالاخره آنها یک‌سال بعد از دختر کوهنوردی که همکارشان بود، آزاد شدند.
وثیقه اعلام‌شده نیز توسط دولت عمان پرداخت شد و آنها با هواپیمای اختصاصی پادشاه عمان از تهران خارج شدند. اما اینها تنها نمونه زندانیانی با ملیت ایرانی و آمریکایی نبوده‌اند. رکسانا صابری نیز خبرنگاری بود که ۳۱ژانویه۲۰۰۹ دستگیر شد، اما بعد از آن به‌دلیل فعالیت خبرنگاری بدون تمدید مجوز در شعبه دوم بازپرسی دادسرای انقلاب مورد پیگرد قضایی قرار گرفت و در مرحله بعد به جاسوسی برای آمریکا، متهم شد. اتهام او که در دوره‌ای از زندانش دست به اعتصاب غذا زده بود از «جاسوسی» به «جمع‌آوری اسناد و مدارک علیه نظام جمهوری اسلامی» تغییر یافت. این دادگاه، حکم اولیه هشت‌سال را به دوسال حبس تعلیقی تغییر داد که تا پنج‌سال اجرا نخواهد شد. صابری ۱۱مه ۲۰۰۹، از زندان اوین آزاد شد.
اگرچه در اخبار رسمی، مشخص نیست که چه کسی برای آزادی او نقش پادرمیانی را برعهده گرفت اما نامه‌نگاری‌ها نشان می‌دهد که خود محمود احمدی‌نژاد برای آزادی این خبرنگار دورگه ایرانی دست به قلم شده بود. او فروردین۱۳۸۸ از سعید مرتضوی دادستان تهران خواسته بود که ترتیبی اتخاذ کند تا رسیدگی به اتهامات رکسانا صابری «با دقت کامل و رعایت قسط و عدل و جمیع موازین قانونی صورت گیرد.»با این‌حال تاکنون تبادل زندانی به‌طور جدی و رسمی بین ایران و آمریکا انجام نشده است. باید دید آیا امیر حکمتی، نخستین نفر خواهد بود؟
ارسال نظر