طرح‌هایی که در بودجه پوسیده‌ اند

در طول سالیان گذشته طرح‌های عمرانی بسیاری به هر بهانه‌ای که گاهی حتی نیاز ضروری به وجود آن‌ها نبود به طور گسترده‌ ای در کشور کلید خوردند که اغلب اما نه تنها در نهایت به بهره‌برداری نرسیده بلکه هر ساله با رشد تورم بر بار مالی آن‌ها نیز افزوده شده است.

مروری بر اعتبارات طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای در بودجه که محل تامین منابع برای تکمیل و به ثمر رساندن پروژه های عمرانی است نشان می دهد که پیشینه و سرآغاز برخی طرح ها به سالهای دهه 1350 نیز مربوط می شود پروژه هایی که به دلیل فراوانی، غیر ضروری بودن، هزینه های بالایی که ارزش تامین ندارد و یا حتی ضروری هستند، اما بودجه لازم برای تکمیل نداشته‌اند در دهه‌های 50،60، 70، 80 و 90 شروع شده و اغلب مشخص نیست چه زمانی به پایان می رسند.

این در حالی است برآوردها بیانگر آن است که در حال حاضر حدود 3000 پروژه عمرانی در کشور وجود دارد که اگر قرار باشد برای تمامی آنها اعتبار پیش بینی کرد حداقل به 200 هزار میلیارد تومان پول احتیاج دارد. که البته با توجه به اینکه تامین مالی آنها به یکباره امکان پذیر نیست نیاز به یک دوره هشت تا 10 ساله دارند که در این حالت نیزبا توجه به رشد هزینه‌ها و ضریب تعدیل اعتبار مورد نظر به 400 هزار میلیارد تومان افزایش می یابد؛ از این رو بنابر اعلام بودجه ریزان حتی اگر هیچ طرح دیگری آغاز نشود به 400 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است تا طرح‌های موجود به پایان برسند.

درعین حال باید توجه داشت که بودجه‌های عمرانی همواره به طور قابل ملاحظه‌ای تحت تاثیر بودجه‌های جاری بوده اند و یا حتی در دولتهای مختلف به دلیل عدم امکان تغییر در هزینه های جاری که بیش از 70 تا 80 درصد آن را حقوق و دستمزد تشکیل می دهد در مواقع کاهش منابع این بودجه بوده‌اند که کسر شده و در بخش جاری هزینه شده اند.

براین اساس مروری بر تغییرات بودجه عمرانی در دهه 90 حاکی از آن است که اعتبار تملک دارایی‌های سرمایه‌ای از عملکرد 28 هزار میلیاردی سال 1390 به پیش بینی 47 هزار میلیاردی سال 1394 رسیده است.

بنابراین گزارش بودجه‌های عمرانی در سال 1391 حدود 40 هزار میلیارد تومان مصوب اما حدود 15 هزار میلیارد تومان محقق شده است یا اینکه در سال گذشته 56 هزار میلیارد مصوب و در نهایت 22 هزار میلیارد تومان عملکرد داشته است. این در حالی است که پروژه های عمرانی برای امسال بودجه 41 هزار میلیارد پیش بینی شده که تاکنون حدود نیمی از آن و در حد 24 هزار میلیارد تومان پرداخت شده است. در بودجه سال آینده نیز حدود 47 هزار میلیارد تومان برای تملک دارایی های سرمایه ای برآورد شده که 16 درصدی نسبت به امسال رشد دارد.

با این وجود در سال گذشته بود که دولت فعلی در اولین بودجه پیشنهادی خود طرح های عمرانی را برای دریافت بودجه اولویت بندی کرد. براساس الگوی ارائه شده بودجه عمرانی باتوجه به پیشرفت فیزیکی بین طرح‌های از صفر تا 20 ، 20 تا 80 و بالای 80 درصد پیشرفت تقسیم شده و هدف اصلی تامین اعتبار طر‌ح‌هایی قرار گرفت که تا انتهای سال مربوطه به اتمام می رسیدند.

هر چند که این تصمیم دولت حرف و حدیث‌هایی را به دنبال داشت، اما در ادامه این پیشنهاد مصوب شده وطیق پیش بینی قرار شد تا با اجرای این الگو تا پایان امسال 246 طرح عمرانی تکمیل و به بهره برداری برسد.

این درحالی است که با توجه به کاهش درآمدهای نفتی در سال جاری و همچنین در بودجه سال آیندهنوبخت -رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی-قول داده که بودجه از مسیر و اهداف اصلی خود در طرح های عمرانی خارج نشده و با صرفه جویی در بخش های دیگر منابع عمرانی پرداخت و طرح ها قربانی هزینه های جاری نشوند.

بنابراین گزارش در بودجه سال آینده نیز پرداخت بودجه های عمرانی بازهم برمبنای درصد پیشرفت و همان الگوی سال جاری توزیع می شود با این تفاوت که اگر پروژه ای در ایجاد توازن منطقه ای و آمایش سرزمینی موثر باشد از اولویت و بودجه بیشتری نیز برخوردار خواهد بود. که با این رویکرد پیش بینی شده تا در سال آینده 210 طرح و 470پروژه عمرانی تکمیل شوند.