.svg)
چگونه سیمرغ تماشاگران را پرورش دهیم؟
پارسینه: یکی از اتفاق‌های مهم جشنواره فیلم فجر درهر دوره، اهدای جایزه ویژه تماشاگران است؛ جایزه‌ای که جدا از قضاوت‌های مرسوم هیأت داوران و به انتخاب تماشاگران اهدا می‌شود.
به گزارش پارسینه،به زعم بسیاری از کارشناسان، جایزه فیلم منتخب تماشاگران در نوع خود حائز ارزش‌هایی است که نه تنها آن را گرانسنگ می‌کند، بلکه به دلیل اتکا به آرای مخاطبانی که از قشرهای مختلف جامعه بر‌آمده‌اند، می‌تواند محملی برای ارزیابی نگاه مردم به تولید‌ات جدید و البته اکران در سال نو سینمایی باشد.
دوشنبه هفته گذشته آیین‌نامه انتخاب بهترین فیلم ازنگاه تماشاگران برای اجرا در سی‌وسومین جشنواره فیلم فجر ابلاغ شد. بنابراین امسال هم سیمرغ ویژه‌ای برای بهترین فیلم از نظر مخاطبان کنار گذاشته می‌شود تا در دستان تهیه‌کننده مورد نظر قرار گیرد. با این حال باز هم پرسش‌های تکراری ذهن برخی از منتقدان، مخاطبان و حتی سینماگران را به خود مشغول می‌کند: «آیا فیلم منتخب تماشاگران واقعاً بهترین است؟»، «آیا فیلم برگزیده مردمی در اکران با اقبال عمومی مواجه خواهد شد؟» و «آیا این انتخاب‌ها از سلامت کافی برخوردار است؟»
با توجه به اینکه جشنواره فیلم فجر نزدیک است و این روزها تماشاگران درگیر پیش‌خرید بلیت‌ها هستند، در خصوص موضوع «فیلم منتخب تماشاگران» بررسی کوتاهی دارم که می‌خوانید.
شیوه اجرایی
انتخاب بهترین فیلم از نگاه تماشاگران معمولاً توسط خانه سینما انجام می‌شود و امسال هم وظیفه آن بر عهده این نهاد قرار دارد. براساس آیین‌نامه اجرایی، نظرسنجی از تماشاگران صرفاً برای فیلم‌های بخش اصلی (سودای سیمرغ) انجام می‌شود. در این شیوه مخاطبان قبل از ورود به سالن کارت‌هایی (دارای شماره سریال و مهر شده) تحویل می‌گیرند (شامل خیلی پسندیدم، پسندیدم، میانه، نپسندیدم و اصلاً نپسندیدم) و پس از تماشای فیلم هنگام خروج آن را در یکی از صندوق‌های موجود می‌اندازند. این آرا در دو سانس مختلف توزیع، جمع‌آوری و شمارش می‌شود. براساس ضریب‌های موجود (از 4 امتیاز تا بدون امتیاز) نتایج هرشب اعلام می‌شود و درنهایت فیلمی که بیشترین درصد آرا را به دست آورد، در شب اختتامیه به‌عنوان برگزیده، معرفی می‌شود و سیمرغ بهترین فیلم تماشاگران را در‌یافت می‌کند.
این رأی‌گیری در 18 سینما (شامل آزادی با 3 سالن، فلسطین، استقلال، ملت با 4 سالن، فرهنگ با 2 سالن، کوروش با 3 سالن، زندگی، شکوفه، ماندانا، کیان و تماشا) برگزار می‌شود. بد نیست بدانید اعضای اجرایی قبل از آغاز جشنواره نسبت به صیانت از آرا سوگند می‌خورند و تهیه‌کنندگان هم می‌توانند حداکثر 3 نفر ناظر در فرایند انتخاب آثار داشته باشند. فعالیت گروه اجرایی از 12 تا 22 بهمن برای هر فیلم در دو مقطع زمانی صورت می‌گیرد.
از کجا آمد؟
تا قبل از سال 76 و شانزدهمین جشنواره فیلم فجر جایزه‌ای تحت عنوان سیمرغ تماشاگران وجود نداشت، اما به‌تبعیت از برخی جشنواره‌های خارجی جایزه ویژه تماشاگران در این رویداد ملی هم پیش‌بینی و با استقبال مخاطبان روبه‌رو شد. جالب آنکه در این دوره فیلم «آژانس شیشه‌ای> ، همچنان که بهترین فیلم‌از نگاه هیأت داوران معرفی شد، از سوی تماشاگران هم به‌عنوان فیلم برگزیده انتخاب و معرفی شد. این نزدیکی نگاه و اندیشه میان داوران رسمی جشنواره و عموم تماشاگران‌در 17 دوره گذشته تنها یک‌بار دیگر و در دوره بیست و هشتم تکرار شد، که از قضا باز هم اثری از ابراهیم حاتمی کیا (به رنگ ارغوان) بود. دردیگر دوره‌ها معمولاً آثار مورد نظر داوران جشنواره و مردم مطابقتی باهم نداشتند و گاه به‌لحاظ ساختار یا مضمون بشدت از هم دور بوده‌اند.
آیا اهمیت دارد؟
انتخاب بهترین فیلم از نگاه تماشاگران اهمیت دارد. این برنامه از نظر برگزار‌کنندگان واجد اهمیت است چون اهداف آنها را در مردمی‌تر شدن جشنواره تأمین می‌کند و از سوی دیگر میزان شور و نشاط را در جشنواره بالا می‌برد. برای صاحبان آثار هم اهمیت دارد، چرا که در صورت برنده شدن می‌توانند روی همین موفقیت مانور بدهند و در صورت برنده نشدن هم می‌توانند میزان سلیقه عمومی را مورد سنجش قرار دهند. برای تماشاگران هم مهم است چون خود را درانتخاب آثار برتر سهیم می‌دانند و اساساً از مسابقه دادن و بازی رقابت لذت می‌برند.
می‌فروشد؟ نمی‌فروشد؟
یک واقعیت را نمی‌توان از ذهن دور کرد، اینکه همه آثار مورد توجه درانتخاب تماشاگران با فروش خیره‌کننده یا افسانه‌ای مواجه نمی‌شود. دلیلش هم روشن‌است؛ تنها فیلم‌هایی که به لحاظ ساختار کیفی حائز ویژگی‌های نسبی باشند به جشنواره راه پیدا می‌کنند و عمده آثار سرگرم‌کننده (تجاری) فرصت دیده شدن در جشنواره ندارند. در این وضعیت نوع مخاطبان جشنواره‌ای را هم باید مورد توجه قرار داد که عموماً تماشاگران حرفه‌ای، دانشجویان هنر و تحصیلکردگان هستند، بنابراین در اکران عمومی، طیف تماشاگران از خانواده‌ها و اقشار مختلف هستند که الزاماً خاستگاه تخصصی سینمایی یا هنری ندارند.
بنابراین برخی فیلم‌ها در اکران عمومی با استقبال بیشتری مواجه می‌شوند و برخی با استقبال کمتر. بررسی فیلم‌های پرفروش چند سال اخیر نشان می‌دهد توقع تماشاگران از فیلم‌ها بالاتر رفته و عمده فیلم‌های پرفروش، آثار نسبتاً با کیفیتی هستند که با آثار دو دهه پیش تفاوت چشمگیری دارند.
به همین نسبت نیز فیلم‌های موفق در جشنواره فیلم فجر- بویژه در بخش فیلم برگزیده تماشاگران- از فروش بیشتری برخوردار می‌شوند. برای نمونه فیلم «خط ویژه» و «شیار 143» که منتخب تماشاگران دوره گذشته هستند، گرچه در رتبه‌های نخست جدول فروش سینماهای امسال قرار ندارند، اما با فروش خوبی مواجه شده‌اند (رتبه 7 و 6). «برف روی کاج‌ها» هم در سال گذشته چنین وضعی داشت و در رتبه 11 جدول فروش قرار گرفت.
اما «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند» و «حوض نقاشی» به‌عنوان منتخبین جشنواره سی‌ویکم در سال 92 رتبه‌های دوم و سوم فروش را در اختیار گرفتند. همچنین «جدایی نادر ازسیمین» در سال 90 رتبه سوم جدول فروش را به خود اختصاص داد. این وضع درباره دیگر فیلم‌های منتخب تماشاگران در سال‌های گذشته نیز مصداق پیدا می‌کند.
مقایسه داوری
نگاهی به جدول آثار برگزیده جشنواره فیلم فجر در 17 دوره گذشته نشان می‌دهد نگاه تماشاگران و هیأت داوران گرچه به هم نزدیک است، اما تنها در دو مورد (دوره شانزدهم و دوره بیست و هشتم) مشترک بوده‌است. به تعبیر دیگر تماشاگران به دور از ملاحظات معمول جشنواره‌ها، تنهانظر خود را اعلام کرده‌اند. این آرا معمولاً براساس تأثیر فیلم بر مخاطب، سابقه سینمایی سازنده، کیفیت ساختاری یا در برخی موارد، مسائل پیرامونی (مثل حمایت حاتمی کیا از شیار 143 در سال گذشته) به صندوق‌ها ریخته می‌شود. برای همین طیف مختلفی از فیلم‌های کمدی، اجتماعی، سیاسی و ملودرام را می‌توان در جدول آثار منتخب تماشاگران 17 دوره گذشته مشاهده کرد.
دوشنبه هفته گذشته آیین‌نامه انتخاب بهترین فیلم ازنگاه تماشاگران برای اجرا در سی‌وسومین جشنواره فیلم فجر ابلاغ شد. بنابراین امسال هم سیمرغ ویژه‌ای برای بهترین فیلم از نظر مخاطبان کنار گذاشته می‌شود تا در دستان تهیه‌کننده مورد نظر قرار گیرد. با این حال باز هم پرسش‌های تکراری ذهن برخی از منتقدان، مخاطبان و حتی سینماگران را به خود مشغول می‌کند: «آیا فیلم منتخب تماشاگران واقعاً بهترین است؟»، «آیا فیلم برگزیده مردمی در اکران با اقبال عمومی مواجه خواهد شد؟» و «آیا این انتخاب‌ها از سلامت کافی برخوردار است؟»
با توجه به اینکه جشنواره فیلم فجر نزدیک است و این روزها تماشاگران درگیر پیش‌خرید بلیت‌ها هستند، در خصوص موضوع «فیلم منتخب تماشاگران» بررسی کوتاهی دارم که می‌خوانید.
شیوه اجرایی
انتخاب بهترین فیلم از نگاه تماشاگران معمولاً توسط خانه سینما انجام می‌شود و امسال هم وظیفه آن بر عهده این نهاد قرار دارد. براساس آیین‌نامه اجرایی، نظرسنجی از تماشاگران صرفاً برای فیلم‌های بخش اصلی (سودای سیمرغ) انجام می‌شود. در این شیوه مخاطبان قبل از ورود به سالن کارت‌هایی (دارای شماره سریال و مهر شده) تحویل می‌گیرند (شامل خیلی پسندیدم، پسندیدم، میانه، نپسندیدم و اصلاً نپسندیدم) و پس از تماشای فیلم هنگام خروج آن را در یکی از صندوق‌های موجود می‌اندازند. این آرا در دو سانس مختلف توزیع، جمع‌آوری و شمارش می‌شود. براساس ضریب‌های موجود (از 4 امتیاز تا بدون امتیاز) نتایج هرشب اعلام می‌شود و درنهایت فیلمی که بیشترین درصد آرا را به دست آورد، در شب اختتامیه به‌عنوان برگزیده، معرفی می‌شود و سیمرغ بهترین فیلم تماشاگران را در‌یافت می‌کند.
این رأی‌گیری در 18 سینما (شامل آزادی با 3 سالن، فلسطین، استقلال، ملت با 4 سالن، فرهنگ با 2 سالن، کوروش با 3 سالن، زندگی، شکوفه، ماندانا، کیان و تماشا) برگزار می‌شود. بد نیست بدانید اعضای اجرایی قبل از آغاز جشنواره نسبت به صیانت از آرا سوگند می‌خورند و تهیه‌کنندگان هم می‌توانند حداکثر 3 نفر ناظر در فرایند انتخاب آثار داشته باشند. فعالیت گروه اجرایی از 12 تا 22 بهمن برای هر فیلم در دو مقطع زمانی صورت می‌گیرد.
از کجا آمد؟
تا قبل از سال 76 و شانزدهمین جشنواره فیلم فجر جایزه‌ای تحت عنوان سیمرغ تماشاگران وجود نداشت، اما به‌تبعیت از برخی جشنواره‌های خارجی جایزه ویژه تماشاگران در این رویداد ملی هم پیش‌بینی و با استقبال مخاطبان روبه‌رو شد. جالب آنکه در این دوره فیلم «آژانس شیشه‌ای> ، همچنان که بهترین فیلم‌از نگاه هیأت داوران معرفی شد، از سوی تماشاگران هم به‌عنوان فیلم برگزیده انتخاب و معرفی شد. این نزدیکی نگاه و اندیشه میان داوران رسمی جشنواره و عموم تماشاگران‌در 17 دوره گذشته تنها یک‌بار دیگر و در دوره بیست و هشتم تکرار شد، که از قضا باز هم اثری از ابراهیم حاتمی کیا (به رنگ ارغوان) بود. دردیگر دوره‌ها معمولاً آثار مورد نظر داوران جشنواره و مردم مطابقتی باهم نداشتند و گاه به‌لحاظ ساختار یا مضمون بشدت از هم دور بوده‌اند.
آیا اهمیت دارد؟
انتخاب بهترین فیلم از نگاه تماشاگران اهمیت دارد. این برنامه از نظر برگزار‌کنندگان واجد اهمیت است چون اهداف آنها را در مردمی‌تر شدن جشنواره تأمین می‌کند و از سوی دیگر میزان شور و نشاط را در جشنواره بالا می‌برد. برای صاحبان آثار هم اهمیت دارد، چرا که در صورت برنده شدن می‌توانند روی همین موفقیت مانور بدهند و در صورت برنده نشدن هم می‌توانند میزان سلیقه عمومی را مورد سنجش قرار دهند. برای تماشاگران هم مهم است چون خود را درانتخاب آثار برتر سهیم می‌دانند و اساساً از مسابقه دادن و بازی رقابت لذت می‌برند.
می‌فروشد؟ نمی‌فروشد؟
یک واقعیت را نمی‌توان از ذهن دور کرد، اینکه همه آثار مورد توجه درانتخاب تماشاگران با فروش خیره‌کننده یا افسانه‌ای مواجه نمی‌شود. دلیلش هم روشن‌است؛ تنها فیلم‌هایی که به لحاظ ساختار کیفی حائز ویژگی‌های نسبی باشند به جشنواره راه پیدا می‌کنند و عمده آثار سرگرم‌کننده (تجاری) فرصت دیده شدن در جشنواره ندارند. در این وضعیت نوع مخاطبان جشنواره‌ای را هم باید مورد توجه قرار داد که عموماً تماشاگران حرفه‌ای، دانشجویان هنر و تحصیلکردگان هستند، بنابراین در اکران عمومی، طیف تماشاگران از خانواده‌ها و اقشار مختلف هستند که الزاماً خاستگاه تخصصی سینمایی یا هنری ندارند.
بنابراین برخی فیلم‌ها در اکران عمومی با استقبال بیشتری مواجه می‌شوند و برخی با استقبال کمتر. بررسی فیلم‌های پرفروش چند سال اخیر نشان می‌دهد توقع تماشاگران از فیلم‌ها بالاتر رفته و عمده فیلم‌های پرفروش، آثار نسبتاً با کیفیتی هستند که با آثار دو دهه پیش تفاوت چشمگیری دارند.
به همین نسبت نیز فیلم‌های موفق در جشنواره فیلم فجر- بویژه در بخش فیلم برگزیده تماشاگران- از فروش بیشتری برخوردار می‌شوند. برای نمونه فیلم «خط ویژه» و «شیار 143» که منتخب تماشاگران دوره گذشته هستند، گرچه در رتبه‌های نخست جدول فروش سینماهای امسال قرار ندارند، اما با فروش خوبی مواجه شده‌اند (رتبه 7 و 6). «برف روی کاج‌ها» هم در سال گذشته چنین وضعی داشت و در رتبه 11 جدول فروش قرار گرفت.
اما «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند» و «حوض نقاشی» به‌عنوان منتخبین جشنواره سی‌ویکم در سال 92 رتبه‌های دوم و سوم فروش را در اختیار گرفتند. همچنین «جدایی نادر ازسیمین» در سال 90 رتبه سوم جدول فروش را به خود اختصاص داد. این وضع درباره دیگر فیلم‌های منتخب تماشاگران در سال‌های گذشته نیز مصداق پیدا می‌کند.
مقایسه داوری
نگاهی به جدول آثار برگزیده جشنواره فیلم فجر در 17 دوره گذشته نشان می‌دهد نگاه تماشاگران و هیأت داوران گرچه به هم نزدیک است، اما تنها در دو مورد (دوره شانزدهم و دوره بیست و هشتم) مشترک بوده‌است. به تعبیر دیگر تماشاگران به دور از ملاحظات معمول جشنواره‌ها، تنهانظر خود را اعلام کرده‌اند. این آرا معمولاً براساس تأثیر فیلم بر مخاطب، سابقه سینمایی سازنده، کیفیت ساختاری یا در برخی موارد، مسائل پیرامونی (مثل حمایت حاتمی کیا از شیار 143 در سال گذشته) به صندوق‌ها ریخته می‌شود. برای همین طیف مختلفی از فیلم‌های کمدی، اجتماعی، سیاسی و ملودرام را می‌توان در جدول آثار منتخب تماشاگران 17 دوره گذشته مشاهده کرد.
منبع:
روزنامه ایران
ارسال نظر