آبرو چند می خری؟

پارسینه: خودکشی، واژه تکان دهنده‌ای است که حتی برای افرادی که به آخر خط می رسند هم وحشتناک به نظر می رسد اما در خیال خود آنقدر زندگی و شرایط موجود خود را وحشتناک تر تصور می کنند که به هر طریقی که شده دست به این عمل شنیع می زنند.

هرانسانی در دنیا با امید به آینده و رسیدن به سعادت و خوشبختی زنده است و در حالت عادی شخصی از مرگ و خط قرمز کشیدن بر زندگی استقبال نمی‌کند مگر اینکه در شرایطی قرار بگیرد که ترک دنیا را بر ماندن ترجیح دهد.اما آیا انسان ها می توانند هر زمانی که خواستند و ترجیح دادند دست به خودکشی بزنند و دنیا را به بهانه سختی و عدم تحمل آن، ترک کنند؟

نهی صریح خودکشی در قرآن

آيه‌اي كه در قرآن کریم به‌طور صريح دلالت بر حرمت خودكشي دارد، آية 29 سورة نساء است كه خداوند متعال مي‌فرمايد: ولا تقتلوا انفسكم ، خود را نكشيد و يا دست به انتحار نزنيد. در اين آيه از خودكشي نهي شده است و نهي دليل بر حرام بودن فعل است، خداوند متعال در ادامه مي‌فرمايد: ان الله كان بكم رحيماً و من يفعل ذلك عدواناً و ظلماً فسوف نصليه ناراً و كان ذلك علي الله يسيرا، به‌درستي‌كه خداوند به شما اهل ايمان مهربان است و كسي كه از روي تعدي، تجاوز و ستم، قتل نفس نمايد، زود باشد كه او را در آتش سخت درآوريم و اين كار براي خدا آسان است(نساء/30). اين وعده عذاب، نشان‌گر آن است كه قتل نفس و خودكشي از گناهان كبيره است. با توجه به عبارت "ظلماً و عُدواناً" مشخص می شود كه خودكشي يك نوع ستم و دشمني با انسانيت انسان است، و خداوند نه تنها به كشتن ديگري راضي نيست، بلكه به خود شما هم اجازه نمي‌دهد كه با رضايت خود خويشتن را به نابودي بسپاريد.

علاوه بر این در روایات مختلف از پیامبران و امامان عمل خودکشی به شدت نهی شده است و اینجاست که عملا به پاسخ پرسش بالا می رسیم.در کنار مسئله خودکشی متاسفانه سقط جنین که آن هم قتل نفس محسوب می شود آمارهای نگران کننده ای در کشور از خود به جا گذاشته است.

آمار فوت شدگان از خودکشی

آمارها در کشور نشان می دهد که روند خودکشی و سقط جنین رو به افزایش است. در ایران به گواه تحقیق جامعه‌شناسان، انگیزه خودکشی در گروه‌‌های ناموسی، اختلافات خانوادگی، تحصیل و ازدواج، شکست و ناامیدی، فقر و تنگدستی، بر ملا شدن حقایق و اسرار، استرس‌ها و فشارهای لحظه‌ای روحی و روانی، تنهایی، عشق و تمایلات شدید عاطفی و اعتیاد به موادمخدر و الکل، تقسیم‌بندی شده است.

از طرفی دیگر در حال حاضر طبق آمارهای رسمی ارائه شده از سوی وزارت بهداشت سالانه بیش از 6 هزار سقط جنین قانونی در کشور انجام می شود. اما نکته بسیار مهم در این رابطه سهم بالای سقط جنین های غیر قانونی یا به اصطلاح زیرزمینی و زیر پله‌ای است. به طوریکه سالانه بیش از 250 هزار سقط جنین غیر قانونی در کشور انجام می شود که در مقایسه با سقط جنین های قانونی، 40 برابر بیشتر است. بارداري ناخواسته به عنوان اصلي ترين علت سقط جنین غیر قانونی در کشور مطرح شده است و مهمترین عامل بازدارنده آن اعتقادات مذهبي عنوان شده است.

مقابله شدید سقط جنین و خودکشی با اعتقادات دینی

اما ظاهرا این روزها با توجه به افزایش چشمگیر روند سقط جنین غیر قانونی و خودکشی سایه اعتقادات دینی از سر برخی افراد برداشته شده است.در نگاه غربی و یا آمریکایی در صورت رسیدن به پوچی که حتی گاهی اوقات از خوشبختی بسیار زیاد به وجود می آید، راهی جز قتل نفس و خودکشی باقی نمی ماند اما در ایران با توجه به اعتقادات و عمل به دستورات دینی از انسان ها انتظار می رود تامل بیشتری درباره این عمل قبیح داشته باشند.با توجه به کلام خدا که به عنوان مهمترین و بهترین راه سعادت تلقی می شود درباره نهی خودکشی که صحبتی باقی نمی ماند و اگر حرفی هم باشد تکرار مکررات است اما توجه و پرداختن به ریشه های خودکشی و افزایش آن آن هم در یک کشور اسلامی و مهمتر از آن پرداختن به حیازدایی و تغییر نخوه خودکشی ها می تواند بحث بکری باشد که چندان به آن پرداخته نشده است.

شاید به جرات بتوان گفت با توجه به علت های مختلف خودکشی در کشور، تغییر سبک خودکشی در کشور از اوایل دهه 80به طور محسوس تری لمس شد که بیشتر به علت مسائل عاطفی و عشقی رقم می خورد.

جدا از اخباری که از گوشه و کنار کشور به گوش می رسد، مصداق های زیادی از خودکشی آن سال ها تاکنون برای نگارنده این مطلب وجود دارد.خودکشی پسر مازندرانی آن استادی که پدرش مشکل گشای مشکلات مردم و دانشجویان بود اما پسرش به علت مخالفت پدر و مادر نامزدش با ازدواجشان در ملاء عام و کنار منزل خانواده نامزدش با داد و فریاد دست به خودسوزی می زند.یا آن سربازی که هنگام پست دادن در دل شب و در یکی از پادگان های تهران، نامه ای برای نامزد خود می نویسد و در جیب خود می گذارد و بعد از آن هم تیر خلاصی از زندگی و سربازی را در مغز خود آزاد می کند.یا آن جوان اراکی که در یکی از بوستان های تازه تاسیس اراک در ملاء عام خود را از یکی از درخت ها به دار می آویزد.و یا آن دختر جوانی که خود را با قرص خلاص می کند آن هم در خیابان و یا...این حوادث تنها بخشی از خودکشی هایی بود که نگارنده از نزدیک با آن مواجه بوده است و همانطور که بیان شد این جدا از خودکشی هایی است که اخبارش از گوشه و کنار شهرهای مختلف می رسد.

جدا از ریشه یابی علت های این خودکشی و مقابله با آن،اکنون باید مدعی بود که باید فکری به حال نحوه خودکشی ها کرد که حداقل جدا از قتل نفس یک انسان، تبلیغی در ملاء عام از خودکشی صورت نگیرد.در سال های دور حداقل اخباری که از خودکشی ها مخابره می شد و یا در فیلم های ایرانی از آن، به مردم یادآوری می شد، خودکشی هایی آرامی بود که اغلب در تنهایی مقتول صورت می گرفت اما با گذشت زمان قالب خودکشی ها خشن شد و بیشتر به سمت ملاء عام سوق یافت که خود این امر می تواند یکی از بزرگترین آسیب های اجتماعی تلقی شود.

چند می گیری تا آبرو حفظ کنی؟

از طرفی دیگر فراگیر شدن سقط جنین غیرقانونی به سبک های جدید، نوعی دیگر از نگرانی های قتل نفس را افزایش داده است.پررنگ تر شدن فعالیت مراکز غیر قانونی سقط جنین، و البته شاید پررنگ تر شدن روابط جنسی پرخطر و نامشروع شاید قاتل اصلی قتل های زنجیره ای جنین ها باشد.قتل هایی که بعضا با قرص و بعضا با عمل جراحی صورت می گیرد.

به نظر می رسد به منظور آسیب شناسی و البته جلوگیری از رشد قارچ گونه این مراکز باید شبیه به کار مرکز کمیته کاهش تقاضای مواد مخدر عمل کرد و روندی را در پیش گرفت که درنهایت منجر به خاموش شدن چراغ این مراکز شود.چرا که سقط جنین و خودکشی رابطه ای دو طرفه با هم دارند.سقط جنین در مراکز زیر پله ای و مخوفی که سعی دارد به هرقیمتی حتی به قیمت جان انسانها هم که شده آبروی آنها را حفظ کند! و اگر نشود، سرانجام خودکشی!

وقتی که رفتارهای پرخطر جنسی در جامعه افزایش یابد قطعا هم بازار مراکز غیر قانونی سقط جنین هم رونق می گیرد آن هم با قبول پرداخت هزینه های گزاف توسط افرادی که به این مراکز مراجعه می کنند.

اگر چه این همه علت های مراجعه افراد به این مراکز غیر قانونی نیست، اما می توان مهمترین آن باشد.نکته جالب توجه اینجاست که اغلب این مراکز غیر قانونی توسط افرادی اداره می شود که تنها رؤیای پزشکی را در سر می پرورانند و هرگز به تحصیلات آکادمیک پزشکی دست نیافتند و تنها به فکر این هستند که آبروی دخترانی که آبرویشان در لبه پرتگاه قرار دارند را نجات دهند. آن هم با پول های کلان و در نهایت کودک بی گناهی که اسیر یک عمل پرخطر می شود، نوزاد نشده در مکان های غیر قانونی خفه می شود و در هرجایی که قاتلش گم باشد رها می شود.

حال این مسائل برای مردم و مسئولین روشن و شفاف است و همه از این روند افزایشی خودکشی و سقط جنین غیرقانونی مطلع هستند، از نحوه و کیفیت خشونت بار آن هم همه مطلع اند اما این اطلاع هیچ کمکی به بهبود این شرایط تاسف بار نخواهد کرد.

از طلا گشتن پشیمان گشته ایم...

خودکشی در یک لحظه و ثانیه برای یک انسان به وجود نمی آید و مجموعه یک سری حوادث و اتفاقات دست به دست هم می دهند تا شخص تصمیم به خودکشی بگیرد.مثلا دختری که در ابتدای جوانی دست به رفتار جنسی پرخطر می زند و بعد مدتی مجبور می شود به مراکز غیر قانونی سقط جنین مراجعه کند و اگر در اینکار ناکام بماند دست به خودکشی می زند را می شود با یک همایش چند ساعته قانع ساخت که نباید خودکشی کند؟ این امر نشان می دهد که باید روند مراحل رسیدن به خودکشی و یا سقط جنین و هرعلتی که انسان مجبور می کند که به یک عمل شنیع دست بزند را باید آسیب شناسی کرد و بعد از آسیب شماسی راه حل هایی را مطرح کرد تا مثمر ثمر واقع شود.

جدا از این بحث موضوع خشن و عمومی شدن خودکشی بحثی است که تلاش برای حل آن می شود چیزی شبیه از طلا گشتن پشیمان گشته ایم و... چرا که نباید در ام القرای جهان اسلام تعداد خودکشی ها انقدر باشد که نگران افرادی باشیم که این خودکشی ها را مشاهده می کنند.با این شرایط هرگز نمی توان دست روی دست گذاشت و باید کاری کرد که به نظر می رسد به منظور رهایی از این آمارهای تکان دهنده نه تنها مسئولین بلکه خانواده ها و تک تک افراد جامعه باید سهیم باشند.

در اولین گام، نقش خانواده بسیار می تواند تاثیرگذار باشد، تربیت صحیح فرزندان آن هم به شیوه ای که زیبنده یک جامعه اسلامی باشد می تواند چراغ اول دوری از آمارهای تکان دهنده خودکشی و سقط جنین غیرقانونی را روشن کند.در خانواده ای که پدر و مادر در گام اول خودشان از پلشتی های اجتماعی دوری کنند و زیبایی های خانواده و جامعه را برای فرزندان خود نمایان سازند، به سختی می تواند فرزندی یافت که از زندگی سیر شود و به سراغ خودکشی برود و یا اینکه غیرقانونی دست به رفتار پرخطر جنسی بزند و کارش به مراکز سقط غیر قانونی جنین برسد.

در دومین قدم، می توان دل به مدارس و آموزش های صحیح آنها بست.اغلب دانش آموزان روزانه نزدیک به 8 ساعت از شبانه روز را در مدرسه و محیط های آموزشی می گذرانند که علاوه بر درس و کتب های آموزشی، در قالب فعالیت های فوق برنامه مربیان و معلمان می توانند نباید های رفتار های پرخطر را در برنامه های آموزشی به دانش آموزان آموزش دهند.البته این آمر خود نیاز به برنامه ریزی مسئولین آموزش و پرورش دارد.

در قدم سوم، می توان به پویایی تصمیمات و اندیشیدن چاره ای اساسی توسط مسئولین، فکر کرد.همانطور که اشاره شد زدودن آمار خودکشی و سقط جنین تنها با برگزاری چند همایش غیر ممکن است.اما با وجود راهکاریی مانند بهبود کیفیت تربیت فرزندان در خانواده ها، داشتن برنامه های متنوع آموزشی در مدارس، بهبود شرایط شغلی افراد، بهبود شرایط آموزشی دانشگاه های کشورو البته به کارگیری افراد جامعه شناس و روان شناس در ارگان ها به منظور شناخت هرچه بیشتر افراد و همچنین تلاش برای بهبود اعتقادات دینی که می تواند بزرگترین سرپناه انسان ها برای دوری از زشتی ها باشد.

و اما نکته پایانی اینکه بخش عمده حوادثی که برای انسانها می افتد و آنها را به مرگ می رساند از دست خودشان خارج است و بخشی که در دست خودشان است همان خودکشی تلقی می شود که قطعا این امر با خواسته خودشان صورت می گیرد اما اگر نخواهند زندگی ادامه دارد.جان انسانها و تاکید بر اینکه انسان جان خود را حفظ کند به صورت عمومی توسط قرآن، عقل و...تاکید می شود. اما هیچ شخص و یا اتفاقی نمی تواند کنار انسانها باشد و آنها را مجاب به زندگی و یا خودکشی کند، پس تنها می توان عوامل رسیدن به خودکشی و قتل نفس را کنترل کرد که این امر در کشور ما با توجه اینکه پرچمدار کشورهای اسلامی هستیم بیش از کشورهای دیگر ضروری به نظر می رسد.

مهدی مهدیان