آیا عالم «برزخ» هم شب و روز دار؟

: عالم مردگان از جمله عوالمی است که همواره وقتی با آن مواجه می‌شویم سؤالات و ابهامات بسیاری برای ما به وجود می‌آید و هر فردی علاقه دارد بیشتر از این عالَم بداند چراکه مرگ از جمله مباحثی است که هر فردی روزی با آن دست به گریبان خواهد شد. آنچه در ادامه می‌‌آید بخش نخست از سلسله مباحثی است که به طرح پرسش و پاسخ درباره مرگ و معاد می‌پردازد و از کتاب «عالم برزخ؛ عالم حیات و زندگی» نوشته حجت‌الاسلام اسدالله محمدی‌نیا از پژوهشگران حوزه علمیه قم عنوان می‌شود.

از آیات و روایاتی که گذشت، استفاده می‌شود در عالم قبر و قیامت انسان مهمان عمل خویش است و هر کسی با نور اعمالش حرکت می‌کند و قبر او را اعمال خوب و انجام واجبات روشن است و اعمال بد و گناهان تاریک می‌سازد، همانطوری که انسان وقتی خواب می‌بیند با اینکه در شب و در اتاق تاریک خوابیده، اما در خواب‌ جاهایی می‌رود که بسیار روشن و نورانی است با اینکه خوابش در شب است و یا اینکه در روز می‌خوابد و در خواب جاهای تاریک و وحشتناک را می‌بیند.

بنابراین همانطوری که در خواب شب و روز ندارد و روشنی و تاریکی بستگی به بیننده خواب دارد اگر انسان خوب و متدینی باشد، خواب خوب می‌بیند و در عالم خواب همه چیز برایش زیبا و روشن و جذاب و نشاط‌ آور است، اگر چه در اتاق تاریک خواب ببیند. و اگر آدم گناهکار و ظالم باشد در عالم خواب همه چیز را تاریک و هولناک و غم‌انگیز مشاهده می‌کند، اگر چه در روز بخوابد و یا در جایی بخوابد که سراسر معنویت و روشنی باشد عالم برزخ هم این چنین خواهد بود.

* چرا در خواب برخی مردگان را ناراحت و یا خوشحال می‌بینیم

در پاسخ این پرسش می‌توان گفت: اولاً هر خوابی حجت و دلیل نیست، زیرا بسیاری از خواب‌ها مربوط به حالات روحی بیننده خواب است و نمی‌توان گفت آنچه دیده درست است.

ثانیاً: بر فرض اینکه بیننده خواب از ایمان قوی و حالات خوبی برخوردار باشد، می‌توان اظهار داشت که خوابش احتمال دارد درست باشد و دلیل اینکه مرده ناراحت و یا خوشحال است چند موضوع می‌تواند باشد:

از مجموع روایاتی که در بحث برزخ بیان شد، می‌توان گفت: ناراحتی و خوشحالی او می‌تواند در اثر اعمال خوب یا بد خودش باشد. اعمال خوب منشأ خوشحالی و اعمال بد و گناه باعث ناراحتی و عذاب وی در عالم برزخ خواهد بود.

حالت خوش و ناراحتی میت که در خواب انسان دیده می‌تواند اعمال و رفتار نزدیکان و فرزندان باشد، چنانچه در روایات گذشت مردگان اعمال ما را می‌بینند، اگر فرزندان کار و خیر انجام دهند و به نام و عبادات و حجاب و دستورات دین پایبند باشند، مرده‌ها در عالم قبر خوشحالند و اگر فرزندان بی‌نماز و اهل گناه و موسیقی و بدحجاب باشند قطعاً آنان در قبر ناراحتند و به آنها گفته می‌شود چرا فرزندانتان را خوب تربیت نکردی؟ چرا همیشه به فکر دنیای آنان بودید و به فکر دینشان نبودید؟

امکان دارد ناراحتی آنان به خاطر بدهکاری که به مردم دارند و یا به خاطر بی‌توجهی فرزندان به آنان در مورد اینکه به سر قبرشان نمی‌روند و یا کار خیر برایشان انجام نمی‌دهند باشد.

شاید ناراحتی آنان به خاطر نزاع و دعوا و درگیری و قهر کردن فرزندان و اقوام، به خاطر ارث و میراث باشد که در بحث روایات گذشت همه این موارد باعث ناراحتی میت در عالم قبر می‌شود.

بنابراین می‌توان گفت: 1. اعمال خوب و اعمال بد خود مرده 2. اعمال و رفتار بازماندگان به ویژه فرزندان 3. بدهکاری به مردم از جمله بدهی مهریه زن است 4. به زیارت قبورشان نرفتن 5. نزاع و درگیری و قهر و صله رحم نکردن و ده‌ها دیگر همه این‌ها می‌توان در نشاط و غم و غصه میت در عالم قبر دخالت داشته باشد.

* وظیفه ما چیست؟

وظیفه ما آن است که سعی کنیم فرزندان و اقوام خوبی برایشان باشیم و خوب بودن در عمل به واجبات و ترک محرمات است تا با این کار آنان را خوشحال سازیم و از گناه و بی‌توجهی به دین دوری کنیم و اگر آنان مدتی نماز، روزه، حج و یا سایر اعمال واجب را انجام ندادند یا خودمان برایشان انجام دهیم و یا با دادن مبلغ آن با شرایطی که دارد دیگران انجام دهند و تلاش کنیم از رفتن به زیارت قبورشان غفلت نکنیم و از نزاع و اختلاف سر مسائل دنیا بپرهیزیم و به صله رحم و حاکم کردن فضای محبت و صمیمیت توجه ویژه داشته باشیم تا گذشتگان با این حرکات و رفتار ما خرسند شوند.