عوامل موثر بر شروع بلوغ دختران

دکتر مليحه ميرشه پناه جراح ومتخصص زنان در اين باره مي گويد: بلوغ عبارت است از دوره اي که طي آن صفات ثانويه جنسي (رشد سينه، رويش موهاي تناسلي و قاعدگي) ظاهر و توانايي توليد مثل ايجاد مي شود. اگرچه مکانيسم هايي که سبب پيدايش تغييرات هورموني حين بلوغ مي شود به درستي شناخته نشده است اما شواهد نشان مي دهد که سيستم اعصاب مرکزي، شروع بلوغ را تا زمان مناسب مهار مي کند. به گفته وي، مجموعه تغييراتي که ناشي از تاثير هيپوتالاموسي و هيپوفيز بر تخمدان است، باعث ايجاد بلوغ مي شود.

عوامل موثر بر شروع بلوغ:

1 - مهم ترين عامل وضعيت ژنتيکي فرد است: (همزماني تقريبي سن قاعدگي در خواهران، دختران و مادران و در افراد هم نژاد تاييدکننده اين امر است).

2 - تغذيه: در افراد با چاقي متوسط ( 30 درصد بيش از وزن طبيعي) سن اولين قاعدگي جلو مي افتد و برعکس در افراد با سوء تغذيه شديد، با تاخير همراه است.

3 - سلامت عمومي: در دختراني که به دليلي دچار ضعف و نارسايي قواي جسماني هستند (مثلاً در بيماري هاي مزمن شديد) بلوغ به تاخير مي افتد.

4 - موقعيت جغرافيايي: سن بلوغ در دختراني که نزديک خط استوا هستند، يا در مناطق کم ارتفاع زندگي مي کنند، پايين تر است.

5 - ميزان تماس با نور: در جاهايي که افراد به طور جمعي زندگي مي کنند و در ساعات معين مي خوابند و بيدار مي شوند، مثل خوابگاه ها زمان هاي قاعدگي تقريباً يکسان مي شود.

6 - وضعيت روان شناختي: مسائل رواني تاثير زيادي در بلوغ و نيز در نظم پريود دارد و علت آن نزديکي قسمت هاي مربوط به هورمون هاي جنسي (هيپوتالاموس) با مسائل روحي است از شواهد آن بروز بلوغ زودرس در اکثر مواردي است که پدر در خانه نيست.

7 - مصرف يا تماس با مواد شيميايي از بين برنده يا تحريک کننده مراکز توليد هورمون جنسي ( شيمي درماني- پرتودرماني و )....

از بحث انگيزترين نظريه ها درباره شروع اولين قاعدگي تاثير وزن بحراني8/47 کيلوگرم است. يعني چربي بدن بايد به حد 5/23٪ برسد تا اولين قاعدگي اتفاق بيفتد.

مراحل بلوغ:

تکامل بلوغ در دختران معمولاً به 5/4 سال زمان نياز دارد و مراحل ذيل در اکثر موارد صدق مي کند. مراحل بلوغ به ترتيب عبارت است از:

1 - تسريع در رشد قدي 2 - رشد سينه 3 - رشد موهاي ناحيه زهار و زير بغل 4 - حداکثر سرعت رشد قدي 5 - شروع اولين قاعدگي 6 - از ديگر تغييرات فيزيکي دوران بلوغ که ترتيب خاصي ندارد تغيير در تارهاي صوتي است که باعث تغيير صدا مي شود. 7 - همچنين بروز آکنه و چربي پوست سر که در هر مرحله اي ممکن است ظاهر شود.

تسريع در رشد قدي: ترشح هورمون رشد همزمان با افزايش هورمون هاي جنسي در شروع بلوغ افزايش مي يابد. دختران پيش از اولين قاعدگي به حداکثر رشد قدي مي رسند و بعد از آن رشد بسيار کم خواهد بود. طي دوره رشد سريع دخترها به طور متوسط 25 سانتي متر افزايش قد پيدا مي کنند. در نهايت مرحله رشد سريع اپيفيزها در استخوان هاي بلند ( ران، ساق، استخوان هاي ساعد و بازو) بسته مي شود.

يک روش عملي براي پيش بيني احتمالي طول نهايي قد به طور ميانگين در بزرگسالي، استفاده از ميانگين قد والدين است. براي دخترها cm 13 از قد پدر کم مي شود ميزان چربي بدن دختران تقريباً دو برابر پسران است که به صورت تجمع چربي در ران ها و باسن است و از طريق هورمون استروژن تنظيم مي شود.

رشد سينه: در ابتدا شبيه يک توده کوچک است و در مواردي ابتدا يک طرفه است و همين باعث نگراني والدين مي شود و فکر مي کنند غده و تومور است که با مراجعه به متخصص زنان و بررسي ساير علايم و سن بيمار شروع بلوغ تأييد مي شود و در صورت مشکوک بودن سونوگرافي و اقدامات ديگر بايد انجام شود.رشد کامل سينه ها معمولا حدود 5/3-3 سال طول مي کشد و گاهي رشد نهايي آن تا زمان اولين حاملگي به تاخير مي افتد.

منبع: سلامت نیوز