تنوع غذایی و افزایش ویتامین ها در بدن

تیرنگ‌رضا نیستانی در رابطه با کمبود عنصر روی و نحوه درمان آن اظهار داشت: روی یک عنصر کمیاب در بدن به شمار رفته که هر چند مقدار اندک آن در بدن نیاز است، ولی همین مقدار برای حیات فرد ضروری به شمار می‌رود.

وی افزود: واکنشی در بدن نیست که به‌نوعی به عنصر روی وابسته نباشد. بیش از 200 آنزیم در بدن شناسایی شده که عنصر روی در آن دخالت دارد. واکنش های مختلفی در بدن از بدو تولد تا مرگ مرتبط با عنصر روی بوده و بنا به دلایل شناخته نشده‌ای، کمبود آن در کودکان باعث کاهش رشد می‌شود.

متخصص تغذیه با اشاره به اینکه روی در واکنش‌هایی همچون هضم و جذب غذا نیز دخالت دارد، ادامه داد: اولین تظاهر کمبود روی در بدن کودکان با کاهش رشد نمودار می‌شود، بنابراین توجه به این مسئله برای والدین ضرورت دارد.

نیستانی بیان داشت: به لحاظ تاریخی، ابتدا در ایران و مصر بیماری بالینی کمبود روی در جهان گزارش شده است که برخی از محققان در آن زمان نوع غذا و نان مصرفی را از علل این موضوع برشمردند.

وی با اشاره به اینکه عنصر روی توزیع گسترده‌ای در مواد غذایی همچون غلات، حبوبات، پروتئین‌ها و ... دارد، اظهار کرد: اولین بار نیز در ایران کمبود روی در استان فارس گزارش شده و به گفته برخی از محققان، این مسئله در ارتباط با مصرف نانی تخمیر نشده به نام تنوک بوده است.

متخصص تغذیه بیان داشت: در گندم ماده‌ای به نام اسیدفیتیک وجود دارد که به فلزات دو ظرفیتی چسبیده و کمپلکس پیوند برقرار می‌کند و آن عنصر در بدن غیر قابل جذب می‌شود. همچنین آنزیمی داخل خمیر نان به نام فیتاز وجود داشته که در صورتی که نان به صورت تخمیر نشده حاصل شود، اسید فیتیک توسط فیتاز غیر فعال نشده و جذب فلزات در بدن کاهش می‌یابد.

نیستانی اشاره کرد: اسید فیتیک مانع جذب روی و عناصری دیگر در بدن می‌شود و زمانی که مرحله خمیرمایه زدن یا تخمیر از نان حذف شود و جای آن را استفاده از جوش شیرین بگیرد، شاهد عدم جذب فلزات در بدن می‌شویم.

وی با اشاره به اینکه رژیم‌های متنوع غذایی اثر کمبود روی را کاهش می‌دهد، گفت: در طبقات پایین‌دست و فقیر جامعه اصولاً عمده مصرف ماده غذایی از طریق غلات انجام می‌گیرد و از آنجایی که عامل جبرانی از طریق دیگر غذاها همچون حبوبات، سبزی‌ها و پروتئین‌ها نیست، کمبود روی و دیگر عناصر بیشتر در بدن ایجاد می‌شود.

متخصص تغذیه با بیان اینکه این مسئله از طریق حقایق علمی اثبات شده ولی در ایران هنوز مستند نشده است، گفت: بنابراین می‌توان گفت احتمال کمبود روی در طبقات محروم جامعه بیشتر از قشر مرفه است.

نیستانی در ادامه گفت: در کودکان و دانش‌آموزان دبستانی نان سهم زیادی در دریافت انرژی برای آنها ندارد و عوامل دیگری همچون بد بودن ترکیب رژیم غذایی و عدم رعایت اصل تنوع از مهمترین مسائل ایجاد شده در مورد کمبود روی بدن آنها است.

وی تأکید کرد: افرادی که تنوع تغذیه‌ای به دلایل اقتصادی و اجتماعی ندارند، کمبود روی در آنها بیشتر است، بنابراین تنوع غذایی یک اصل بوده و باید در برنامه کودکان و بزرگسالان مورد توجه قرار گیرد.

متخصص تغذیه خاطرنشان کرد: کمبود روی یکی از ملاک‌های پایش رشد کودکان به شمار می‌رود، همچنین درصد قابل توجهی از افرادی که کمبود روی دارند، با کمبود آهن نیز مواجه هستند. بنابراین توجه به رفع کمبود این عنصر در بدن جهت حفظ سلامتی به ویژه در کودکان حائز اهمیت است.