پس انداز سلامتی

خون بندناف، خونی است که بعد از تولد نوزاد در جفت باقی می ماند و معمولا دور انداخته می شود، اما به گفته صاحبان علم، این خون حاوی منبعی غنی از سلول های بنیادی است که می توانددر بسیاری از بیماری های احتمالی آینده چون دم شفا بخش عمل کند و از طریق پیوند سلول های بنیادی، امید تازه ای از بهبود را شکوفه زند.

سلول های بنیادی خون بندناف جمع آوری شده از نوزادان سالم، پس از انجام آزمایش ها و پردازش، در دمای بسیار پایین در بانک خون بندناف ذخیره می شوند و این ذخیره در زمان لاز می تواند هدیه سلامتی برای خود فرد و نزدیکانش باشد.

پیوند خون بندناف زمانی میسر است که آنتی ژن سازگاری نسجی بیمار با آنتی ژن سازگاری نسجی خون بندناف مطابقت داشته باشد.

بانک بند خون ناف، محلی برای نمونه گیری و ذخیره سازی خون بند ناف نوزاد در هنگام تولد است و این خون برای درمان نوزاد، بستگان و یا افرادی که ازنظر ژنتیکی با صاحب این خون تشابه دارند در زمان ابتلا به بیماریهای خونی و یا فلج های مغزی استفاده می شود.

به علت اهمیت درمانی خون بندناف و ارتقا فرهنگ خانواده ها در نشستی با نزهت السادات شفیعی مسئول بانک خون بند ناف جهاد دانشگاهی استان مرکزی ویژگی ها و چگونگی روند ذخیره سازی این خون را جویا شدیم.

س- لطفا بفرمائید بانک خون بند ناف استان مرکزی از چه سالی آغاز به کار کرده است؟

ج- بانک خون بند ناف استان مرکزی از سال 88 فعالیت دریافت و جمع آوری خون بند ناف را آغاز کرده و به عنوان روشی نوین درمانی با استفاده از سلول های بنیادین کار خود را ادامه داده است.

س- چه تعداد در خواست والدین برای ذخیره خون بند ناف به این مرکز شده است؟

ج- از ابتدای امسال 88 نمونه خون بند ناف با تقاضای والدین دریافت شده که از این تعداد 86 درصد نمونه ها برای فریز شدن موفقیت آمیز بوده است.

س- چرا تمام نمونه خون بند ناف قابلیت فریز و نگهداری پیدا نمی کند؟

ج- نمونه های دریافت شده باید ابتدا از نظر حجم و تعداد سلول مورد بررسی قرار گیرند و اگر حجم آن حداقل 50 سی سی و تعداد سلول آن حداقل 600 میلیون باشد وارد آزمایشگاه پردازش سلولی می شود، در غیر این صورت قابلیت نگهداری ندارند و هر نمونه فریز شده نیز فقط یک بار برای پیوند مورد استفاده قرار می گیرد.

س- مراحل عضویت و فرایند نگهداری نمونه در بانک خون بند ناف چگونه است؟

ج- عضویت در بانک خون بند ناف در شش مرحله شامل انجام آزمایشات مادر در ماه نهم بارداری، تائید آزمایش ها توسط واحد پذیرش و عقد قرارداد، تحویل نمونه جمع آوری شده به بانک خون، پردازش سلولی و فریز نمونه و صدور کارت فریز صورت می گیرد.

مرحله جمع آوری خون بندناف به طور کامل به صورت استریل، بدون درد و بدون تداخل در روند زایمان مادر صورت می گیرد، خونگیری می تواند به صورت داخل رحمی و یا خارج رحمی (بعد از زایمان و قبل از خروج جفت و یا بعد از زایمان و پس از خروج جفت) انجام شود.

برای انجام این کار در هر دو روش پس از استریل کردن بند ناف توسط پنبه آغشته به الکل و بتادین، بند ناف توسط یک سرسوزن که در انتهای کیسه های خون گیری تعبیه شده است، سوراخ شده و خون موجود در بند ناف و جفت به کیسه خون انتقال می یابد.

در روش خونگیری قبل از خروج جفت میزان حجم خون و سلول های بنیادی، بالاترین میزان را در مقایسه با زمانی که خون گیری پس از خروج جفت انجام می شود، را دارند.

انجام هریک از این مراحل با توجه به شرایط موجود در اتاق عمل و روند زایمان صورت می گیرد که در هر دو صورت هیچ گونه آسیبی به مادر یا نوزاد وارد نمی شود، حجم خون جمع آوری شده می تواند بین 60 تا 200 سی سی باشد که این فرآیند کمتر از پنج دقیقه طول می کشد.

پس از جمع آوری خون بند ناف، کیسه خون طبق دستورالعمل ارائه شده درون فلاسک قرارگرفته و حداکثر طی 24 ساعت و با حفظ دمای حدود چهار تا پانزده درجه سانتیگراد به بانک سلول های بنیادی خون بند ناف رویان منتقل می شود.

س- مهمترین استفاده از خون بند ناف برای درمان چه نوع بیماری های است؟

ج: ظرفیت استفاده از سلول های بنیادی برای درمان بیماری ها، بالا است و در حال حاضر از سلول های بنیادی برای درمان بیش از 70 نوع بیماری استفاده می شود و بیشترین کاربرد سلول های بنیادی خون بندناف در درمان بیماری های که منشاء خونی دارند، مانند تالاسمی، انواع سرطان های خون، کم خونی های مادرزادی و بیماریهای نقض سیستم ایمنی قابل استفاده است.

س- چه شرایطی برای ذخیره سازی خون بند ناف نوزادان وجود دارد؟

ج- نداشتن سابقه بیماری های خاص، عفونی یا مصرف دارو در زنان باردار از شرایط ذخیره سازی خون بند ناف نوزادان است و نمونه گیری ازنوزادان باید بلافاصله پس از تولد انجام گیرد و هر گونه غفلت در انجام فرآیند، استحصال سلول های ناکافی و یا آلوده شدن خون و نمونه، امکان استفاده از خون بندناف را از بین می برد.

س-خانواده ها باید در چه ماهی از بارداری مادر برای عضویت در بانک خون بند ناف اقدام کنند؟

ج : برای برخورداری خانواده ها ازخون بند ناف، مادران باردار باید در ماه نهم بارداری تمایل خود برای ذخیره سازی خون نوزاد اعلام کنند.

س-مزایای و معایب ذخیره سازی خون بند ناف شامل چیست؟

ج: در دسترس بودن تعداد زیادی واحد خونی در بانک خون، کاهش خطر آلودگی های ویروسی و کاهش میزان بروز بیماری پیوند از مزایای ذخیره سازی خون بندناف است و معایب آن یک بار قابل استفاده بودن، خطر انتقال بیماری های ژنتیکی و حجم پایین میزان سلول را شامل می شود.

س-آیا امکان اهدای خون بندناف برای مادران علاقمند در استان مرکزی وجود دارد؟

ج- به علت هزینه بالا در تهیه کیسه نگهداری خون بند ناف این امکان وجود ندارد و فقط خون بند ناف هایی پذیرش می شود که والدین با طی مراحلی عضو بانک شده باشند.

س- هزینه نگهداری و ذخیره سازی هر نمونه خون بند ناف چه میزان است و تا چند سال قابل نگهداری است؟

ج- والدین پس ازعقد قرارداد با بانک خون بند ناف برای ذخیره سازی 22 میلیون ریال و برای نگهداری هر سال مبلغ یک میلیون ریال به عنوان هزینه شارژ پرداخت می کنند و تا بی نهایت قابل نگهداری است.

س- تفاوت افرادی که در بانک خون بند ناف عضویت دارند با سایرین چیست؟

ج- افرادی که عضو این بانک نیستند در صورت بیماری و نیاز به پیوند مغز استخوان باید چند ماه برای یافتن نمونه مناسب مغز استخوان زمان سپری کنند در