روایت صالحی از سخت ترین لحظه مذاکرات

رییس سازمان انرژی اتمی گفت: با وجود تحریم‌ها، ایران در زمینه هسته‌ای فرصت‌های بسیاری پیدا کرد که از آن‌ها به نحو احسن بهره برد و امروز ما در زمینه ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای به خودکفایی رسیده‌ایم و قبول همکاری در بازسازی راکتور اراک تنها به دلیل دریافت اعتبار و امتیاز بیشتر از سوی کشورهای باتجربه در این زمینه است.

علی اکبر صالحی در برنامه «دید در شب» شبکه خبر که به صورت زنده پخش می شد توضیحاتی درباره برجام و ساخت نیروگاه‌های جدید و بازطراحی راکتور اراک داد.

رییس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به اینکه سخت ترین لحظات شما در مذاکرات هسته‌ای کدام بودند؟ با بیان اینکه همه لحظاتش سخت بود اظهار کرد: من از بهمن 93 به طور مستقیم وارد مذاکرات شدم، البته قبل از آن در حاشیه مذاکرات بودیم و کارشناسان ما مذاکرات داشتند. در جلسه آقای ظریف گفتند که به بن بست خوردیم و دو طرف بر سر چیدمان غنی‌سازی که آمریکایی‌ها پیشنهاد داده بودند جلو نمی‌رفتند و چیدمان پیشنهادی از نظر رهبری مورد قبول واقع نشده بود. علت ورود ما این بود که قبول نکردن چیدمان آن‌ها را استدلال کنیم. به لطف الهی و توسل به حضرت زهرا (س) که ایام فاطمیه هم بود با نهایت تلاش سعی کردیم تا در این مساله امتیازی ندهیم.

صالحی افزود: آقای مونیز وزیر انرژی آمریکا با کارشناسان زبده خود به مذاکرات آمده بودند و در مقابل لشکر آن‌ها، ما گروهان بودیم. بحث‌های زیادی کردیم. طرف مقابل محاسبات ما را قبول نمی کرد. ما به آن‌ها گفتیم محاسبات‌تان را نشان دهید، اما گفتند نمی توانیم، چرا که به نوعی انتقال دانش فنی است. من به آن‌ها گفتم این شیوه مذاکره نیست. بحث ها ادامه داشت و در جلسه خصوصی با آقای مونیز به او گفتم من با اختیارات کامل این جا آمدم و می توانم تصمیم بگیریم آیا شما هم اختیار لازم را دارید یا باید در پایتخت تصمیم بگیرند؟ که گفت من اختیار لازم را دارم. به او پیشنهاد دادم که اگر شما یک جایی در دنیا را نشان دهید که غنی سازی را به شیوه‌ای که شما به ما توصیه می کنید انجام می دهند ما هم آن را انجام می دهیم. کمی تعجب کرد و جلسه تمام شد. بعد از آن در جلسه دوجانبه بعدی آمد و به من گفت من می پذیرم شیوه پیشنهادی ما قابلیت اجرا ندارد و این اولین شکست آن‌ها بود و مذاکرات از بن بست خارج شد.

صالحی ادامه داد:‌ مورد دیگر این بود که آن‌ها یک بار مذاکره می کردند و قرار بر این بود که بروند دیگر کشورهای 1+5 را توجیه کنند و به آن‌ها گفته بودیم دو بار مذاکره نمی کنیم، در چند موضوع دو سه بار توافق نمی کنیم، اما دوباره حرفشان را عوض کردند و در نهایت آقای مونیز عذرخواهی کرد اما از این موارد زیاد بود.

معاون رییس جمهور خاطرنشان کرد: مذاکرات بسیار سخت بود و ما در آن مجاز به اشتباه کردن نبودیم. ما منویات رهبری را می دانستیم و در خیلی از زمینه‌ها توانستیم به حداکثرها دست یابیم.

وی در رابطه با اینکه در صورت اجرای دقیق برجام چه مزایایی متوجه کشورمان خواهد شد؟ توضیح داد: بحث برجام به سه بخش تقسیم می شود. یک بخش حقوقی است که شامل قطعنامه‌ها و آثار آن می‌شود. بخش دیگر مربوط به تحریم می شود که آثار آن در مسایل اقتصادی و تجاری دیده می شود و در نهایت بخش فنی است که حوزه کاری سازمان انرژی اتمی می‌شود.

صالحی در رابطه با مسایل فنی برجام خاطرنشان کرد: این بخش مسایلی برای ما به همراه داشته است به خصوص در 12 الی 13 سال اخیر در زمینه فناوری هسته‌ای با سایر کشورها امکان مشارکت نداشتیم و روسیه تنها کشوری بود که آمادگی خود را برای همکاری در زمینه نیروگاه‌ها با ما اعلام کرد.

وی ادامه داد:‌ حسن همکاری نکردن سایر کشورها با ما این بود که در عرصه فناوری هسته‌ای به طور کلی خودکفا شدیم و این یک فرصت طلایی برای ما بود.

رییس سازمان انرژی اتمی با اشاره به نیاز کشورمان در بهره گیری از تجربیات سایر کشورها در زمینه هسته‌ای خاطرنشان کرد: کشورهایی که 60 تا 70 سال است که در بحث راکتور و نیروگاه‌ها تجربه دارند می توانند تجربیات خود را در اختیار ما قرار دهند و ما به این امر نیاز داریم، ولی نکته جالب این است که پس از برجام آن قدر درخواست همکاری و فرصت همکاری برای ما زیاد شده است که نمی دانیم با اروپایی‌ها وارد تعامل شویم یا آسیایی‌ها؟ چرا که همه آن‌ها برای همکاری با ما اعلام آمادگی کرده اند و امروز نمی دانیم چطور انتخاب کنیم، ولی خوشبختانه ما حق انتخاب داریم.

وی در رابطه با ساخت نیروگاه اول بوشهر نیز گفت: در زمانی که می خواستیم نیروگاه اول بوشهر را بسازیم تنها روسیه در مناقصه شرکت کرد و ما پس از برجام نیز دوستانی را که در شرایط سخت همراه ما بودند فراموش نخواهیم کرد و قطعا برای آن‌ها امتیازات ویژه‌ای قایل هستیم چرا که آن‌ها حتی امتیازهای بالایی هم از نظر تامین مالی برای نیروگاه‌ها قائل شدند.

صالحی در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: در سال 88 ما درخواست خرید سوخت 20 درصد را برای راکتور تهران داشتیم و فکر می کردیم مانند 20 سال گذشته که توانستیم این مقدار سوخت را از آرژانتین تامین کنیم این بار هم برای ما مشکلی پیش نخواهد آمد، ولی شرایط مانند گذشته نبود و این مقدار سوخت در اختیار ما قرار نگرفت.

وی ادامه داد: وقتی که پای منافع ملی پیش آمد ناچار شدیم خودمان سوخت 20 درصد را بسازیم چرا که برای نیروگاه تهران از نظر مسایل فنی جای نگرانی نداشتیم|، ولی در مورد سوخت نیروگاه‌های بزرگ‌تر با مشکل مواجه می شدیم.

رییس سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه پس از برجام این فرصت پیش آمد که سوخت راکتور اراک و سایر راکتورها را با همکاری کشورهای دارای فناوری فراهم کنیم افزود: این امر خود فرصت دیگری برای کشور ما در زمینه هسته‌ای محسوب می شود علاوه بر این مهم‌ترین فرصت ما این است که حق تولید آب سنگین و غنی‌سازی برای ما به رسمیت شناخته شده است و می توان گفت ایران تنها کشوری در بین کشورهای توسعه نیافته است که چنین فرصتی را دارد.

وی گفت: تا سال 1965 که بحث جلوگیری از استفاده از بمب هسته‌ ای مطرح شد، پنج کشور توانسته بودند بمب هسته‌ای بسازند و پس از آن اعلام کردند که کشور دیگری نباید وارد این حوزه شود.

صالحی خاطرنشان کرد: معاهده عدم اشاعه و ساخت بمب هسته‌ای یا ان‌.پی‌.تی که ایران هم به عضویت آن درآمده است به همین منظور به وجود آمد و اگر این معاهده نبود شاید امروز برخی از کشورها به ساخت بمب هسته‌ای روی آورده بودند. در همین راستا پنج کشوری که بمب هسته‌ای دارند هم باید به سمت خلع سلاح پیش بروند، ولی از آنجا که صاحب قدرت و زور هستند فعلا فقط وعده می دهند.

وی با تاکید بر اینکه ساخت سلاح کشتار جمعی برخلاف دکترین ایران و شرع مورد قبول ما است افزود: از آنجا که در طول 8 سال جنگ تحمیلی از نظر سلاح و تجهیزات هر چیز که ایران خواست سایر کشورها از دادن آن به ما خودداری کردند و ما را در شرایط سختی قرار دادند آموختیم باید در زمینه‌های استراتژیک و مهم صنعتی مانند ساخت هواپیما، تسلیحات و بخش‌های نظامی به خودمان متکی باشیم. به همین دلیل هم صنعت موشکی ما به عنوان سلاح دفاعی کشور رشد کرده است.

رییس سازمان انرژی اتمی در بخش دیگری از این سخنان با بیان اینکه هنوز 50 تن از سوخت ایران در فرانسه و مقداری هم در آلمان وجود دارد خاطرنشان کرد: حدود 37 یا 38 سال است که سوخت ما در این کشورها باقی مانده و آن را به ما نداده‌اند، ولی امیدوار هستیم که این مقدار سوخت نیز به ایران بازگردد چرا که با ساخت نیروگاه‌های بزرگ‌تر به این میزان سوخت نیز نیاز خواهیم داشت.

صالحی با بیان اینکه یکی از بزرگترین دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران این است که کیفیت آب سنگین ایران در معتبرترین آزمایشگاه‌های آمریکا مورد تایید قرار گرفته است تاکید کرد: وقتی آب سنگین را به آن‌ها عرضه کردیم در معتبرترین آزمایشگاه‌های آمریکا تست شده و اعلام کردند شرایط آب سنگین ما به مراتب بهتر از کشورهای دیگر است و همین امر فرصت همکاری بیشتری در زمینه هسته‌ای را برای ما فراهم می کند.

در این بخش از برنامه دید در شب مجری از صالحی در رابطه با چالش‌هایی که در صورت تعهدنکردن طرف های مقابل به وعده‌هایشان در زمینه اجرای برجام برای کشورمان به وجود می آید پرسید و صالحی پاسخ داد: اگر آن‌ها به تعهداتی که در چارچوب برجام متعهد شدند عمل نکنند که از آن جمله می تواند تحریم اقتصادی و تجاری باشد آن وقت ما باید واکنش متقابلی انجام دهیم که احتمالا واکنش متقابل ما در بحث فنی خواهد بود ولی از آنجا که ممکن است از آن سوءاستفاده شود نحوه عملکرد متقابل خود را اعلام نمی کنیم.

سوال دیگری که از رییس سازمان انرژی اتمی پرسیده شد در خصوص قرارداد نوسازی راکتور اراک بود. در رابطه با بازسازی راکتور اراک و امضای این قرارداد پس از برجام وی پاسخ داد: همان طور که مقام معظم رهبری تاکید کردند قرار شد اگر مشکلی پیش آمد به متن برجام رجوع شود و از آنجایی که قرارداد بازطراحی راکتور اراک 80 تا 90 صفحه بود و بررسی آن 8 ماه طول می کشید ما سعی کردیم آن را در 3 صفحه خلاصه کنیم ولی مطالب خیلی کلی بود و ضمانت اجرایی نداشت، بنابراین قرارداد بین دو شرکت ایرانی بسته شد و قرار شد پس از برجام یکی از شرکت‌های ایرانی با طرف چینی قرارداد را امضا کنند و در حال حاضر نیز اقدامات اولیه صورت گرفته است.

وی ادامه داد:‌ نیروگاه بوشهر تماما توسط ایرانی‌ها ساخته شده است و در رابطه با راکتور اراک نیز ما فقط می خواهیم تایید کشورهای با تجربه در این زمینه را داشته باشیم چرا که این تایید نوعی امتیاز و استاندارد برای ما محسوب می‌شود.

صالحی با اشاره به سفر هیات چینی طی روزهای آتی به تهران گفت: ما طرح های خود را در مورد بازسازی راکتور اراک به چین فرستادیم و من جواب آن‌ها را دریافت کرده ام. هفته دیگر متخصصان آن ها با متخصصان ما جلسه خواهند داشت و به طور کلی کار در مورد بازطراحی راکتور اراک رو به جلو است.

وی در رابطه با کلنگ زنی فازهای بعدی نیروگاه بوشهر نیز توضیح داد: کلنگ زنی فاز دوم نیروگاه بوشهر گفته شده است تا 22 بهمن انجام می گیرد ولی با وجود آنکه همه کارها انجام شده است،امکان دارد این کار تا پایان سال طول بکشد و من همین جا از آقایان روحانی، نوبخت و جهانگیری بابت حمایت‌هایشان سپاسگزاری می کنم.

صالحی ادامه داد: نیروگاه‌های بوشهر هرکدام 1050 مگاوات هستند و ما تلاش می کنیم تا حداکثر انتقال تکنولوژی را در رابطه با آن‌ها داشته باشیم، برای همین نیروگاه دوم بوشهر بین فاصله دهه فجر تا آخر سال کلنگ زده می شود و 8 سال ساخت آن به طول می انجامد و نیروگاه بعدی سه سال بعد آغاز می‌شود و 10 سال بعد تمام می‌شود تا در این میان بتوانیم تکنولوژی‌های به روز را در نیروگاه بعدی استفاده کنیم. ولی قرارداد هر دو نیروگاه در حال حاضر بسته شده است.

به گزارش ایسنا،صالحی در ادامه درخصوص اعتماد به آمریکایی‌ها اظهار کرد: ملت ایران همواره هوشیار و هوشمند بوده است و در عین حال که با هوشمندی کار خود را جلو برده است از دشمنی طرف مقابل کاسته و یا سعی کرده از او دور بماند. مجموعه مسئولان نظام آن قدر هوشیارند که حاکمیت و منافع ملی را به گونه ای در نظر بگیرند که از حیله دشمن دور بمانند و در عین حال فراموش نکرده و نمی کنند که دشمن کیست. ملت ایران بیدار است و هیچ اعتمادی به آن مفهوم به مجموعه غرب ندارد، چرا که خاطره خوبی از آن‌ها ندارد. آن‌ها همواره سعی دارند جمهوری اسلامی ایران را به مدار سیاسی خودشان بازگردانند، اما ملت ایران 37 سال پیش از مدار آن‌ها خارج شده و برای همین مساله نیز هزینه‌های زیادی داده است.

وی ادامه داد:‌ ایران کشوری در حال توسعه است و در خیلی از زمینه‌ها در حد مناسب با شان ملت مثل اقتصاد و صنعت جلو نرفته است، اما در بخشی دیگر مثل فناوری هسته‌ای، ماهواره، نانو تکنولوژی و سلول‌های بنیادی پیشرفت های خوبی داشته است. ایران در تعاملات سیاسی بین المللی نیز مثل یک کشور توسعه یافته عرض اندام می‌کند و نمونه آن در مذاکرات هسته‌ای نشان داده شد و این جز با انسجام دولت، ملت و صبر و استقامت آن‌ها به دست نمی‌آمد.

وی در پاسخ به سوالی دیگر گفت: دشمن مترصد فرصت است تا به ما ضربه بزند. در بحث سفارت عربستان همان طور که دیدید با یک اتفاق ساده قطع رابطه کردند و برخی کشورهای دیگر هم به دنبال آن‌ها رابطه‌شان را قطع کردند. کاملا مشخص است که یک توطئه فراگیر بود. بنابراین اگر از دشمن غفلت کنید آن‌ها به شما حمله می کنند و راحت می توانند آتش را به داخل قلعه بیاندازند. آمریکا قدرت جباری است و از هر فرصتی برای ضربه زدن استفاده می کند اما ما باید هوشیار باشیم.

وی در پاسخ به اینکه چرا برخی ها برجام را لطف غربی‌ها می‌دانند؟ اظهار کرد: ما کاری به برخی ها نداریم. ما کار خودمان را می‌کنیم در عین حال ما همواره رصد می‌کنیم که اگر بدعهدی کردند در فرصت متناسب و حداقل زمان بتوانیم به برنامه تدوین شده خود برگردیم و شرایط را بهتر از روز اول پیش خواهیم برد.

صالحی در پاسخ به اینکه در طول مذاکرات بیش از یک دهه گذشته خدعه‌ای از آمریکایی‌ها دیده اید؟ گفت: من در مذاکرات ابتدایی در اوایل دهه 80 حضور داشتم و در مذاکرات بعدی آن نبودم بنابراین چیزی برای گفتن در این زمینه ندارم.

وی در خصوص رصد اقدامات طرف مقابل طبق برجام گفت: ما در سازمان انرژی اتمی اقدامات تمامی کشورها به ویژه آمریکا را به طور جدی رصد می کنیم و فکر می کنم در وزارت خارجه هم این مساله وجود دارد.

صالحی درباره تحریم موشکی خاطرنشان کرد: آن‌ها گفته اند این تحریم‌ها ربطی به برجام ندارد و به قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت برمی‌گردد. کارهای ایضایی که آن‌ها انجام می دهند بیشتر برای آن است که صداها در آمریکا را بخوابانند. در عین حال هیات نظارت بر برجام پس از شنیدن گزارش وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی در رابطه به اینکه چه واکنشی به تحریم‌های اخیر داشته باشیم تصمیم می گیرد.

وی تاکید کرد: واکنش باید هوشمندانه و حساب شده باشد نه احساسی و آنی.

وی افزود: هیات نظارت از مسئولان عالی رتبه نظام هستند و این موضوع در آنجا مطرح می شود بعد از برجام هنوز جلسه ای تشکیل نشده است. شاید هفته آینده جلسه‌ای داشته باشند و آنجا احتمالا این موضوع بحث می شود و نتیجه به نظر رهبری می‌رسد و با تایید ایشان واکنش ما اعلام و اعمال خواهد شد.