حمله گدایان به تهران!

روزنامه آرمان نوشته است: «بسیاری از متکدیان در روزهای منتهی به عید از شهرستان به تهران می‌آیند، به همین دلیل شاهد افزایش حضور آنها در روزهای نزدیک به نوروز هستیم.» این اظهارنظر را روز گذشته یک مقام مسئول در شهرداری تهران در حالی انجام داده است که با وجود اینکه سال گذشته رئیس‌جمهور در دستوری خواستار ساماندهی متکدیان در کشور شده است، همچنان در نقاط مختلف شهر متکدیانی را می‌بینیم که عنوان می‌شود اغلب آنها نه تنها نیازمند نیستند که اقدامشان به نوعی کلاهبرداری از شهروندان است. حضور متکدیان در سطح شهر در روزهای اخیر افزایش یافته است که این خود بار دیگر ضرورت توجه به ساماندهی آنها را نشان می‌دهد.

هرچند به دلیل زیرزمینی بودن و صورت‌های جدیدی که گدایی پیدا کرده است به راحتی نمی‌توان آمار دقیقی از گدایان ارائه کرد، اما آن‌گونه که نتایج یکی از تحقیقات در شهر تهران نشان داده است، پنج هزار متکدی در تهران حضور دارند که فقط 10 تا 15 درصد آنها واقعاً نیازمندند. بر اساس نتایج این تحقیق، متکدیان به طور میانگین روزی 300 تا 400 هزار تومان درآمد دارند و برخی از آنان مسلح به شوکر یا سلاح‌های سرد دیگر هستند.

اکثریت جمعیت پنج هزار متکدی حاضر در شهر تهران، غیر تهرانی بوده و حدود 55 درصدشان درآمدهای بالایی دارند. همچنین بالغ بر 30 درصد این افراد به صورت شبکه‌ای و فامیلی فعالیت می‌کنند. برای درک معضل تکدی‌گری حتی لازم نیست پای آمارها را هم وسط کشید. بدون رجوع به اظهارنظر کارشناسان مبنی بر کاهش سن تکدی‌گری و فقط با نگاهی به شکل و شمایل گدایان شهر می‌توان فهمید که سن گدایی در کشور ما کاهش یافته است.

باز شدن پای باندها به مسأله گدایی، حضور کودکان و زنان را در این زمینه به میزان زیادی توجیه می‌کند. بنا بر بعضی گزارش‌ها برخی از این کودکان که با ظاهری نامناسب در سرمای این شهر در حال گدایی هستند، همان کودکانی هستند که دم در بیمارستان‌ها به قیمت‌های ناچیزی به این باندها فروخته می‌شوند. کافی است بر این نکته آخر دقیق شویم تا بدانیم ماجرای پشت پرده گدایی در کشور ما بسیار پیچیده‌تر از آن است که از آن سخن گفته می‌شود.

مسأله تکدی‌گری به حدی پیچیده و چند وجهی است که حتی بسته به مقاطع زمانی و مکانی هم صورت‌های جدیدی می‌یابد و این را از اظهارنظر روز گذشته مدیرعامل سازمان رفاه شهرداری می‌توان استنباط کرد.

متکدیان دم‌عیدی در تهران

روز گذشته، مدیرعامل سازمان رفاه شهرداری در پاسخ به پرسشی با این محتوا که برخورد با متکدیان را در دستور کار دارید، اما شاهد حضور روزافزون آنها به ویژه در چهارراه‌ها هستیم، گفت: بخش عمده متکدیان کودکان کار هستند که ساماندهی آنها نیازمند مداخله جدی و هماهنگی بین نیروی انتظامی، بهزیستی، قوه قضائیه و شهرداری است.

فرزاد هوشیار افزود: از آنجا که جمع‌آوری کودکان متکدی از یک پروتکل خاص راهبری می‌شود که در یدِ سازمان بهزیستی است هماهنگی‌های لازم را با آنها انجام می‌دهیم. او با بیان اینکه تکدی گری جرم است، گفت: امیدواریم جمع‌آوری متکدیان به طور جدی انجام شود و درخواست ما از مردم این است که به هیچ‌وجه به متکدیان کمک نکنند.

به گزارش مهر، او اضافه کرد: بسیاری از این متکدیان در روزهای منتهی به عید از شهرستان به تهران می‌آیند، به همین دلیل شاهد افزایش حضور آنها در روزهای نزدیک به نوروز هستیم.

ورود رئیس‌جمهور به معضل تکدی‌گری

گدایی در حالی در این شهر بیداد می‌کند که اواسط مهر سال گذشته رئیس‌جمهور از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت کشور، نیروی انتظامی، شهرداری‌ها و مسئولان محلی خواست تا پاکسازی چهره شهرها از این پدیده ناهنجار اجتماعی را با جدیت دنبال کنند و شناسایی و مقابله با شبکه‌های گرداننده این ناهنجاری‌ها را در اولویت مأموریت‌های دستگاه‌های مسئول قرار دهند.

حسن روحانی گفت: «مشاهده پدیده تکدی‌گری و اعتیاد در شهرهای کشور زیبنده ایران اسلامی نیست.» 16 ماه از این درخواست جدی رئیس جمهور می‌گذرد اما کافی است چند ساعتی در خیابان‌های این شهر قدم بزنید تا پشت گوش انداختن این خواسته را با چشم خود ببینید.

بازار گدایی در تهران گرم‌تر است

در علت‌یابی مهاجرت متکدیان شهرستانی به تهران می‌توان به اظهارنظر چند ماه قبل معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور رجوع کرد. حبیب‌الله مسعودی فرید درباره متکدیان شناسایی‌شده گفت: 37 درصد مجموع متکدیان کشور را زنان تشکیل می‌دهند.

او درباره علت حضور گدایان در کلان‌شهرها گفت: کلان‌شهر مکانی است که مردم زیادی در آن حضور دارند و طبیعی است که به متکدیان راحت‌تر کمک می‌شود و در بین متکدیان، افرادی با ملیتی غیر ایرانی و آفریقایی یا پاکستان هستند که به کلان‌شهرها آمده‌اند و گدایی می‌کنند.

مسعودی با اشاره به اینکه 60 تا 70 درصد متکدیان و بی‌خانمان‌ها در تهران، غیرتهرانی هستند، تصریح کرد: همان‌طور که تولی‌گری اصلی کودکان کار و خیابان با سازمان بهزیستی است، محوریت ساماندهی امور متکدیان و بی‌خانمانان نیز با شهرداری‌هاست و هر دستگاهی بر اساس شرح وظایف خود باید در این راستا با شهرداری‌ها همکاری داشته باشد.

تکدی‌گری جرم است

گدایانی که هر روز در شهر شاهد آنها هستیم و بیشتر آنها هم نه تنها نیازمند نیستند، بلکه ثروتمند هم هستند، در شرایطی در شهر جولان دارند که قانون به صراحت هر چه تمام گدایی را جرم اعلام کرده است و برخورد با گدایان را در دستور کار نهادهای مختلف قرار داده است.

ماده 712 قانون مجازات اسلامی می‌گوید: هرکس تکدی یا کلاشی را پیشه خود قرار داده باشد و از این راه امرار معاش یا ولگردی کند به حبس از یک تا سه ‌ماه‌ محکوم خواهد شد و چنانچه با وجود توان مالی مرتکب عمل فوق شود علاوه بر مجازات مذکور کلیه اموالی که از طریق تکدی و کلاشی به دست آورده است مصادره خواهد شد.

ماده 713 همین قانون درباره گماردن کودک برای تکدی‌گری پیش‌بینی مجازات کرده و هر کسی را که از کودک برای این کار بهره‌برداری کند بزهکار دانسته است.

نگاه به آسیب‌های اجتماعی تغییر کند

یک عضو شورای شهر تهران، نبودِ متولی واحد را مشکل اصلی آسیب‌های اجتماعی در کشور ما می‌داند و به «آرمان» می‌گوید: امروزه سازمان‌های مختلف به حوزه آسیب‌های اجتماعی وارد می‌شوند و هماهنگی‌های لازم بین آنها وجود ندارد. این عدم هماهنگی بین دستگاه‌ها باعث می‌شود اقداماتی هم که در این زمینه صورت می‌گیرند موفق نشوند.

غلامرضا انصاری می‌افزاید: برای رفع این مشکل باید سازمانی به عنوان معاونت رئیس جمهوری در این زمینه شکل بگیرد تا فعالیت‌های این حوزه را در زیر یک چتر واحد ساماندهی کند.

او نوع نگاه به آسیب‌های اجتماعی را مهم می‌داند و تصریح می‌کند: باید یک نگاه جامع، علمی و کامل به قضیه وجود داشته باشد که در عین اینکه ریشه‌های آسیب را از بین ببرد، درمان و بازتوانی آسیب دیدگان را هم در برنامه قرار دهد و در عین حال زمینه را برای بازگشت آسیب دیدگان به زندگی اجتماعی به وجود آورد.

انصاری نوع نگاه به آسیب‌های اجتماعی را در جامعه یک نگاه سطحی می‌داند که به جای ریشه‌یابی آسیب و تلاش برای درمان آن بیشتر یک نگاه انتظامی به آسیب‌ها دارد.

او ادامه داد: پیامد این نگاه اقداماتی مانند جمع‌آوری آسیب‌دیدگان از شهر است که در کوتاه‌مدت شاید تأثیرگذار باشد، اما در طولانی‌مدت نمی‌تواند از عمق فاجعه بکاهد.