رفع نگرانی دلواپسان داخلی، دلواپس کردن دشمنان خارجی

تحریریه پارسینه - دکتر محمد مهدی مظاهری استاد دانشگاه و مشاور وزیر امور خارجه بعد از آن که خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس با استناد به یک سند محرمانه مرتبط با توافق هسته‌ای ایران، "به نقل از یک دیپلمات آگاه" ، ادعاهای جدیدی درباره این توافق مطرح کرد و مدعی شد ۱۱ سال بعد از اجرای برجام جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با جایگزینی سانتریفیوژهای مرکزی خود با دستگاه‌های پیشرفته تا پنج بار کارآمدتر، سرعت غنی‌سازی خود را با دوبرابر سرعت فعلی به پیش ببرد، بحث فاش شدن اسرار محرمانه ایران نزد آژانس بین المللی انرژی اتمی مطرح گردید.

با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران این اطلاعات را بر اساس روند همکاری با آژانس در قالب "پروتکل الحاقی" به صورت مکتوب در اختیار این سازمان قرار داده است و همچنین به طور شفاهی در کمیسیون مشترک برجام متشکل از ایران و کشورهای ۱+۵ ، مطرح کرده است، در حال حاضر سه مظنون اصلی در رابطه با افشای این اطلاعات وجود دارد.

در درجه اول آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار دارد که نسخه مکتوب این سند را در اختیار داشته و می توانسته با هدف آگاهی رسانی به رقبا و دشمنان ایران در زمینه برنامه های آتی کشورمان، بخشهایی از این سند را در اختیار رسانه ها قرار دهد. در درجه دوم اعضای کمیسیون مشترک برجام مطرح هستند که آنها نیز از متن این سند آگاهی داشته و ممکن است با همان هدف فوق، دست به انتشار بخشهایی از آن زده باشند.

البته یک سناریوی دیگر هم مطرح است و آن اینکه دیپلماتهای نزدیک به دو نهاد فوق توانسته اند در نشستها و مذاکرات خصوصی از برخی مفاد آن آگاه شده و آن را در اختیار رسانه ها قرار دهند.حال هر یک از موارد فوق که اتفاق افتاده باشد، نکته اینجاست که از نظر حقوقی تنها آژانس بین المللی انرژی اتمی در این زمینه مسئول است که وظیفه "حفاظت از اسناد محرمانه کشورهای عضو" را بر عهده دارد و باید در این زمینه پاسخگو باشد.

بر این اساس، ماده ۱۵ پروتکل الحاقی به حفاظت از اطلاعات محرمانه اختصاص یافته و آژانس را موظف می کند که «باید نظام دقیقی را جهت تضمین حفاظت مؤثر در برابر افشای اسرار بازرگانی، تکنولوژیکی، صنعتی و سایر اطلاعات محرمانه، شامل اطلاعاتی که حین اجرای این پروتکل از آنها آگاه می‌شود، برقرار سازد».

همچنین ماده هفدهم اساسنامه آژانس نیز که به رفع اختلافات بین کشورها و آژانس اختصاص یافته خاطر نشان می کند که «هر مسئله يا اختلافي در باب تفسير يا اجراي اين اساسنامه که با مذاکره فيصله نيافته باشد طبق اساسنامه ديوان بين المللي دادگستري به آن ديوان ارجاع خواهد شد؛ مگر اينکه طرفين ذينفع براي رفع اختلاف بطريق ديگري توافق کنند» بدین ترتیب به نظر می رسد که بر اساس مفاد اساسنامه و پروتکل الحاقی سازمان انرژی اتمی دست ایران برای اقدام حقوقی بر علیه آژانس باز است.

با این وجود به نظر بنده در مقطع فعلی اطلاعات منتشر شده نه تنها صدمه چندانی به ایران نمی زند؛ بلکه حتی در عرصه داخلی می تواند تا حد زیادی خیال دلواپسان و منتقدان برجام را راحت کند و به آنها اطمینان بدهد که برجام ثمرات مثبت بسیاری نیز برای پیشرفت برنامه هسته ای کشورمان داشته است.

با این وجود دو تهدید مهم هم در این حوزه وجود دارد؛ نخست اینکه با انتشار این اسناد، امکان عکس العمل منفی و خصمانه اسرائیل، کنگره آمریکا و یا دولت جدید این کشور پس از اوباما، بر علیه کشورمان وجود دارد که البته این امر مشکل و تهدید جدیدی برای ایران نیست و ما در طول سالهای گذشته ثابت کرده ایم که می توانیم با این فشارها و تهدیدات مقابله کنیم.

اما تهدید جدی تر تبدیل شدن افشای اطلاعات واسناد محرمانه ایران به یک فرایند تکرار شونده است که این امر می تواند حاوی خطرات بسیار باشد چرا که ایران سندهای محرمانه دیگری نیز در آژانس دارد که انتشار آنها از نظر فنی و امنیتی به مصلحت نیست. بر این اساس لازم است در مقطع فعلی برخورد قاطعانه ای با این امر صورت بگیرد که گستره آن می تواند از رایزنی با آژانس و درخواست عذرخواهی این سازمان از ایران تا شکایت به دیوان بین الملل دادگستری و کاهش همکاریها در قالب پروتکل الحاقی، را در بگیرد.