چرا نوروز دوباره ثبت جهانی شد؟

هشتم مهرماه ۱۳۸۸ آیین باستانی «نوروز» با عضویت هفت کشور و با عنوان یک پرونده‌ی مشترک در فهرست میراث ناملموس یونسکو به ثبت رسید. پرونده‌ای مشترک با درخواست و مدیریت ایران و همکاری کشورهای جمهوری آذربایجان، هند، قرقیزستان، پاکستان، ترکیه و ازبکستان که آن سال به‌عنوان سومین اثر در فهرست میراث ناملموس جهانی و نخستین اثر ناملموس ایرانی در این فهرست جهانی ثبت شد.

همزمان با ثبت نوروز بود که محمد میرشکرایی، پیشکسوت حوزه مردم‌شناسی و رییس پیشین پژوهشکده مردم‌شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که پیشنهاد ثبت جهانی نوروز را مطرح کرده و تلاش‌های زیادی برای تهیه‌ی این پرونده انجام داده بود، درباره این اقدام مشترک به ایسنا گفت: «ما باید بکوشیم، در ذهن همه‌ی ملت‌ها و بویژه روشنفکران‌شان، این فکر را جا بیندازیم که شخصیت‌های فرهنگی ـ تاریخی به یک قوم یا سرزمین محدود متعلق نیستند، بلکه به یک پهنه‌ی وسیع، یگانه و همگون فرهنگی که از چین تا آن سوی فرات گسترده است، تعلق دارند.»

قطعا این آیین سنتی و مهم آنقدر برای کشورهای همسایه ایران اهمیت داشت که سال ۱۳۹۳ پنج کشور «افغانستان، عراق، قزاقستان، تاجیکستان و ترکمنستان» درخواست عضویت در پرونده‌ی مشترک جهانی «نوروز» را مطرح کردند.

به‌دنبال این تقاضا و برای الحاق نام پنج کشور به این پرونده، از ۱۱ تا ۱۶ اسفندماه ۱۳۹۳، هتل لاله در تهران میزبان نمایندگان کشورهای عضو پرونده «نوروز» و کشورهای تقاضاکننده برای پیوستن به این پرونده بود تا کشورهای عضو پرونده بر سر چگونگی تهیه‌ی پرونده‌ی جدید و به‌دست آوردن راهکارهای مختلف به تفاهم برسند.

سرانجام دفتر بزرگترین پرونده میراث ناملموس از نظر تعداد کشورهای عضو در آن، ۱۶ اسفند ۱۳۹۳ در طبقه ۱۳ هتل لاله بسته شد و صبح روز گذشته (چهارشنبه، ۱۰ آذرماه ۱۳۹۵) با نهایی شدن پیوستن این پنج کشور جدید به پرونده، بار دیگر پرونده «نوروز» در فهرست میراث ناملموس جهانی یونسکو به ثبت رسید.

«نوروز» تعالی کرامت انسانی و خرد و صلح است

محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که اکنون در یازدهمین اجلاس کمیته بین‌الدُوَل حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس جهانی در کشور اتیوپی در آفریقا حضور دارد، در گفت‌وگو با ایسنا ثبت پرونده جدید «نوروز» در فهرست میراث جهانی و عضویت پنج کشور جدید را قدمی موفقیت‌آمیز در این پرونده دانست و گفت: فکر می‌کنم در سال‌های آینده کشورهای دیگری نیز به عضویت پرونده نوروز درآیند. این پرونده یکی از موفق‌ترین پرونده‌های میراث جهانی است.

او نوروز را «تعالیِ کرامتِ انسانی، خرد و صلح» دانست و ادامه داد: این بهترین و نزدیک‌ترین پرونده‌ای است که در سطح یونسکو معرفی شده و به اهداف و روح کنوانسیون ۲۰۰۳ نزدیک است.

طالبیان با تاکید بر این‌که ایران، مدیریت و مسئولیت هماهنگی پرونده‌ی «نوروز» را برعهده داشت، اظهار کرد: با این ثبت جهانی، بیشتر کشورها، بویژه هند، افغانستان، قزاقستان و کشورهای تازه اضافه‌شده به پرونده‌ی «نوروز» از ایران برای مدیریت مناسب پرونده و موفقیت در این زمینه و مشارکت کشورهای دیگر تقدیر کردند.

معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری افزود: امیدواریم سنت‌های نوروز بین همه کشورها گسترش پیدا کند و ایران تا پایان بتواند این پرونده را مدیریت کند.

تاریخ ثبت جدید پرونده نوروز «۱۰ آذر ۹۵»

او ثبت دوباره نوروز در فهرست جهانی توضیح داد: در اجلاس‌های میراث ناملموس، اگر کشوری به یک پرونده اضافه شود، همه آن پرونده بار دیگر نوشته می‌شود و متن پرونده یکپارچه آورده و فرآیند ثبت، جدید انجام می‌شود.

به گفته‌ی طالبیان، این اقدام براساس کنوانسیون یونسکو است و با قوانین مربوط به ثبت جهانی میراث ملموس کاملا متفاوت است.

مدارک ثبت جهانی هفت سال پیش نوروز از بین می‌رود

فرهاد نظری، مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی نیز در این زمینه به ایسنا توضیح داد: با عضویت پنج کشور جدید در پرونده نوروز، یک ثبت جدید انجام شده است و فرآیند ثبت آن با بقیه پرونده‌ها هیچ تفاوتی ندارد.

به گفته‌ی او، با این ثبت جدید، اسناد و مدارک پرونده‌ی قبلی از بین رفته و اسناد و مدارک جدید در آرشیو نگهداری می‌شود.