به نام "سارا" به کام دیگران!

مدتی از تساوی زودهنگام سارا خادم الشریعه در رقابت های گرندپری برابر ناتالیا ژوکووآ نگذشته بود که رسانه های داخلی و شبکه های مجازی پر شد از انتشار خبر مربوط به حرکت اخلاقی خادم الشریعه برابر حریف اوکراینی. رسانه هایی که سال به سال در میان صفحات قرمز و آبی خودشان هیچگاه نه یادی از شطرنج کرده بودند و نه حتی یک بار مسابقه سارا خادم را در رقابت های گوناگون پوشش داده بودند چنان زبان به تحسین و تمجید گشودند که گویی رشته ای به نام شطرنج همین دیروز به رشته ورزش ها اضافه شده و سارا خادم الشریعه نیز به یک باره به مقام قهرمانی ایران و جایگاه سی امی جهان رسیده است!

موج رسانه ای راه افتاد، هر رسانه برای آن که از دیگری عقب نماند، چیزی به خبر افزود. یکی نوشت حریفش بیمار بوده و از بیمارستان آمده و سارا به او اجازه داده که برود و درمانش را پیگیری کند (خبر بعدا اصلاح شد!). دیگری ویدیویی همراه خبر قرار داده بود تا خبرش پربارتر باشد. این ویدیو مربوط به لحظه پایانی بازی قبلی سارا برابر پوگونینا بود که با برد خادم همراه شده بود. نگارنده مطلب احتمالا وضعیتی که پوگونینا در برابر پیاده رونده خادم به نشانه تسلیم شدن با او دست داده بود را معادل تساوی توافقی دانسته و هرگز هم از خودش نپرسیده بود که چگونه می شود پس از ۱۱ حرکت تنها دو شاه و یک پیاده در صفحه موجود باشد!

موج شدید به وجود آمده در روزهای بعد هم ادامه پیدا کرد. یک استاد دانشگاه با فرضیه تبانی تلاش کرد موج را کاملا منتفی دانسته و حتی موج منفی ایجاد کند. بماند که این استاد بزرگوار آن قدر از این رشته بی اطلاع بود که نمی دانست شطرنج فوتبال نیست که مساوی در آن یک امتیاز داشته باشد! پاسخ هایی نیز از سوی رسانه ها داده شد که آنها نیز مفید به فایده نبودند. در برخی از آنها کسانی که حتی یک بار هم در هیچ یک از رویدادهای شطرنجی ایران به عنوان خبرنگار حاضر نشده اند با معرفی خود به عنوان مشاور رسانه ای خادم الشریعه به دنبال مطرح کردن نام خود بودند و البته در استدلالی بسیار زیبا عنوان کردند که ریا کردن در انجام کارهای خوب عیب نیست و حسن محسوب می شود. صرف نظر از غلط بودن این گزاره فقط به این اشاره می کنیم که اصلا مگر ریا کردن در انجام کار بد هم داریم؟؟

استدلال های انجام شده و مطرح کردن اتهام تبانی به سارا خادم الشریعه به اندازه ای ضعیف بود که اساسا نیاز به پاسخگویی وجود نداشت. نویسنده مطلب کوچکترین شناختی نسبت به رشته شطرنج نداشت و طبیعی است که مطلب ارائه شده از سوی وی شامل استدلال هایی بی ربط با این رشته ورزشی باشد. شطرنج فوتبال نیست که کسی عمدا گل به خودی بزند. کشتی هم نیست که تعمدا ضربه فنی شود. نتیجه تساوی در شطرنج در حالت های بسیار متعددی پدید می آید که پیشنهاد تساوی توافقی تنها یکی از موارد است که اساسا در بازی سارا خادم هم رخ نداده است و بازی با تکرار سه باره وضعیت مساوی شده است!

ایسنا پس از اطلاع از اتفاق رخ داده در خانتی مانسیسک، هیچ مطلبی در رد یا تایید حرکت سارا خادم الشریعه ننوشت چرا که در میانه مسابقات حفظ تمرکز و نتیجه گیری مناسب، از بیشترین اهمیت برخوردار بود. اگر بنا به بررسی کار سارا و پرداختن به حرکت اخلاقی او بود این کار را می شد بعد از مسابقات انجام داد. کاری که متاسفانه توسط رسانه های دیگر انجام نشد و شاید همین موارد در کسب یک امتیاز از سه بازی پس از این اتفاق و از دست دادن صدرنشینی سارا خادم بی تاثیر نبود. چرا که خادم الشریعه در فاصله استراحت یک روزه این مسابقات بیش از انجام هر تدارک و حفظ تمرکز برای رویارویی با نفر دوم جهان مجبور به مصاحبه و ارائه توضیح به این رسانه و آن سایت شد و تعداد مصاحبه های او در این دو روز بسیار بسیار زیاد و غیر طبیعی بود.

اما اصل ماجرا چه بود؟ سارا خادم الشریعه در برابر حریف اوکراینی به تساوی زودهنگام راضی شد. اما این تساوی در شرایطی رقم خورد که نه ریتینگ او از حریفش بیشتر بود که پیش از مسابقه شانس بیشتری برای پیروزی داشته باشد و نه وضعیتی که در آن اقدام به تکرار به حرکت شد وضعیت برنده ای بود. خادم برد را با تساوی عوض نکرد که چنین موجی بخواهد ایجاد شود. ناتالیا ژوکووآ حریف اوکراینی سارا خادم الشریعه تنها بازیکنی بود که در گرندپری تهران او را شکست داده بود و تساوی برای خادم نتیجه بدی نبود و باعث حفظ صدر نشینی جدول می شد. مسلما حتی اگر خادم راضی به تساوی نمی شد بازیکن اوکراینی سالن را به مقصد بیمارستان ترک نمی کرد و باخت فنی نمی خورد و مساله دیگری که باید به آن توجه شود، این است که در صورت ادامه بازی شانس رقم خوردن هر نتیجه ای شامل برد، مساوی یا باخت تقریبا یکسان بود.

آن چیزی که در رفتار سارا ستودنی است، شامل این قسمت می شود که حریفش وضعیت روانی (و نه فنی) بدتری نسبت به سارا داشت و با توجه به اهمیت مسائل روانی خصوصا در بخش بانوان، این احتمال می رفت که سارا بتواند از عدم تمرکز او استفاده کرده و احتمالا نتیجه خوبی به دست آورد که خادم الشریعه حاضر به رقابت در چنین شرایطی نشد و مساوی (که البته نتیجه بسیار خوب و بی خطری برایش بود) را پذیرفت. حالا این که برای وصف این حرکت از عنوان تختی، پوریای ولی یا تبانی باید استفاده کرد قضاوت با مخاطبان.

نکته پایانی اینکه دختر شطرنج باز ایران نه تختی است و نه تبانی کننده. بهتر است افرادی که یک روزه کارشناس شطرنج شده اند اجازه دهند خادم الشریعه راه خود را برود و به پیشرفتش ادامه دهد. بزرگ کردن بیش از حد سارا همانقدر می تواند به او لطمه بزند که تهمت تبانی زدن باعث تخریبش می شود.