معادن در وضعیت رکودی هستند یا کسادی؟

تحریریه پارسینه: صحبت‌های برخی مسئولان در خصوص موضوعات مختلف مربوط به معدن شاید کمی خوشحال کننده باشد اما کسادی بخش معدن و تعطیلی برخی معادن این موضوع را به صورت دیگری روایت می‌کند.

این روزها مصاحبه هایی از سوی برخی مسئولان دولتی منتشر می‌شود که کمی با واقعیت عینی فاصله دارد. به عنوان مثال، مهدی کرباسیان معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس هیات عامل ایمیدرو از استقبال خارجی ها از طرح های معدنی سخن گفته است. وزیر صنعت هم با اشاره به گام های مثبت در زمینه معدن باز هم بر ممنوعیت خام فروشی تاکید کرده است. در همین حال، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز حضور فعال بخش خصوصی در این حوزه را ارزشمند می‌داند.

با این وجود، در حالی مسئولان دولتی از رونق در بخش معدن سخن می گویند که این اتفاق نماد عینی نداشته و به نوعی ملموس نبوده است. در این میان، آیت الله هاشمی رفسنجانی با تأکید بر وجود زمینه مناسب برای سرمایه‌گذاری خارجی در بخش معادن کشور، گفته است: باید مانع خام فروشی مواد معدنی شویم.

اولویت صادرات باید مواد معدنی فرآوری شده باشد

به گفته وی، ایران جزو کشورهایی است که کلکسیونی از همه معادن را در خود جای داده است و ما نباید فقط به خام‌فروشی بپردازیم بلکه باید صنایع معدنی ایجاد شده و ارزش افزوده در این بخش ایجاد کنیم.

او با اشاره به اینکه میدان برای سرمایه‌گذاران باز است، افزود: البته محدودیت‌هایی را داشتیم که خوشبختانه الان برداشته شده است و ما به دنبال این هستیم که به اهداف بخش معدن در سند چشم‌انداز دست یابیم.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به اینکه یکی از بندهای سند چشم‌انداز، تقویت خلاقیت و ابتکار و دستیابی به فناوری‌های نوین است، گفت: ارتقای سطح آموزش و تربیت نیروی انسانی و تعمیق پژوهش و گسترش زمین‌شناسی برای بهره‌برداری مناسب از ذخایر معدنی، از اهدافی است که کشور باید به آن دست پیدا کند.

او، موضوع بعدی را ارتقای سهم معدن و صنایع معدنی در تولید ناخالص ملی دانست و گفت: سهم ما هم‌اکنون بسیار کم است و میدان برای سرمایه‌گذاران باز خواهد بود تا در این بخش سرمایه‌گذاری کرده و به حد مطلوب برسیم.

هاشمی رفسنجانی با بیان اینکه اولویت در این بخش باید تأمین مواد مورد نیاز صنایع داخلی باشد، گفت: صادرات مواد معدنی فرآوری شده، سیاستی است که ما بر آن تاکید داریم و اولویت ما، فرآوری مواد معدنی است.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به اینکه برای سرمایه‌گذاران خارجی فرآوری در ایران ارزان‌تر از سایرکشورها تمام می شود، گفت: ما در سراسر کشور گاز و برق به اندازه کافی داریم. همچنین نیروی ارزان کار نسبت به خیلی از کشورهای پیشرفته در ایران وجود دارد.

او با اشاره به وجود نیروهای تحصیلکرده جوان در کشور گفت: به دلیل توسعه سریع سیستم‌های آموزشی، افراد تحصیلکرده افزایش یافته‌اند اما با معضل بیکاری روبرو هستیم. همچنین امنیت در کشور ما به نسبت سایر کشورهای منطقه بی‌نظیر است.

اولویت بخش خصوصی برای حضور در بخش معدن

هاشمی رفسنجانی با اشاره به اینکه برخی تخصص‌ها هنوز در کشور در بخش اکتشاف وجود ندارد، گفت: شرکت‌های با دانش بالاتر می‌توانند در مناقصه ها شرکت کرده و به سرمایه گذاری در بخش معادن ایران ورود پیدا کنند. هاشمی رفسنجانی با بیان اینکه استفاده از موقعیت ویژه زمین‌شناسی، گسترش همکاری های بین‌المللی فنی و اقتصادی از جمله اهداف سند چشم‌انداز است، گفت: یکی از مزیت‌های ایران، نزدیکی به دریا است که حمل و نقل ارزان با آب فراوان در اختیار معادن قرار دارد؛ به خصوص آنکه بیشتر معادن نفت و گاز در جنوب کشور ما قرار دارند.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام تصریح کرد: در طول دو هزار کیلومتر از کشور ما از خرمشهر تا مرز شرقی ما در کشور پاکستان لوله‌کشی گاز شده است و بنادر زیادی در این مسیر قرار دارند. همچنین اکثر زمین ها هنوز به اشغال درنیامده و شرایط بسیارخوبی برای سرمایه گذاران وجود دارد.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، توسعه اکتشاف را از اولویت‌ها دانست و افزود: بخش خصوصی در اولویت قرار دارد و ما نمی‌خواهیم که دولت در تمامی امور وارد شود. او افزود: انتظار ما از این جمع حاضر این است که یک تحول را در بخش معدن ایجاد کنند و تعامل زیادی را در سراسر دنیا در این حوزه داشته باشیم.

مخالفت با صادرات مواد معدنی

در همین راستا محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز با تأکید بر جلوگیری از صادرات مواد خام گفت: طی ۱۰سال اخیر ۵میلیارد دلار صادرات سنگ آهن خام انجام شده و این در حالی است که در همین مدت برای واردات فولاد ۳۰میلیارد دلار هزینه شده است.

نعمت‌زاده با اشاره به اینکه در ۱۰ سال گذشته پنج میلیارد دلار صادرات سنگ آهن انجام شده است، گفت: اما در این مدت کشور ۳۰ میلیارد دلار بابت واردات فولاد هزینه کرده است که این نشان می‌دهد ما چند برابر اندازه‌ای که مواد خام صادر کرده‌ایم، محصول نهایی به کشور وارد شده است.

او ادامه داد: در هشت ماهه گذشته ۶.۵ میلیون تن آهن صادر کردیم و تا پایان سال به ۹ میلیون تن می‌رسیم در حالی که این مقدار را در سال های گذشته وارد می کردیم. همچنین واردات شمش، میلگرد و تیرآهن عادی هم متوقف شده است.

همچنین مهدی کرباسیان معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در این زمینه گفته است که سرمایه گذاران خارجی از طرح‌های معدنی استقبال کرده اند.

رئیس هیات عامل ایمیدرو با اشاره به اینکه خوشبختانه با اقدامات بزرگ مقامات عالی کشور و همچنین تلاش های وزارت امور خارجه و بانک مرکزی، شاهد تسهیل روابط بانکی و مالی با کشورهای مختلف شدیم، گفت: حضور ۱۱۷ نفر از شرکت های معتبر خارجی نشان از تسهیل روابط با دنیا شده است.

او با بیان اینکه ایمیدرو طی ماه های اخیر، مناقصه هایی برای اجرای طرح های جدید از جمله بندر منطقه ویژه پارسیان برگزار کرده است ، اظهار داشت: در فراخوان این طرح ها، ‌ با استقبال شرکت های شرکت های خارجی مواجه شده است.

کرباسیان با بیان اینکه کشور ما از لحاظ زمین‌شناسی دارای معادن متنوع و فراوان و مورد توجه شرکت های اکتشافی جهان است، اظهار داشت: فعالیت های اکتشافی در سال‌های قبل از انقلاب اغلب توسط شرکت‌های خارجی محقق شده و این فعالیت‌ها بعد از انقلاب هم ادامه داشته ولی هنوز مجموعه این فعالیت‌ها و بهره‌برداری از معادن کشور، از ۷ درصد کل سرزمین ما که کشوری مستعد و معدن خیز است، تجاوز نکرده است.

موضوعی که در صحبت های این افراد بیش از هر چیز به آن تاکید شده است، توقف خام فروشی و افزایش همراهی بخش خصوصی با حوزه معدن است. از سوی دیگر با توجه به اینکه کشور ما از معادن بسیاری بهره مند است اما از نظر فعالان و کارشناسان این حوزه به تناسب وجود معادن موفقیت‌هایی در خور توجهی کسب نشده است. صحبت هایی که از سوی مسئولان به آن اشاره شد، نشان می‌دهد علارغم موفقیت ها و رونق بخش معدن در سال های اخیر، هنوز این نمود عینی به صورت چشمگیری مشاهده نمی‌شود.