افزایش وعده های کاغذی روس‌ها به ایران

تحریریه پارسینه: دولت یازدهم همچنان معتقد است رشد تعاملات اقتصادی با روسیه هیچ گونه ارتباطی به روابط سیاسی ندارد اما کارشناسان نظری دیگر دارند.

آن زمان که روسیه از دو راهی خود برای همکاری با اوپک گفت و گمانه زنی‌ها به سمت حضور نیافتنش در جلسه سازمان کشورهای صادرکننده نفت پیش رفت این تماس روحانی به همتایش در روسیه بود که خبرساز شد. شاید برای همین باشد که ایران روسیه بازیگردانان اتفاق تاریخی اوپک نام گرفتند. تنها دو روز پس از این تاثیرگذاری بزرگ اوپکی‌ها بربازار پرتلاطم نفت نیز کمیسیون مشترک دو کشور در جهت افزایش همکاریهای اقتصادی در تهران برگزار می‌شود.

با این حال، آنطور که آمارها نشان می‌دهد، سال ٢٠١٤ ارزش اقتصادی روابط دو کشور به حدود یک میلیارد و ٧٠٠ میلیون دلار رسید، سال ٢٠١٥ نیز حدود ٣٠ درصد رشد کرد و بر اساس آمارهای تازه اعلام شده در ٩ ماه امسال ارزش مبادلات بازرگانی نسبت به مدت مشابه سال ٢٠١٥، بیش از ٧٠ درصد بیشتر شده است.

حال این سئوال ایجاد می‌شود که اساسا تنها نگاه اقتصادی به مسایل روز باعث افزایش تعامل دو کشور شده و یا باید اعتراف کرد که مسایل سیاسی بر مسایل اقتصادی چیره شده و بی تاثیر نبوده است؟

زمانی نیا معاون امور بین‎الملل و بازرگانی وزیر نفت اصرار دارد که تعاملات اقتصادی این دو کشور که البته نمای عینی آن بیشتر در بخش انرژی ملموس است ربطی به مسایل سیاسی ندارد.

به گفته وی، با مقایسه سطح روابط اقتصادی و سیاسی ایران و روسیه، گفت: روابط اقتصادی ایران و روسیه تناسبی با روابط سیاسی ندارد.

به هرحال روسیه با اعزام کمیته ای به ایران از روز گذشته مذاکرات خود را برای ایجاد تعامل اقتصادی بیشتر با ایران آغاز کرده است. البته این اولین باری نیست که چنین کمیته ای طی ماه های گذشته میان دو کشور برگزارمی‌شود اما به نظرمی‌رسد اینبار بیش از هر بار دیگری روس ها برای حضور در ایران اصرار دارند.

برهمین اساس دیروز در نخستین نشست کمیته انرژی ایران و روسیه در ٢٣ بند یادداشت تفاهم امضا کردند. این نشست ها امروز ادامه دارد و آنطور که خبرساز شده قراراست چند یادداشت تفاهم دیگر نیز در بخش نفت و گاز میان دو کشور به امضاء برسد.

این درحالی است که گفته میشود وزیرنفت امروز در دیدار با همتای خود در تهران قراراست سطح روابط نفتی دو کشور را افزایش دهد و تصمیم های جدی در خصوص گسترش روابط نفتی گرفته شود.

با این حال، تمام مذاکرات دو کشور علی رغم افزایش حجم و درآمد مبادلات اقتصای دو کشور بیشتر در مباحث سیاسی خلاصه شده چراکه تنها نتیجه این کمیته ها و نشست ها تنها توافق نامه هایی بوده که تا کنون اجرایی نشده اند. حجم مبادلات اقتصادی دو کشور اگرچه افزایش یافته اما به نسبت تعاملات سیاسی دو کشور این افزایش ها چشمگیر نیست چراکه برآوردها از تعاملات سیاسی دو کشور بیش از تعاملات اقتصادی و نزدیک نشدن این دو موضع نسبت به یکدیگر حکایت دارد.

به گفته سبحانی فر رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و روسیه تسهیل روابط بانکی و گمرکی دو عامل مهم در راستای تقویت مناسبات موجود میان دو کشور ایران و روسیه به شمار می‌روند.

به هرحال تا کنون نتیجه سفر دو روزه روس ها به ایران امضای ۲۳ تفاهم نامه حوزه انرژی بوده که می‌توان امیدوار به اجرایی شدن این تعهدات کاغذی بود. آنطور که گفته می‌شود، ٢٠ بند این تفاهمنامه مربوط به بخش نفت، گاز، پالایشگاه و پتروشیمی بوده و سه بند آن نیز مربوط به بخش نیرو است.

همکاری در طرح‌های اکتشاف و استخراج، حفاری و توسعه چاه‌ها، توسعه میدان‌های نفتی، ذخیره سازی و انتقال گاز، عملیات سوآپ پتروشیمی، انجام تحقیقات در عرصه تولید محصولات پتروشیمی، فناوری، معرفی فرصت‌های موجود در بخش پتروشیمی و سرمایه گذاری مشترک، ساخت تجهیزات نفتی با کمک تولیدکنندگان ایرانی، انتقال فناوری در بخش پالایشگاهی از موارد مطرح در این یادداشت تفاهم نفتی است.

به گفته امیرحسین زمانی نیا معاون وزیرنفت، نشست کمیته انرژی ایران و روسیه به نظر می رسد پرآب و تاب تر از کمیسیون مشترک ٢ کشور باشد و از فضای نشست بسیار تحت تاثیر قرار گرفتم.

وی با بیان این که ظرفیت ارتقای همکاری میان شرکت‌های نفت و گاز روس و ایرانی بسیار فراتر از موضوعی است که تا کنون به آن دست پیدا کرده ایم، تصریح کرد: نوع، عمق و سطح روابط و همکاری اقتصادی، نفت و گاز ایران و روسیه هیچ تناسبی با نوع، عمق روابط سیاسی و راهبردی دو کشور ندارد.

زمانی نیا ادامه داد: امیدوارم این نشست‌ها یک گام کوچک در مسیر صحیح برای برداشتن این فاصله باشد، به نظر بنده زمینه برای برداشتن این فاصله فراهم است و همکاری شرکت‌های ایران و روسیه به صورت تصاعدی افزایش می‎یابد.

معاون وزیر نفت با بیان این که روابط ایران و روسیه در زمینه نفت و گاز تنها موردی است که مشکل عمده ای در زمینه سرمایه نداریم، افزود: در مذاکره با شرکت‌ها و کشورهای خارجی «سرمایه گذاری» با توجه به سرمایه محدود شرکت ملی نفت ایران، محور اصلی مذاکرات است در حالی که ظرفیت سرمایه میان ایران و روسیه بسیار بالاست.

وی به نشست اخیر اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت(اوپک) و کشورهای غیرعضو این سازمان اشاره کرد و گفت: پیش از این نشست، ظرفیت سرمایه گذاری ٢ کشور در ذهنم رقمی حدود هشت میلیارد دلار در سال بود اما پس از آن، به نظرم این رقم می تواند به ١٠ میلیارد دلار هم برسد.

به هرحال ابراز امیدواری‌ها برای افزایش تعاملات دو کشور کم نیست اما باید یک نکته را به خاطر داشت که روس ها چندان هم قابل اعتماد نیستند و باید برای انعقاد قراردادها از هر اهرمی برای ایجاد پایبندی بیشتر این کشور به تعهداتش بهره برد، در غیراین صورت این نشست ها تنها به سفرهای دوستان های بدل می شود که تنها هزینه های میلیونی بر دست کشور می‌گذارد!