آیا سازمان‌های بین‌المللی مهم هستند؟

به گزارش «پارسینه» ، تصویب قطعنامه ۲۲۳۴ شورای امنیت سازمان ملل متحد در محکومیت شهرک سازی های اسرائیل در سرزمین های فلسطینی و واکنش تند مقامات این رژیم که با تهدید به قطع کمک های خود به سازمان های بین المللی همراه شد، بار دیگر مسئله اهمیت این نهادها را مطرح کرده است.

نقش سازمان های بین المللی در روابط میان کشورها همواره مورد مناقشه بوده است و به نظر نمی رسد این مناقشه به این زودی هم به پایان برسد. البته این اختلاف نظر بی دلیل هم نیست، چرا که این سازمان ها نه واقعا بی خاصیت بوده اند و نه آن طور که باید و شاید برای تامین هدفی که برایشان تعریف شده است موفق بوده اند و این زاویه دید ماست که آنها را قابل اهمیت یا بی اهمیت جلوه می دهد.

البته برای داوری بهتر در مورد کارایی نهادهای بین المللی و فرادولتی بهتر است آنها را به لحاظ کارکردی جدا کنیم. برخی از آنها جنبه فنی دارند، برخی اقتصادیند و برخی دیگر به شدت سیاسی. نهادهای فنی اغلب بدون مشکل خاصی کار خود را انجام می دهند و وظیفه شان هم معمولا هماهنگی استانداردها و سیاست های کشورهای مختلف است. نهادهای اقتصادی با توجه به اهمیتی که دارند در پیشبرد اهداف خود با مشکلاتی مواجه بوده اند، به ویژه که برخی از کشورها به خاطر تسلط ایالات متحده بر نهادهای اقتصادی، همچون بانک جهانی، صندوق بین المللی پول و سازمان تجارت جهانی، با دیده تردید به آنها نگاه می کنند. با این وجود همین نقش پررنگ به ایالات متحده و کشورهای غربی هم پیمانش اجازه می دهد تا با درد سر کمتری مسیر عملکرد این نهادها را هموار کنند.

مشکل اصلی اما به سازمان هایی برمی گردد که بر اساس مسائل سیاسی تشکیل شده اند یا موضوعات سیاسی و امنیتی در آنها اهمیت ویژه ای دارد. سازمان ملل متحد شاید مهم ترین، فراگیرترین و سیاسی ترین نهاد بین المللی باشد. این سازمان که برای حفظ نظم و امنیت بین المللی پس از جنگ جهانی دوم تشکیل شد، بازتاب دهنده وضعیت جهان پس از جنگ است که در آن ۵ کشور پیروز جنگ یعنی، ایالات متحده، شوروی، انگلیس، فرانسه و چین برای حفظ امنیت بین المللی و خودداری از درگیر شدن با یکدیگر، نهادی نیمه خصوصی را به نام شورای امنیت تشکیل دادند و با تعریف حق وتو، تلاش کردند تا تصمیم گیری ها به شکلی باشد که منافع حیاتی هیچ یک از آنها را تهدید نکند.

در چنین شرایطی است که آمریکا به عنوان متحد اصلی رژیم اسرائیل، همواره قطعنامه های شورای امنیت را که علیه آن بوده وتو کرده است و معدود قطعنامه هایی هم که تصویب شدند عملا اجبارآمیز نبوده و تحریم یا مجازات خاصی را علیه آن تدارک ندیده اند.

اما همین مقدار هم با واکنش رژیم اسرائیل مواجه شده و تهدید کرده است که کمک مالی خود به نهادهای بین المللی را قطع خواهد کرد. در واقع این دست گذاشتن مقامات اسرائیلی روی نقطه ضعف دیگر سازمان های بین الملی است.

واقعیت این است که نهادهای فراملی به تنهایی قادر به تامین نیازهای مالی خود نیستند و برای تامین هزینه های خود نیازمند منابعی هستند که اعضا تامین می کنند. این وابستگی باعث می شود تا تصمیم گیری در مسائل حساس به شدت تحت تاثیر مسائل اقتصادی قرار بگیرد. موضوعی که نمونه آشکار آن را اواسط سال جاری میلادی و در رابطه با نقض حقوق کودکان دیدیم؛ جایی که عربستان تهدید کرد کمک های مالی خود را به سازمان ملل قطع خواهد کرد و در نتیجه این سازمان مجبور شد سعودی ها را از فهرست سیاه کشورهای ناقض حقوق کودکان حذف کند.

نتیجه آن که این سازمان ها نه کاملا در راستای اهداف تعریف شده عمل می کنند و نه کاملا بی خاصیت هستند، هرچند هرچه سازمان سیاسی تر باشد روابط قدرت نیز در آن شایع تر است و کشورهای قدرتمند دارای نفوذ بیشتری هستند.