گزارشی در باب دیپلماسی توئیتری ترامپ

بحث «توئیت‌»های مکرر دونالد ترامپ پیش از پیروزی در انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا نیز مطرح بود، اما از آنجا که پیش از پیروزی، هنوز موضع‌گیری «تند» او نسبت به برخی از رسانه‌های جمعی مشخص نشده بود و از طرفی هم انتظار می‌رفت که ادبیات عامیانه او پس از تکیه زدن بر مستند ریاست جمهوری آمریکا تغییر کند، حضور مستدام و شخصی او در «توئیتر» چندان مهم و جنجال‌برانگیز نبود.

استفاده از رسانه‌های نوین در هر زمان امری کاملاً طبیعی است و امروز نیز رجال سیاسی دنیا در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند و اظهارنظر می‌کنند و می‌توان گفت که در واقع سیاسیون از رسانه‌های فردی برای ارتباطی مستقیم و به دور از فیلترهای رسانه‌های جمعی با مردم بهره‌ می‌برند؛ اما این موضوع برای ترامپ کمی متفاوت است و این تفاوت باعث واکنش‌ بسیاری از رسانه‌های آمریکایی و غیرآمریکایی شده است.

فارغ از انتقادهایی که به حضور پُررنگ ترامپ در «توئیتر» وارد شده، برخورد او با برخی از رسانه‌ها نیز مورد توجه قرار گرفته است. او که در جریان رقابت‌های انتخاباتی خود از برخی رسانه‌های جمعی انتقاد می‌کرد و معتقد بود که این رسانه‌ها در جهت منافع ملی آمریکا حرکت نمی‌کنند، پس از پیروزی نیز این انتقادها را با حجم بیشتری ادامه داد؛ به طوری که در نخستین کنفرانس مطبوعاتی خود به پرسش خبرنگار شبکه «سی.ان.ان» پاسخ نداد و این رسانه را به انتشار «اخبار نادرست» متهم کرد.

برخی از رسانه‌ها مدعی شده‌اند که «سه روز پس از انتخابات سال ۲۰۰۸ آمریکا، باراک اوباما با برگزاری یک کنفراس خبری، به سولات خبرنگاران پاسخ داد؛ این در حالی است که سه روز پس از انتخابات ۲۰۱۶، ترامپ تنها بار دیگر در توئیتر خود ظاهر شد. اولین کنفرانس خبری ترامپ در ژانویه و تقریبا دو ماه پس از انتخابات برگزار شد و به نظر می‌رسد که ترامپ بیشتر ترجیح می‌دهد به مصاحبه‌های کنترل شده و «توئیتر» اکتفا کند».

همچنین در جریان مصاحبه‌ای که قرار بود «نیویورک تامیز» با ترامپ داشته باشد نیز حواشی به وجود آمد؛ البته ترامپ همواره از روزنامه «نیویورک تایمز» انتقاد می‌کرد و مدعی بود که این روزنامه در زمان انتخابات، برخورد غیرمنصفانه‌ای با او داشته است. ترامپ اندکی پس از پیروزی در انتخابات نارضایتی خود از این روزنامه را بارها در «توئیتر» اعلام کرد و بعضاً از واژه شکست‌خورده (failing) پیش از نام «نیویورک تایمز» استفاده می‌کرد.

«راشاتودی» درباره مصاحبه «نیویورک تامیز» و ترامپ نوشت «ترامپ در آخرین لحظات قبل از مصاحبه، تصمیم گرفت که با نیویورک تایمز مصاحبه نکند، اما از این تصمیم خود منصرف شد. ترامپ لحظاتی قبل از زمان موعود برای مصاحبه با «نیویورک تایمز» در «توئیتر» خود نوشت که «من نشست امروز خود با نیویورک تایمز را لغو کردم به این دلیل که آنها در لحظه آخر شرایط برگزاری نشست را تغییر دادند و این کار خوبی نیست.»

«این در حالی است که جاناتان ماهلر، خبرنگار بخش سیاسی روزنامه «نیویورک تایمز» به این توئیت ترامپ واکنش نشان داد و ادعا کرد که این ترامپ بوده است که شرایط این دیدار را تغییر داده و خواسته است، هیچ چیزی ضبط نشود که این درخواست از سوی روزنامه رد شد؛ اما کمی بعد روزنامه «نیویورک تایمز» اعلام کرد که این مصاحبه در دو بخش محرمانه و علنی انجام خواهد شد».

به همین منظور خبرنگار ایسنا با علی گرانمایه‌پور، استاد ارتباطات درباره دیپلماسی «توئیتری» که این روزها بسیاری از سیاسیون در دنیا از آن بهره می‌گیرند، گفت‌وگو کرده است .

او معتقد است که «به طور کلی پس از ورود شبکه‌های اجتماعی، یک جریان نوین رسانه‌ای ایجاد و باعث ایجاد دیپلماسی «توئیتر» یا دیپلماسی «فیس‌بوک» شده‌ است. به نظرم ترامپ از آخرین فرصت رسانه‌ای برای ابلاغ پیام خود، آن هم بدون سانسور استفاده می‌کند. بر اخلاف انتقادهایی که وجود دارد، معتقدم ترامپ انسان باهوشی است و دقیقاً می‌داند که چه کاری انجام می‌دهد. او برای اینگه گفته‌ها و مواضع سیاسی‌اش در فرآیند مدیریت اخبار یا دروازه‌بانی خبر دچار سانسور نشود، از ظرفیت رسانه‌ای فضای مجازی استفاده می‌کند و دیگر نیاز ندارد از ظرفیت‌های رسانه‌های جمعی برای بیان گفته‌هایش استفاده کند».

او ترامپ را تاجر سرمایه‌دار و میلیاردر آمریکایی برشمرد و با اشاره به تیم‌ رسانه‌ای او یادآور شد: قطعاً این تیم از متخصصین رسانه، تبلیغات و بازاریابی تشکیل شده است و در جریان عملکرد رسانه‌ای ترامپ هستند. در رسانه‌های آمریکایی افرادی وجود دارند که می‌گویند ترامپ باید مواضع سیاسی خود را از طریق رسانه‌های رسمی اعلام کند، اما به نظر می‌رسد که ترامپ اصلاً به این موضوع باور ندارد در رسانه‌های آمریکایی افرادی وجود دارند که می‌گویند ترامپ باید مواضع سیاسی خود را از طریق رسانه‌های رسمی اعلام کند، اما به نظر می‌رسد که ترامپ اصلاً به این موضوع باور ندارد. یکسری سنت‌های رسانه‌ای در کاخ سفید وجود دارد، مثل نشست‌های خبری کاخ سفید که به نطر می‌رسد ترامپ می‌خواهد این سنت‌های قدیمی استفاده از کانال‌های رسمی برای ابلاغ پیام را از بین ببرد.

این استاد دانشگاهی همچنین با بیان اینکه با نگاه جامعه‌شناسی خبری ایرانی نمی‌توان جامعه‌شناسی خبری آمریکا را تحلیل کرد، یادآور شد که خبر در هر بستر اجتماعی مفاهیم متفاوتی دارد و خط‌قرمزهای خبر و رسانه‌ها در ایران با خط‌قرمزهای خبر و رسانه‌ها در آمریکا کاملاً متفاوت است؛ به عنوان مثال این نقدهایی که رسانه‌های امریکا از ترامپ منتشر می‌کنند را آیا رسانه‌های ما اجازه دارند که درباره روسای‌جمهور یا دیگر مسؤولان منتشر کنند؟

گرانمایه‌پور خاطرنشان کرد: با نگاهی به «توئیت»های ترامپ متوجه می‌شویم که پیام‌های او کاملاً صریح، روشن و بی‌پرده است که به آن دیپلماسی آشکار گفته می‌شود. مشخص است که ترامپ برای درگیر نشدن با رسانه‌های رسمی و دولتی و عبور از فیلترهای خبری رسانه‌ها پیام‌های صریح خود را در شبکه‌ اجتماعی «توئیتر» مطرح می‌کند و این منشی است که در چند سال اخیر، منش اغلب سیاسیون در سراسر دنیا شده است. باید بدانیم و بپذیریم که نسل جدید دیپلمات‌ها و سیاسیون بیشتر به ابزارهای رسانه‌ای شخصی اتکا دارند.

این استاد ارتباطات در پاسخ به این پرسش که آیا بهره‌گیری سیاسیون از رسانه‌های شخصی، قدرت رسانه‌های جمعی را کم نمی‌کند، گفت: در عصر رسانه‌های اجتماعی، رسانه‌های جمعی باید بتوانند ثدرت تحلیلی خودشان را بالا ببرند. دیگر رسانه‌های نباید صرفا‍ً مصرف‌کننده اخبار باشند، بلکه باید بدانند در پشت پیام‌های سیاسیون در شبکه‌های اجتماعی چه چیزی نهفته است و چه تحلیلی می‌توان ارائه داد. رسانه‌های آینده، رسانه‌هایی هستند که به دلیل وجود انبوهی از شبکه‌های اجتماعی، دیگر انتشار اخبار برایشان اهمیت ندارد، بلکه تحلیل‌ پیام‌ها و رویدادها حائز اهمیت است.

او ترامپ را از معدود روسای جمهور آمریکا برشمرد که از شبکه‌های اجتماعی برای ابلاغ پیام خود استفاده می‌کند و گفت افکار عمومی باید بداند که ابزار ارتباطی در حال تغییر است و دیپلماسی رسانه‌ای به سمت دیپلماسی شبکه‌های اجتماعی مثل دیپلماسی توئیتری و فیس‌بوکی پیش می‌رود. از این پس اگر می‌خواهیم با سیاست‌های دیپلمات‌ها در سراسر دنیا آشنا شویم باید به صفحات اجتماعی آنها در «توئیتر» و «فیس‌بوک» مراجعه کنیم. : افکار عمومی باید بداند که ابزار ارتباطی در حال تغییر است و دیپلماسی رسانه‌ای به سمت دیپلماسی شبکه‌های اجتماعی مثل دیپلماسی توئیتری و فیس‌بوکی پیش می‌رود. از این پس اگر می‌خواهیم با سیاست‌های دیپلمات‌ها در سراسر دنیا آشنا شویم باید به صفحات اجتماعی آنها در «توئیتر» و «فیس‌بوک» مراجعه کنیم. در حال حاضر ترامپ نیز با حضور در «توئیتر» فرصت‌ تخریب و تیلیغ علیه خود را از دیگران گرفته است. او بارها این اخطار را به رسانه‌های جمعی گوناگونی داد که من نیازی به شما ندارم و واقعاً هم در حال حاضر نیازی به رسانه‌ها ندارد؛ اما شاید در آینده برای بهبود و بازسازی وجه خود و اعتمادسازی در افکار عمومی نیاز به رسانه‌های جمعی داشته باشد.

این استاد ارتباطات ترامپ را چهره‌ای زن‌ستیز و آنارشیست برشمرد و بیان کرد: او با این ادبیات که در «توئیت‌»‌های خود از آن استفاده می‌کند این چهره‌ خود را بیشتر تثبیت می‌کند، اما در آینده برای بهبود این چهره خود نیاز به کمک رسانه‌های جمعی خواهد داشت. به طور کلی اگر بحث اعتمادسازی در دولت ترامپ را در نظر نگیریم، او به بهترین شکل از رسانه‌های اجتماعی برای بیان دیدگاه‌های خود استفاده می‌کند. اما باید مراقب باشد که رسانه‌های جمعی آمریکا این قدرت را دارند که چهره‌ متفاوت‌تری از او را در افکار عمومی ترسیم کنند.

او همچنین با بیان اینکه عده زیادی دوره یک ساله دولت ترامپ را دوره زد و خورد با رسانه‌ها می‌دانند، یادآور شد که رسانه‌های آمریکا همانند سایر سیاستمداران دنیا هنوز دست ترامپ را نخوانده‌اند و از برنامه‌های آینده او خبر ندارند.

گرانمایه‌پور در ادامه سخنانش به ادبیاتی که ترامپ در «توئیت‌»های خود از آن استفاده می‌کند و بعضاً با انتقادهایی مواجه شده است، گفت: چند سال پیش تحقیقی درباره سیاسیون دنیا انجام شد که نشان می‌داد متاسفانه بسیاری از سیاستمداران دنیا ادبیاتی گستاخانه دارند. ولی علت اینکه هم‌اکنون این ادبیات آنها به چشم آمده این است که پیشتر این ادبیات سیاسیون در روزنامه‌ها تعدیل می‌شد. این در حالی است که ظهور شبکه‌های اجتماعی که بدون اصلاح و تعدیل صحبت‌های سیاسیون را منتشر می‌کند، باعث شده تا این گستاخی آنها نیز بیشتر به چشم بیاید.