ناکامی ۳ کالای صادراتی در عرصه بین المللی

تحریریه پارسینه: ۳ کالاهای مهم و پر جاذبه ایران که سال هاست در جهان حرفی برای گفتن دارند این در تجارت جهانی جداافتاده و به آرامی جایگاه خود را در دنیا از دست می‌دهند. فرش، چای و زعفران ناب ایرانی زبانزد بسیاری از کشورهاست و نام ایران را با خود یدک می‌کشد اما این روزها حال خوشی ندارند. البته عدم موفقیت هر یک از این کالاها در عرصه جهانی دلیل خاص خودش را دارد.

افول صادرات فرش

به گفته محمدرضا عابد مشاور عالی مرکز ملی در خصوص فرش ایران؛ در سالهای گذشته شاهد افول صادرات فرش دستباف ایرانی در بازارهای جهانی بوده ایم واین امر، موجب کاهش رونق این هنر صنعت ایرانی در کشور شده است. او یکی از مشکلات مهم را عملکرد ضعیف در زمینه تبلیغات می‌داند و می‌گوید: نتوانستیم به درستی مزیت های دستبافته های ایرانی را به دنیا بشناسانیم از طرفی حضور کم رنگ در نمایشگاه‌های بین المللی مزید برعلت شد. البته در خصوص دلایل اصلی کاهش صادرات فرش ایرانی را می‌توان به رکود اقتصادی اروپا و تغییر سلایق مردم در کشورهای مختلف جهان اشاره کرد. مشاور عالی مرکز ملی فرش ایران می‌گوید:در چند سال گذشته ، مرکز ملی فرش ایران در زمینه گسترش تبلیغات جهانی برنامه ریزی مدونی صورت داد اما به علت کمبود منابع مالی لازم نتوانست موفقیت خوبی کسب کند.

از سوی دیگر، به عقیده کارشناسان این حوزه، متاسفانه صادرات فرش سنتی است و در زمینه بازاریابی و بازارسازی هم سنتی عمل شده و این امر در کاهش صادرات فرش موثر بوده است.

با این وجود، باید برای جلوگیری از فراموشی جهانی در خصوص فرش ایرانی نمایشگاه های بین المللی داخلی را برگزار کرد و همچنین به صورت مدام در نمایشگاه های خارجی حاضر شد تا در اذهان عمومی مردم کشورهای جهان تاثیر گذاشته و برند فرش ایرانی همچون گذشته به جایگاه اصلی خود بازگردد.

چای ایرانی در ایران هم غریبه است!

اما گفتنی است که چای ایرانی نیز که در کیفیت نمونه ندارد حالا به سرنوشت فرش ایرانی دچار شده است، حالا کشورهای دیگر گوی سبقت را از ایران گرفته اند و در حوزه صادرات بین المللی در حال پیشروی هستند؛ اما چرا در این میان ایران که صاحب محصولات سرمایه ای است دست خالی باقی مانده؟

زعفران، چای و فرش از جمله محصولات ایرانی هستند که سالهای گذشته در کیفیت و نوع خود نمونه‌ای در جهان نداشتند اما حالا با کم کاری دولت و مسئولان ذی ربط برخی کشورها در این محصولات توانایی هایی را کسب کردند و در صادرات گوی سبقت را از تولید کننده اصلی آن ربوده اند. اکنون دیگر ایران سهم چندانی در بازارهای چای دنیا ندارد ضمن اینکه علاوه بر جهان امروز می بینیم که در کشور خودمان انواع چای وارداتی در بازار عرضه می شود. متاسفانه علی‌رغم اینکه ایران یکی از بازارهای اصلی مصرف چای در جهان به شمار می‌رود، سهم چای ایرانی در سبد غذایی مردم کمتر از ۳۰ درصد است!

اخیرا سید جلال ابراهیمی دبیر کل شورای مشترک بازرگانی ایران و ترکیه با ابراز تاسف از وضعیت به وجود آمده در حوزه صادرات چای گفت: اتحادیه صادرکنندگان چای ترکیه اعلام کرده که ترکیه در سال ۲۰۱۶ به ۸۲ کشور جهان چای صادر کرده است و در سال گذشته میلادی چای ایران صادراتی نداشته است. باید پرسید که اتحادیه تولیدکنندگان چای تاکنون چه اقداماتی را برای بازاریابی، بازارسنجی و بازارشناسی برای صادرات چای انجام داده است؟ چرا چای ایرانی یک سایت برای شناساندن محصول، تولیدات و کارخانجات ندارد و چرا هنوز اتحادیه صادرکنندگان چای ایران شکل نگرفته است؟

او ادامه داد: شنیده شده که در شمال ایران بعضی از مزارع چای را تخریب و به جای آن برنج می کارند. در اینجاست که جایگاه تشکل های صادراتی و واحدها و دپارتمان های بازاریابی برون مرزی در اتحادیه ها اهمیت پیدا می کند.

چای ایرانی که همواره با نام بهترین، سالم‌ترین و مرغوب‌ترین چای جهان شناخته می‌شودنیز محصول دیگری است که هم در داخل و هم در خارج بازار خود را از دست داده است. از سوی دیگر با وجود وضعیت بد چای تولید و توزیع و صادرات چای، این محصول که حاصل مدت‌ها رنج کشاورزان چای‌کار شمال کشور است همواره با بی‌مهری مسئولین و مردم کشور قرار گرفته است. این در حالی است که کیفیت چای ایرانی به گونه‌ای است که رئیس سازمان چای کشور اعلام کرده: چای ایرانی تنها چای تولیدی در دنیا است که در فرآیند کشت آن قطره‌ای سم مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و کاملا ارگانیک است.

اما به راستی دلیل این عدم موفقیت ها در صادرات این محصول چیست؟ در این بین، برخی از نبود بسته بندی‌های رنگی چون چای های خارجی می‌گویند و بر خی دیگر از دست های پنهان در صنعت چای ایران خبر می‌دهند که به نوعی بازار را از دست چایکاران ایرانی خارج ساخته است و مانع رشد چای ایرانی و برد بازرگانان چای خارجی در کشور!

به نام ایران به کام صادرکنندگان جهانی

از سوی دیگر طلای سرخ ایران که ۹۰ درصد بازار جهانی را تامین می‌کند این در تجارت جهانی رنگ فراموشی به خود گرفته است. از ابتدای سال ۹۵ تا پایان آن حاشیه های طلای سرخ ایران کم نبود، اگرچه صحبت هایی در خصوص این محصول گرانبها زیاد بود اما مسئولان کشور را مجاب نکرد تا فکری به حال این زعفران ایرانی کنند به طوری که این محصول به آرامی جایگاه خود را در سطح بین المللی از دست خواهد داد.

از آنجایی که هنوز کمرگ آمار صادرات را به بهانه اشکال در سامانه اعلام نکرده است این مسئله اعتراض برخی از مسئولان را در پی داشته زیر این اتفاق موجب می‌شود که برنامه ریزی صحیح صادراتی صورت نگیرد. گفتنی است که آخرین آمار صادرات مربوط به آذر ماه است و انتظار می‌رود هر چه سریع تر گمرک این آمار را اعلام کند. سال گذشته صادرات زعفران ۱۱۳ تن بود اما مسئولان پیش بینی می‌کنند که نسبت به سال پیش کمتر باشد. سال‌هاست که طلای سرخ از مرزهای کشور خارج می شود و همین امر موجب شده است آمار تولید این محصول در کشورهای همسایه مثل افغانستان افزایش پیدا کند.

اکنون با بی توجهی مسئولان نسبت به عدم جلوگیری از قاچاق پیاز زعفران، همچنان شاهد این روند هستیم. علاوه بر قاچاق پیاز زعفران، محصول زعفران نیز به صورت فله ای به کشورهای دیگر صادر می شود که این موضوع نیز آسیبی کمتر از قاچاق در برنخواهد داشت. زیرا با صادرات فله ای این محصول ، دیگر کشورها زعفران ایران را به نام خود به کشورهای دیگر می‌فروشند. از جمله این کشورها اسپانیا، افغانستان و هند هستند.

این کالاها که زمانی مایه فخر ایرانیان بود و در کشور جزو باکیفیت ترین‌ها شناخته شده بود حالا جایگاه خود را در عرصه بین‌المللی از دست داده است. این اتفاق سال‌هاست که به وقوع پیوسته به صورتی که حالا پس از چند سال مسئولان از این وضعیت احساس خطر کرده اند. دین ترتیب وضعیت کنونی بازار نشان می‌دهد که محصولات نام برده شده علاوه بر اینکه قدرت تبلیغ ندارد، در حوزه بسته بندی نیز آسیب‌پذیری بالایی دارند.