زندگی "تلگرامی" و "اینستاگرامی" جوانان ایرانی

اسما پیری به مناسبت هفته جوان در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، به یکی از مهمترین مسائلی که جوانان امروز با آن مواجه هستند اشاره کرد و گفت: این روزها بسیاری از جوانان وقت خود را در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند و وابستگی شدیدی به این فضا دارند.

وی در خصوص دلایل وابستگی جوانان به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی اظهار کرد: یک دلیل ویژگی خود این شبکه‌‎ها است، اینکه شبکه‌هایی مانند تلگرام، اینستاگرام و ... به راحتی و فقط با استفاده از یک گوشی هوشمند در دسترس هستند، به علاوه دسترسی به آنها نیز بسیار سریع است.

این جامعه‌شناس معتقد است، اینکه شبکه‌های اجتماعی طیف گسترده‌ای از مخاطبان را دارند و استقبال خوبی از آنها می‌شود نیز دلیل دیگری است که جوانان را به سمت این شبکه‌ها می‌کشاند.

به گفته پیری، فرا مرزی بودن شبکه‌های اجتماعی نیز جوانان را به سمت خود می‌کشاند، زیرا این شبکه‌ها هیچ محدودیت زمانی و مکانی ندارند و جوان به راحتی و در مدت چند ثانیه می‌تواند با فردی دیگری از شهرها و کشورهای دیگر ارتباط برقرار کند.

وی ادامه داد: کم هزینه بودن و دسترسی به حجم وسیع اطلاعات نیز عامل دیگری است که جوانان را ترغیب می‌کند.

این کارشناس ارشد جامعه‌شناسی با اشاره به عواملی که به خود جوانان مربوط است نیز یادآوری کرد: جوانان می‌توانند در این شبکه‌ها آزادی بیان داشته باشند و هرچه دوست دارند بگویند، قطعا افراد زیادی هستند که در این فضا با جوان موافقت و او را تایید می‌کنند و همین امر به جوان ما اعتماد به نفس و احساس مقبولیت می‌دهد.

پیری با بیان اینکه جوانان می‌توانند در پس فضای مجازی چهره‌ای غیرواقعی از خود به نمایش بگذارند، خاطرنشان کرد: جوان می‌تواند از طریق این شبکه‌ها آنچه که دوست دارد از خود به نمایش بگذارد، نه آنچه که واقعا هست.

این جامعه شناس در خصوص برخی عوامل اجتماعی که جوان را به سمت این شبکه‌ها می‌کشاند نیز افزود: سردی روابط خانوادگی از جمله این دلایل است. وقتی که اعضای خانواده زمان کمی را برای یکدیگر و خصوصا فرزند جوان خود اختصاص می‌دهند باعث می‌شود جوان وقت خود را در این فضاها بگذارند.

وی گفت: از سوی دیگر جوان تنوع طلب و پر از انرژی است، وقتی که در جامعه امکان حضور موثر ندارد و جایی ندارد که اوقات فراغتش را به شیوه‌ای مناسب در آن سپری کند، مجبور می‌شود به شبکه‌های اجتماعی مجاری پناه ببرد.

این جامعه شناس در ادامه فضای مجازی را به خودی خود بد ندانست و گفت: زمانی فضای مجازی مشکل ایجاد می‌کند که استفاده از آن بیش از حد باشد، یعنی جوان تمام وقت روزانه خود را صرف این شبکه‌ها کند و حتی اگر مهمانی و تفریحی هم می‌رود تمام مدت به این فکر کند که تصاویری از آن را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارد. در این شرایط است که جوان حتی وقتی هم در جمع حضور دارد فکر و ذهنش در کانال‌های تلگرام و... است.

پیری از پیامدهای استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی هم یاد کرد و افزود: اولین پیامد سرد شدن بیشتر روابط خانواده‌ها است و اینکه میانگین زمان گفت و گو اعضای خانواده بسیار کم شده است.

به گفته این جامعه‌شناس، عوض شدن الگوی جوانان از پیامدهای دیگر استفاده بیش از حد از شبکه‌های مجازی است، زیرا در گذشته جوان ارتباط بیشتری با والدینش داشت و آنها را الگوی خود می‌دانست، اما امروز افراد سرشناس شبکه‌های مجازی الگوی جوانان می‌شوند و حاصل آن بگونه‌ای می‌شود که حتی جوان حاضر می‌شود تصاویری غیرمعمول و خارج از عرف از خود در این شبکه‌ها به اشتراک بگذارد.

وی تاکید کرد: به علاوه جوانان در شبکه‌های اجتماعی در اکثر موارد مورد موافقت مخاطبین قرار می‌گیرند، این در حالی است که در جامعه واقعی شرایط اینگونه نیست و اگر جوانی به پذیرفته شدن در شبکه‌های اجتماعی عادت کند دیگر توانایی پذیرش تقابل دیگران را در دنیای واقعی نخواهد داشت.

پیری فاصله گرفتن جوان از خود واقعی را نیز از معایب دیگر وابستگی به شبکه‌های اجتماعی دانست و گفت: جوان می‌تواند تصویر خود را با ابزاری مانند "فوتوشاپ" هرگونه که دلش بخواهد تغییر بدهد و منتشر کند و این باعث می‌شود کم کم از آنچه که واقعا هست، فاصله بگیرد.

وی معتقد است، همه این عوامل باعث می‌شود جوان دیگر به دنبال پذیرش مسئولیت‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و ... نباشد و جوانی که باید انرژی خود را برای ساختن سرنوشت خود و جامعه و کشورش اختصاص دهد، به شبکه‌های اجتماعی معتاد می‌شود و انرژی خود را در این فضا هدر دهد.

این جامعه‌شناس با بیان اینکه گاهی جوانان همسر آینده خود را نیز از این شبکه‌ها انتخاب می‌کنند، یادآوری کرد: چون افراد در این شبکه‌ها معمولا چهره واقعی از خود به نمایش نمی‌گذارند، ازدواجی که از این طریق شکل بگیرد به شکست منجر خواهد شد و آمار طلاق در جامعه را بالا می‌برد.

پیری راهکار کاهش وابستگی جوانان به شبکه‌های اجتماعی را نیز مدیریت زمان حضور آنها در این شبکه‌ها دانست و افزود: جوان باید فقط زمان خاصی را به این شبکه‌ها اختصاص بدهد و تمام اوقات خود را در فضای مجازی نگذارند.

وی به نقش مهم خانواده‌ها هم اشاره کرد و یادآور شد: خانواده نیز باید تعامل را با جوانش بیشتر کند، او را ببیند، حرفهایش را بشنود، از او نظرخواهی کند و به شخصیت جوان بها بدهد، تا به جای شبکه مجازی در خانواده احساس مقبولیت کند.

این کارشناس ارشد جامعه شناسی اظهار کرد: از سوی دیگر فضا برای حضور و فعالیت سالم جوان باید در جامعه هم فراهم شود، برای جوان امکانات گذران اوقات فراغت در نظر گرفته شود و به او مسئولیت بدهند.