گمانه‌زنی درباره صندلی خالی آیت‌الله هاشمی

به نوشته روزنامه شرق؛ این شایعه از آنجا قوت گرفته است که او یکی، دو روز قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری ۰۷ از ریاست سازمان بازرسی نهاد رهبری استعفا داد.

آیت‌الله موحدی‌کرمانی در حالی تنها چند روز پس از درگذشت ناگهانی اکبر هاشمی‌رفسنجانی به ریاست موقت مجمع تشخیص مصلحت منصوب شد که گمانه‌زنی‌ها حکایت از این دارد که حضور او در این سمت دائمی نخواهد بود، به‌ویژه اینکه اسفند ۰۶ دوره پنج‌ساله اعضای حقیقی مجمع به اتمام رسیده و اعضای جدید باید برای یک دوره پنج ساله دیگر با حکم رهبری منصوب شوند. بر اساس قانون اساسی ایران، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام را مقام معظم رهبری تعیین می‌کند.

همچنین برای کرسی آقای هاشمی در مجلس خبرگان رهبری هم مطابق ماده ۷۹ آیین‌نامه اجرایی قانون انتخابات مجلس خبرگان، باید در استان تهران انتخابات میان‌دوره‌ای برگزار شود تا نماینده‌ای جایگزین وی تعیین شود.

مقام معظم رهبری ۳۵ اسفند سال ۲۴۰۱ در حکمی رئیس و اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام را برای یک دوره پنج‌ساله منصوب کردند. هاشمی رفسنجانی ۳۸ سال رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام بود. مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال ۱۳۶۶ و به فرمان امام خمینی (ره) ایجاد شد و در بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ رسما وارد قانون اساسی شد. همان روزهای بعد از درگذشت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی شایعه‌ای مطرح شد مبنی بر اینکه محمود احمدی‌نژاد به جای او به مجمع خواهد رفت. همان کسی که در دوران ریاست جمهوری‌اش بیشترین تعارض‌ها را هم با شخص هاشمی و هم با خود ساختار مجمع تشخیص مصلحت داشت و حتی معاونش آن را «مجمع بی‌کارها» لقب داده بود. اگرچه برخی دیگر هم معتقد بودند با توجه به نهی احمدی‌نژاد از بازگشت به عرصه رقابت‌های انتخاباتی از سوی مقامات عالی نظام، احتمال رسیدن این سمت به او بعید است.

تصور غالب این است که پست ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام عرفاً باید به یک روحانی باسابقه برسد. همان زمان از علی‌اکبر ناطق‌نوری، سیدمحمود هاشمی‌شاهرودی و قربانعلی دری‌نجف‌آبادی هم به عنوان دیگر گزینه‌های این سمت یاد می‌شد. شاید از میان این افراد، شخصی که از نظر وزنه سیاسی و سابقه اجرایی در میان روحانیون موجود که به مشی آیت‌الله هاشمی آشناتر است، علی‌اکبر ناطق‌نوری است که هم قادر است تا رؤسای سه قوه را در کنار خود قرار دهد و میان آنان به مصلحت‌اندیشی بپردازد و هم از نظر شخصیتی قادر به اداره این نهاد مهم است که سیاست‌های کلی نظام و برنامه‌های توسعه‌ای را تدوین می‌کند.

مجمع تشخیص مصلحت نظام در دوران هاشمی‌رفسنجانی بسیار پرخبر بود. به جز جلسه‌های رسمی، ‌ یک هفته در میان، شنبه‌ها، که درباره سیاست‌های کلی نظام، انتخابات، محیط زیست، برنامه توسعه و... بحث و بررسی و مصوباتی صادر می‌شد. شخص خود هاشمی‌رفسنجانی هم بسیار پرخبر بود. روزی نبود که دیداری با جمعی از فعالان سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و... نداشته باشد. مجمع تشخیص مصلحت نظام، بعد از هاشمی روزهای رکود خود را طی می‌کند. مشخصاً جلسه‌های شنبه‌ها به حالت نیمه‌تعطیل در‌آمده است و روابط‌عمومی مجمع دیگر خبری از این جلسات ارسال نمی‌کند. آیت‌الله موحدی‌کرمانی هم گویا چندان در مجمع مستقر نیست. او که ریاست جامعه روحانیت مبارز را هم عهده‌دار است، برخلاف هاشمی شخصیتی تکنوکراتیک با پشتوانه کار اجرایی و آشنا به امور اداری و قوانین نیست.

این درحالی است که مجمع تشخیص مصلحت نظام از سال ۸۷ تنها محل کار هاشمی‌رفسنجانی بود. او هر روز صبح از جماران تا مرمر را طی می‌کرد تا به مجمع برسد و عصر بازمی‌گشت؛ به گواه نزدیکانش، بسیار کم مرخصی می‌رفت و شب‌ها هم که به خانه باز می‌گشت پرونده‌های مطالعه‌نشده کارهای روزانه را همراهش به خانه می‌برد. به نظر می‌رسد که در میان گزینه‌های موجود، شاید علی‌اکبر ناطق‌نوری شبیه‌ترین فرد به هاشمی برای جایگزینی اوست و برای همین هم هر‌از‌گاهی شایعه انتصابش به ریاست مجمع به گوش می‌رسد.