چرا پایگاه نظامی ترکیه در قطر تعطیل شد؟

رجب طیب اردوغان - رئیس جمهور ترکیه - پیش از سفر به هامبورگ آلمان برای شرکت در نشست سران گروه ۲۰، حمایت ترکیه از دوحه را در نزاع ۴ کشور عربی در حاشیه خلیج فارس تکرار کرد و افزود علی‌رغم درخواست‌ها برای تعطیلی پایگاه نظامی ترکیه در قطر، ارتش ترکیه در قطر باقی خواهد ماند. بخش عربی اسپوتنیک نظر «محمد مسافیر» -- تحلیلگر سیاسی قطری - را در این باره جویا شده است.

روز چهارشنبه، رجب طیب اردوغان حمایت ترکیه از قطر را متذکر شد و گفت آنکارا به دوحه وفادار باقی می‌ماند و تنها در صورتی پایگاه نظامی ترکیه در قطر را تخلیه خواهد کرد که مقامات قطری چنین درخواستی را ارائه دهند.

اظهارات وی در پی ارائه شروط ۱۳ گانه عربستان سعودی، بحرین، امارات و مصر به دوحه بیان شده است. در یکی از این شروط، درخواست تعطیلی پایگاه نظامی ترکیه در قطر نیز ارائه شده است. با این‌حال، قطر این ضرب‌الاجل را رد کرد.

اردوغان در یک مصاحبه با شبکه تلویزیونی «فرانس ۲۴» گفت: «این شروط ۱۳ گانه به هیچ وجه قابل قبول نیستند.»

وی همچنین روز چهارشنبه به هفته‌نامه آلمانی «دی تسایت» گفت: «آنچه درباره قطر انجام شده است خلاف قوانین بین‌المللی است.»

وی گفت درخواست کشورهای عربی برای تعطیلی یک پایگاه هوایی در قطر نشانه «بی‌احترامی آن‌ها علیه ما و قطر» است. وی افزود: «آمریکایی‌ها نیز با ۹۰۰۰ سرباز در قطر حضور دارند؛ فرانسوی‌ها نیز در قطر حضور دارند. چرا سعودی‌ها از حضور ما -- و نه از نیروهای نظامی آن‌ها -- آزرده شده اند؟ این غیر قابل قبول است.»

محمد مسافیر در این‌باره گفت حضور نظامی ترکیه در قطر هیچ ارتباطی با بحران در این منطقه ندارد.

وی در گفتگو با بخش عربی اسپوتنیک گفت: «توافق برای همکاری نظامی بین قطر و ترکیه در سال ۲۰۱۴ حاصل شد. بر اساس این توافق، مستشاران نظامی ترکیه‌ای به قطر سفر کردند. دقیقا پیش از وقوع این بحران، آنکارا و دوحه مانور نظامی مشترکی را انجام دادند. قطر همچنین با دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس مانور نظامی مشترک انجام داده است. باید این را در نظر داشته باشیم که عربستان سعودی نیز توافق‌های همکاری نظامی را با آنکارا به امضا رسانده است.»

با توجه به انتقادها درباره انجام این توافق‌ها، این تحلیلگر سیاسی توضیح داد انجام کامل این توافق‌ها نیازمند زمان است. این توافق‌ها در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ به امضا رسیدند. در ژوئیه ۲۰۱۶، ترکیه درگیر کودتای نافرجام شد. پس از آن، این توافق‌ها اصلاح شدند و این بحران آغاز شد.

این تحلیلگر سیاسی گفت: «ترکیه از قطر حمایت کرده است. بر اساس این توافق، این یک حمایت آزادانه است. ترکیه برای امنیت منطقه تهدید محسوب نمی‌شود. عربستان سعودی و امارات هر کدام ارتش‌های بزرگی دارند که قطر نمی‌تواند با آن‌ها رقابت کند. به همین دلیل است که قطر نیازمند توافق‌های نظامی مشابهی است که بتواند دست بالاتر را برای دوحه مهیا کند.»

بر اساس تحلیل روزنامه دیلی صباح ترکیه، این کشور ۳ پایگاه نظامی در خارج از مرزهای خود دارد. یکی از این پایگاه‌ها در بعشیقه در شمال عراق واقع شده است و مرکز آموزشی برای مبارزه با داعش را در خود جای داده است. در عین حال، پایگاه نظامی بعشیقه می‌تواند در دفع حملات احتمالی داعش علیه مرزهای ترکیه موثر واقع شود.

دومین پایگاه نظامی ترکیه در سومالی قرار دارد. گفته می‌شود این پایگاه به سومالی کمک می‌کند تا با مشکلات بی‌ثباتی، تروریسم و قحطی مبارزه کند.

سومین و آخرین پایگاه نظامی فرامرزی ترکیه در قطر قرار گرفته است. اقدامات برای ایجاد این پایگاه نظامی در سال ۲۰۱۴ آغاز شد و دلیل ایجاد آن، کمک به افزایش امنیت دوحه اعلام شد. مدت‌ها پیش از وقوع بحران سیاسی اخیر، ۸۰ نیروی ترکیه‌ای در قطر مستقر شده بودند.

روزنامه دیلی صباح نوشت: «به زبان ساده، پایگاه ترکیه در قطر نه تنها مدت‌ها پیش از وقوع این بحران طرح‌ریزی شده بود، بلکه پروژه‌ای در حال تکمیل بوده است.»

در روز سوم پس از وقوع بحران سیاسی قطر، پارلمان ترکیه درخواست تسریع روند ایجاد پایگاه نظامی این کشور در نزدیکی دوحه را ارائه کرد. پس از تایید پارلمان، ۲۳ نیروی نظامی و ۵ خودروی زرهی در روز ۲۸ ژوئن به دوحه فرستاده شدند. در آن هنگام روزنامه دیلی حریت گزارش داد تعداد نیروهای ترکیه‌ای که به قطر فرستاده می‌شوند به ۱۰۰۰ نفر خواهد رسید.

این در حالی است که قطر بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در خاورمیانه را در خود جای داده است. تخمین زده می‌شود پایگاه هوایی «العدید» که در فاصله ۳۰ کیلومتری در جنوب غربی دوحه قرار دارد، بیش از ۱۱ هزار پرسنل نظامی آمریکایی را در خود جای داده است.

روزنامه دیلی صباح در ادامه مطلب خود نوشت: «چرا از قطر درخواست کردند این پایگاه نظامی را تعطیل کند؟ چرا باید کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس که واضح است با پایگاه نظامی آمریکا در نزدیکی دوحه مشکلی ندارند از نیروهای ترکیه‌ای درخواست کرده اند از این کشور خارج شوند؟»

نگارنده این مطلب در روزنامه دیلی صباح افزود: «اشتباه است که تصور کنیم این تقاضا دیدگاه کلی آن‌ها نسبت به ترکیه را بیان می‌کند. با نگاهی عمیق‌تر به درخواست‌ها از قطر متوجه می‌شویم آن‌ها معتقدند قطر منافع اساسی آن‌ها را تهدید می‌کند. به این ترتیب، آن‌ها می‌خواهند قطری‌ها از جهت دیپلماتیک و اقتصادی به عربستان و دیگر کشورها وابسته باشند. این مسئله به این معنی است که آن‌ها نمی‌خواهند دوحه با کشوری که بتواند قطر را تقویت کند، رابطه داشته باشد. به عبارت دیگر، درخواست برای تعطیلی پایگاه هوایی ترکیه بیشتر به منظور تضعیف قطر بیان شده است و تهدیدهای احتمالی از جانب ترکیه در اتخاذ این تصمیم تقش پررنگی را ایفا نمی‌کند.»