تشدید اختلاف نظر ترامپ با اتحادیه اروپا

اقدامات هیجانی و غیرمنتظره «دونالد ترامپ» تفاوت های بسیاری را میان سیاست های کنونی واشنگتن با دوره باراک اوباما رییس جمهوری قبلی آمریکا به وجود آورده است.

به باور تحلیلگران، سیاست ورزان و رسانه های جهان، اختلاف چشمگیری بین دو رویکرد در قبال مسائل داخلی و نیز موضوعات بین المللی وجود دارد. اتحادیه اروپا به عنوان یکی از تاثیرگذارترین بازیگران بین المللی در دهه های گذشته روابط پر فراز و فرودی را با واشنگتن تجربه کرده است. راه جدای بروکسل و واشنگتن اما در دوره اوباما به یکدیگر نزدیک شد به طوری که سیاست های همسویی را در روابط دوجانبه و چندجانبه این دو بازیگر شاهد بودیم. در دوره ترامپ این وضعیت دگرگون شده و به عبارتی آمریکا و اروپا هر یک راه خود را در پیش گرفته اند.

** جدایی سرنوشت اروپا و آمریکا پس از ریاست جمهوری ترامپ

تا پیش از روی کار آمدن دونالد ترامپ، اروپا و آمریکا متحد و شریک قابل اعتماد برای یکدیگر محسوب می شدند. اوباما بر این باور بود که در کنار اتحادیه اروپا بهتر می تواند خواسته های جهانی مورد نظر خود را تحقق بخشد. شاید کسی باور نمی کرد که با آمدن رییس جمهوری جدید اوضاع به کلی تغییر یابد.

به عنوان نمونه، برخلاف دیدگاه اوباما که سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) را بازوی نظامی غرب برای پیشبرد اهداف مورد نظر آمریکا و متحدان خود ارزیابی می کرد و بخش اعظم هزینه های این پیمان را بر عهده گرفته بود، ترامپ از همان دوره تبلیغات ریاست جمهوری ناتو را سازمانی منسوخ شده دانست که ضرورت و اهمیت خود را از دست داده است.

در نخستین دیدار ترامپ با نمایندگان ارشد اتحادیه اروپا و اعضای ناتو در بروکسل، مواضع منتقدانه رییس جمهوری آمریکا مشخص شد. همان طور که انتظار می رفت وی بر کاهش هزینه های آمریکا در این پیمان نظامی تاکید و اظهار کرد که ۲۳ کشور از مجموع ۲۸ عضو ناتو هنوز دو درصد بودجه ناخالص داخلی خود را صرف هزینه دفاعی نمی‌کنند و بسیاری از این کشورها طی سال‌ها در همین رابطه بدهی‌های بزرگی دارند؛ اظهاراتی که به مذاق اعضا خوش نیامد و به تیرگی روابط آمریکا و اتحادیه دامن زد.

اختلاف دیگر آمریکا و اروپا در ارتباط با پیمان آب و هوایی پاریس خود را نشان داد. آمریکا این توافق را در زمان اوباما امضا کرد اما ترامپ پیش از ورود به کاخ سفید وعده خروج از این پیمان را داد و چندی پیش بدون توجه به اهمیت جهانی پیمان مزبور به طور رسمی از آن خارج شد.

این اقدام رییس جمهوری آمریکا مبنی بر لغو قوانین آب وهوایی مصوب دولت دموکرات، با انتقاد شدید از سوی اتحادیه اروپا مواجه شد. پس از اعلام خروج آمریکا از این پیمان جهانی، صدراعظم آلمان تاکید کرد «زمانی که ما می‌توانستیم خود را به طور کامل به دیگران بسپاریم به پایان رسیده است.» همچنین او از رهبران اروپایی خواست تا سرنوشت خود را در دست بگیرند، برای تحکیم اتحادیه قدم های جدی بردارند و نقش فعال تری را در قبال مسائل مشترک بر عهده گیرند.

تاکنون تلاش های سران اتحادیه برای تغییر دیدگاه ترامپ و بازگرداندن آمریکا به پیمان پاریس به نتیجه نرسیده است. چند روز پیش در دیدار «امانوئل مکرون» رییس جمهوری فرانسه با ترامپ بار دیگر مکرون بر ضرورت تجدیدنظر آمریکا برای پایبندی به این توافق تاکید کرد که البته این بار با واکنش منعطف تر ترامپ مواجه شد.

** برگزیت؛ محکی دیگر برای سنجش نگاه ترامپ به اتحادیه

رفتار متفاوت رییس جمهوری کنونی و قبلی آمریکا در ارتباط با اتحادیه اروپا را می توان دریچه نگاه آنها به مسائل گوناگون مورد بررسی قرار داد.

اوباما، اتحادیه را به عنوان شریکی قدرتمند برای پیشبرد امور جهانی ارزیابی می کرد و همواره همگرایی داخلی اعضای اتحادیه را ضروری می دانست. از دید ترامپ اوضاع فرق می کند و وی معتقد است اتحادیه اروپا اگر به رقیبی قدرتمند تبدیل شود برای منافع سیاسی و اقتصادی آمریکا خطر به شمار می آید. از این رو، ترامپ از هر رخدادی که به کاهش توان اتحادیه منجر شود، استقبال می کند.

نمونه چنین رفتارهایی را می توان در مواضع رییس جمهوری آمریکا مشاهده کرد. ترامپ چندی پیش ضمن استقبال از «برگزیت» (جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا) تاکید کرده بود که این رویداد برای لندن نامطلوب نیست و مزایایی را برای بریتانیا در پی دارد.

اظهارات ترامپ در ارتباط با خروج بریتانیا از اتحادیه نه تنها اعتراض برخی از سران اروپایی را به دنبال داشت بلکه دیگر کشورهای جهان همانند چین هم به انتقاد از رویکرد کاخ سفید پرداختند و «هوا چون اینگ» سخنگوی این کشور چنین اظهارنظرهایی را از جانب ترامپ مغایر با تلاش های جهانی برای حفظ و تقویت وحدت این اتحادیه دانست.

جالب تر این که هنوز دو سال تا پایان روند خروج بریتانیا از اتحادیه باقی است اما ترامپ برای انعقاد قراردادهای اقتصادی و تجاری با این کشور لحظه شماری می کند. ترامپ با این هدف، پس از دیدار و گفت وگو با «ترزا می» نخست وزیر انگلیس در نشست «گروه ۲۰» از توافق تجاری بزرگ و مستحکم با بریتانیا سخن گفت؛ توافقی که برپایه قوانین اتحادیه تا سال ۲۰۱۹ و تکامل روند جدایی غیرقانونی است.

مسائلی از این دست زمینه را برای کاهش شدید محبوبیت ترامپ نزد افکار عمومی جهان به ویژه اروپاییان فراهم کرده است که برخی از افکارسنجی ها گویای این واقعیت است.

نظرسنجی هایی که در سال ۲۰۱۶ از محبوبیت نزدیک به ۸۰ درصدی رییس جمهوری وقت آمریکا نزد مردم اروپا حکایت داشت حال نتیجه متفاوتی را نشان می دهد. نامحبوب بودن ترامپ و اعتمادِ تنها ۹ درصدی اروپاییان به وی بر پایه برخی نظرسنجی ها، از دلایل مختلفی ناشی می شود که یکی از مهمترین این دلایل، تیرگی روابط واشنگتن و بروکسل در ماه های اخیر است.